TüBİtak-mam esçAE

2.9. Fizibilite projeleri için seçilen pilot bölgeler

Hayvan atıklarından enerji elde edilmesi, gübre üretilmesi ve en uygun yöntemler kullanılarak çevre sağlığına zarar vermeyecek şekilde uzaklaştırılması konularında yapılacak fizibilite çalışmaları için seçilen bölgeler ve seçim kriterleri aşağıda özetlenmiştir.

Kayseri Kayseri ilimizde yaygın şekilde et üretimi amacıyla tavukçuluk yapılmaktadır. Ayrıca bu ilimizde büyükbaş ve küçükbaş hayvan açısından önemli potansiyel mevcuttur Çorum Yaklaşık üç milyon tavuk kapasitesine sahip bu ilimizde özellikle tavuk katı atıkları açısından büyük ölçüde çevre sorunu yaşanmaktadır. Balıkesir / Manyas Manyas, büyükbaş ve küçükbaş hayvan sayısı açısından önemli bir potansiyele sahip olan Balıkesir ilimizde yer almaktadır. Özellikle büyükbaş hayvan adedi açısından il genelinde en büyük paya sahiptir. Manyas Kuş gölü yakınında bulunması nedeniyle çevre açısından hassas bir yapı oluşturmaktadır.

3. PİLOT BÖLGELERDE HAYVAN SAYILARI ATIK ÖZELLİKLERİ

VE DEĞERLENDİRME
3.1. Kayseri pilot Bölgesi

3.1.1. Bölgedeki üretim çiftlikleri ve hayvan atıkları özellikleri
Kayseri’de yaygın olarak büyükbaş/küçükbaş hayvan ve tavuk üreticiliği yapılmaktadır. Et tavukçuluğu yumurta tavukçuluğuna oranla daha yaygındır. Bölgedeki önemli üretim çiftlikleri hayvan atıkları açısından incelenmiş ve bu konudaki bilgiler aşağıda özetlenmiştir.

Et tavukçuluğu

Köytur tavukçuluk Sanayi ve Ticaret. A.Ş
Tavuk, civardaki çiftliklerden temin edilerek kesim yapılmaktadır. Köytur’a tavuk üreten çiftlikler Kayseri-Malatya yolunun sol tarafı (I. Bölge) ve sağ tarafı (II.Bölge) olmak üzere iki bölge halinde organize olmuştur.
Yukarıda bahsedilen her iki bölgeye ait üretim ve katı atık bilgileri Tablo 3.1 ’de özetlenmiştir.
Tablo 3.1. Kayseri bölgesi et tavukçuluğu üretim ve katı atık bilgileri

İşletme	tavuk üretimi Tavuk/yıl	*katı atık miktarı, kg/yıl	uzaklaştırma yöntemi
Bölge Bölge Kesimhane	3 800 000 1 450 000	4 800 000 1 800 000 4 560 000 (kesimhane atığı)	ekim alanlarında gübre olarak ekim alanlarında gübre olarak rendering+satma

*yaklaşık 30 g/tavuk, 45 günlük yaşam sürecinde

Tavuk kümeslerinde altlık olarak talaş ve saman kullanılmaktadır. İki ayrı çiftlikten alınan örneklerin (talaş altlıklı ve saman altlıklı) analizleri Tablo 3.2’de verilmektedir. Mevsim nedeniyle şu anda en bol ve en ucuz olan talaş tercih edilmektedir. 45 günde kümes boşaltılmakta, atıklar traktörle toplanarak yol kenarlarındaki tarlalara bırakılmaktadır. Atıklar daha sonra gübre olarak değerlendirilmektedir. Yılda ortalama 5.5-6 dönem halinde kümeslerde üretim yapılmaktadır. Bu durumda 45 günlük civcivden başlayıp kesime hazır hale gelinceye kadar saman veya talaş altlıkla birlikte bir tavuk tarafından 1.25 kg katı atık üretilmiş olmaktadır.

Tablo 3.2. Kayseri bölgesindeki etlik tavuk atıkları analiz sonuçları

(örnekleme tarihi: 2.07.2001)

Parametre	örnek	nem (%)	kül (%)	uçucu mad(%)	sabit C(%)	top. S(%)	C (%)	H (%)	N (%)	P (g/kg)	ısıl değeri (kJ/kg)
Kuru köprü	orijinal	25.91	7.44	55.14	11.51	0.26	-	-	-	-	13419
talaş altlık	kuru	-	10.04	74.42	15.54	0.35	42.48	5.99	3.98	9.38	18113
Saman	orijinal.	24.23	10.10	54.56	11.11	0.33-	-	-	-	-	13118
Altlık