Toshkent axborot texnologiyalari universiteti samarqand filiali

Ilmiy uslubning sintaktik xususiyatlari.
Ilmiy nutqning o'ziga xos xususiyatlaridan biri bu sintaktik darajada ifodalangan izchillikdir.
Ilmiy nutq, masalan, bayon qismlari o'rtasidagi munosabatni ifodalovchi kirish so'zlarini ishlatish bilan tavsiflanadi (xulosalarni umumlashtirish yoki asoslash). Shunday qilib, shu tarzda, shuning uchun, shuning uchun.
Bog'lanish funktsiyasida qo'shimchalarning ishlatilishi ham juda xarakterlidir: shuning uchun, chunki, keyin, bu erdan(sabab -oqibat munosabatlari nuqtai nazaridan).
Ilmiy nutq uchun eng xarakterli - bu taqdimotning alohida izchilligi - aloqa va konstruktsiyalarning maxsus konstruktsiyalari. Ular ilmiy aloqaga organik ravishda xosdir, ularsiz ilmiy nutq keskin, spazmodik bo'lib qoladi.
Misollar: Endi savolga o'tamiz ...; Nihoyat, biz doimiy aloqani ham qayd etishimiz mumkin ...; Men sizga yana bir misol keltiraman; Keling, tushuntirishga harakat qilaylik ...; Keling, yana to'xtalamiz ...; Bundan tashqari, biz qayd etamiz ... va hokazo.
Ilmiy nutq uchun maxsus "murakkab" iboralar ham xarakterlidir ( Pavlovga ko'ra, Mendeleyevga ko'ra va boshqalar. va boshqalar.); so'zning ixtisoslashuvi. Kirish so'z vazifasida "keyingi" ( Bundan tashqari ... Bu modda oson eriydi ...).
Jinsiy holatlar zanjirlari juda keng qo'llaniladi, bu ilmiy nutqda genitiv holatning ko'payishi bilan izohlanadi. (... o'rnatish (nima?) Bog'liqlik (nima?) Uzunlikdan (nima?) Chiziqdan (nima?) Rentgen to'lqinidan (nima?) Nurlar (nima?) Atomdan.
KURS ISHI - oliy o‘quv yurtlari talabalari tomonidan o‘quv rejasidagi umumkasbiy va maxsus fanlar bo‘yicha bajariladigan mustaqil ish. Kurs ishi prof.-o‘qituvchilar rahbarligida talabalarda to‘plangan nazariy bilimdan muayyan masalani echishda mustaqil foydalanish ko‘nikmasini yoki mavzuni chuqur o‘rganish maqsadida bajari-ladi. Kurs ishi e, odatda, quyi kurslarda referativ (q. Referat), yuqori kurslarda grafikaviy-hisoblash ishlari sifatida o‘tkaziladi. Kurs ishi mavzui oliy o‘quv yurtlari kafedralarida ishlab chiqiladi va himoya qilinadi. Talaba kurs ishni bajarish jarayonida quyidagilarni bajarishi lozim:

• 
  ishning mavzusini kafedraning talablaridan kelib chiqqan holda tanlash;
  
• 
  mavzuga oid o‘quv va ilmiy adabiyotlarni va statistik axborotlarni jamlashi;
  
• 
  ilmiy rahbari bilan kelishilgan holda tuzilgan kurs ishi rejasi asosida berilgan topshiriqlarni o‘z vaqtida bajarishi;
  
• 
  o‘rnatilgan tartib bo‘yicha kurs ishning hisobotini o‘z vaqtida kafedraga taqdim etish.
  

Fanga ta’luqli bo‘lgan barcha turdagi maxsus, ilmiy; ilmiy-ommabop; ma’lumotnomalar, shu singari statistik; umumiy adabiyotlarni va manbalarni ko‘rib chiqish lozim.
Adabiyotlarni o‘rganishdan oldin yana bir bor mavzuni to‘g‘ri tanlanganligiga ishonch hosil qilish lozim. Talaba adabiyotlarni kurs ishi mavzusi bo‘yicha, unga mos tarzda tanlashi kerak. Ilmiy rahbarning vazifasi talaba tanlagan manbalarni qayta ko‘rib, asosiylarini qoldirishdir.
Manbalarni to‘plashda talaba uning chop etilgan yiliga ham alohida e’tibor berishi lozim. Eski manbalardan olingan ma’lumotlar bugungi kundagi dolzarb hisoblangan muammolarni echishda unchalik ahamiyatli bo‘lmay qoladi. Talaba bir nechta manbalarni qiyosiy tahlil qilgan holda o‘ziga eng ma’qul deb topgan ma’lumotlarni olgandagina kurs ishi tadqiqoti samarali bo‘ladi.Kurs ishi mavzusi tanlanib, talabaga ilmiy rahbar tasdiqlangandan so‘ng, talaba ushbu mavzu bo‘yicha adabiyotlar, ilmiy maqolalar, adabiy manbalari, hujjatlarni o‘rganishga kirishadi.To‘plagan materiallar asosida ishning to‘liq rejasi tuziladi.Kurs ishi rejasi kirish, asosiy qism (3 tadan 5 tagacha savoldan iborat) xulosa (fikr-mulohaza va takliflardan iborat), foydalanilgan adabiyotlar ro‘yxati va ilovalarni o‘z ichiga oladi.
Kurs ishi titul varag‘i yagona nusxa bo‘yicha rasmiylashtiriladi.

1. 
   Ishning kirish qismida tadqiqotning maqsadi, vazifalari, mavzuning dolzarbligi, ilmiy, amaliy va uslubiy yondashuvi asosi, ishning mazmuni beriladi.
   
2. 
   Asosiy qismda har bir savolning to‘liq mazmunini, statistik ma’lumotlarning iqtisodiy tahlili, qonuniy asoslari, qo‘yilgan muammolar bo‘yicha iqtisodiy hisob-kitoblar, tashkilot va korxonalarning tajribalari, hozirgi vaqtdagi mavjud muammolar tahlili va ularni bartaraf etish yo‘llari yoritiladi.
   

Bularning barchasi qo‘yilgan talablarga javob berishi, ish ilmiy, aniq, asoslangan xarakterga ega bo‘lishi kerak. Har bir savollar qisqa xulosalar bilan tugallanishi kerak.
Kurs ishining asosiy qismi, ish umumiy hajmining 60 % ni tashkil qilishi kerak. Ishda izlanish ob’ektlarining tashkiliy va iqtisodiy tavsifi, boshqaruv sxemalari va ularning bog‘liqligi ko‘rsatiladi.
Kurs ishining xulosa qismida ish yuzasidan barcha xulosalar umumlashtiriladi, o‘z fikr-mulohazalari bildiriladi, amaliy taklif va tavsiyalar beriladi. Taklif va mulohazalar talabaning o‘ziniki bo‘lib, u ishda qayd etilgan takliflarni takrorlamasligi kerak.
Kurs ishi mavzusini tanlashda, talabaning qiziqishi sohasi, tanlangan mavzuning dolzarbliligi, ilmiy va statistik axborot bazasining mavjudliligi, mavzuning aynan o`rganayotgan fani predmeti doirasida bo‘lishiga e’tibor qaratiladi.
Kurs ishining rejasi talaba tomonidan ilmiy rahbar bilan maslahatlashgan holda tuzilishi kerak. Kurs ishning tayyorlangan rejasi kafedra mudiri yoki uning yordamchisidan tasdiqlatib olinishi lozim.
Kurs ishida belgilangan reja topshiriqlarini bajarilish muddatlari ilmiy rahbar tomonidan talabaga belgilab beriladi.
Talaba tasdiqlangan rejaga qat’iy amal qilishi, unda belgilangan vazifalarni (reja savollarini) bosqichma-bosqich hamda ilmiy rahbar nazoratida amalga oshirishi kerak.
Kafedra tomonidan kurs ishini yozishda quyidagi ishlar amalga oshirilishi kerak.

• 
  kurs ishi mavzularini tasdiqlash va qayta ko‘rib chiqish;
  
• 
  mavzuni tanlashida talabalarga kerakli ko‘rsatmalar va amaliy yordam berish;
  
• 
  talabaga ilmiy rahbarlarni tayinlash va biriktirish;
  
• 
  talabaning kurs ishi rejasini tasdiklab berish va uning vazifasini bajarishini nazorat qilish;
  
• 
  kurs ishini tayyorlashda talabaga uslubiy jihatdan yordam berish;
  
• 
  talaba tomonidan bajarilgan ishning sifatiga taqriz berish hamda kurs ishi himoyasini tashkil qilishdan iborat bo‘ladi.
  

Kafedra tomonidan biriktirilgan ilmiy rahbar kurs ishini tayyorlashda talabaga rahbarlik qilishda quyidagi vazifalarni bajarishi kerak:

• 
  kurs ishi mavzusini tanlashda talabaga yordam berishi;
  
• 
  ishning rejasini tuzishda talabaga ilmiy-uslubiy ko‘mak berishi va mavzuga oid adabiyotlarni tavsiya etishi;
  
• 
  reja bo‘yicha vazifalarning bajarilishini muntazam ravishda tekshirishi, ilmiy-uslubiy maslahatlar va ko‘rsatmalar berishi;