Türk ceza kanunu

İKİNCİ BÖLÜM

Güvenlik Tedbirleri

Belli hakları kullanmaktan yoksun bırakılma MADDE 53. (1) Kişi, kasten işlemiş olduğu suçtan dolayı hapis cezasına mahkûmiyetin kanuni sonucu olarak; a) Sürekli, süreli veya geçici bir kamu görevinin üstlenilmesinden; bu kapsamda, Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeliğinden veya Devlet, il, belediye, köy veya bunların denetim ve gözetimi altında bulunan kurum ve kuruluşlarca verilen, atamaya veya seçime tâbi bütün memuriyet ve hizmetlerde istihdam edilmekten, b) Seçme ve seçilme ehliyetinden ve diğer siyasî hakları kullanmaktan, c) Velayet hakkından; vesayet veya kayyımlığa ait bir hizmette bulunmaktan, d) Vakıf, dernek, sendika, şirket, kooperatif ve siyasî parti tüzel kişiliklerinin yöneticisi veya denetçisi olmaktan, e) Bir kamu kurumunun veya kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşunun iznine tâbi bir meslek veya sanatı, kendi sorumluluğu altında serbest meslek erbabı veya tacir olarak icra etmekten, Yoksun bırakılır. (2) Kişi, işlemiş bulunduğu suç dolayısıyla mahkûm olduğu hapis cezasının infazı tamamlanıncaya kadar bu hakları kullanamaz. (3) Mahkûm olduğu hapis cezası ertelenen veya koşullu salıverilen hükümlünün kendi altsoyu üzerindeki velayet, vesayet ve kayyımlık yetkileri açısından yukarıdaki fıkralar hükümleri uygulanmaz. Mahkûm olduğu hapis cezası ertelenen hükümlü hakkında birinci fıkranın (e) bendinde söz konusu edilen hak yoksunluğunun uygulanmamasına karar verilebilir. (4) Kısa süreli hapis cezası ertelenmiş veya fiili işlediği sırada onsekiz yaşını doldurmamış olan kişiler hakkında birinci fıkra hükmü uygulanmaz. (5) Birinci fıkrada sayılan hak ve yetkilerden birinin kötüye kullanılması suretiyle işlenen suçlar dolayısıyla hapis cezasına mahkûmiyet hâlinde, ayrıca, cezanın infazından sonra işlemek üzere, hükmolunan cezanın yarısından bir katına kadar bu hak ve yetkinin kullanılmasının yasaklanmasına karar verilir. Bu hak ve yetkilerden birinin kötüye kullanılması suretiyle işlenen suçlar dolayısıyla sadece adlî para cezasına mahkûmiyet hâlinde, hükümde belirtilen gün sayısının yarısından bir katına kadar bu hak ve yetkinin kullanılmasının yasaklanmasına karar verilir. Hükmün kesinleşmesiyle icraya konan yasaklama ile ilgili süre, adlî para cezasının tamamen infazından itibaren işlemeye başlar. (6) Belli bir meslek veya sanatın ya da trafik düzeninin gerektirdiği dikkat ve özen yükümlülüğüne aykırılık dolayısıyla işlenen taksirli suçtan mahkûmiyet hâlinde, üç aydan az ve üç yıldan fazla olmamak üzere, bu meslek veya sanatın icrasının yasaklanmasına ya da sürücü belgesinin geri alınmasına karar verilebilir. Yasaklama ve geri alma hükmün kesinleşmesiyle yürürlüğe girer ve süre, cezanın tümüyle infazından itibaren işlemeye başlar.	765 Sayılı Türk Ceza Kanunu Madde 20 – Hidematı ammeden memnuiyet cezası müebbet veya muvakkattir. Müebbeden Hidamatı ammeden memnuiyet: 1- Devairi intihabiyede müntehip veya müntehap olmaktan ve sair bilcümle hukuku siyasiyeden, 2- Büyük Millet Meclisi azalığından ve intihaba tabi olan veya devlet ve vilayet ve Belediye ve köy tarafından veya bunların teftiş ve murakabesi altında bulunan müessesat canibinden tevcih kılınan bilcümle memuriyet ve hizmetlerden, 3- Devletçe veya salahiyettar ilmi encümenlerce tevcih olunan rütbe ve unvan ve nişan ve madalyalardan. 4- Bundan evvelki bentlerde beyan edilen nişan, rütbe, unvan, sıfat, hizmet ve memuriyetlerden birinin bahşettiği maaşlı veya fahri her türlü hukuktan, 5- Mahküm olan kimsenin kanunu medeni hükmünce kendi füruu üzerinde haiz olduğu velayet hakkı müstesna olmak üzere velayet ve vesayete müteallik bir hizmette bulunmaktan, 6- Bundan evvelki bentlerde beyan edilen her türlü hakları, unvanları, rütbeleri, nişanları, sıfatları, hizmet ve memuriyetleri ihraz ehliyetinden, Mahrumiyet hususlarıdır. Geçici olarak kamu hizmetlerinden yasaklanma cezası, hükümlünün, üç aydan üç yıla kadar yukarıda gösterilen siyasi haklar, hizmet, memuriyet, sıfat,rütbe ve nişandan ve bunları ceza süresi içinde yeniden elde etmek ehliyetinden mahrumiyetidir. Hidematı ammeden memnuiyet cezasının bu hizmetlerden bazılarına hasr edildiği hallerle muayyen bir meslek veya sanatın icrasına şamil olduğu halleri kanun tayin eder. Madde 25 – Muayyen bir meslek ve sanatın tatili icrası üç günden iki seneye kadardır. Madde 33 – Beş seneden ziyade ağır hapis cezasına mahküm olanlar ceza müdetleri zarfında mahcuriyeti kanuniye halinde bulundurulur. Ve emvalinin idaresinde mahcurlar hakkındaki kanunu medeni ahkamı tatbik olunur. Beş seneden ziyade ağır hapse mahküm olan şahsın ceza müddeti zarfında babalık hakkından ve kocalık sıfatının bahşettiği kanuni haklardan mahrumiyetinede hüküm verilebilir. Madde 34 – Bir cürüm ile katiyen mahkümiyet; kanunen siyasi bir hizmete intihap olunabilmek kabiliyetini selbettiği veya memuryetten mahrumyeti müstelzim olduğu takdirde azalık ve memuriyetin zevalinide mucip olur. Madde 35 – Kanunun tayin ettiği ahvalden maada resmi sıfatı veya icrası ait olduğu daireden verilecek ruhsatname ve şehadetname gibi vesikaya muhtaç olan bir meslek ve sanatı suistimal suretiyle işlenen cürüm ve kabahatlere müteallik hükümler mahkümun mahküm olduğu müddete veya cezayı nakdinin ademi tediyesinden dolayı ne miktar hapis cezası verilmek lazımgelirse o miktara muadil olacak ve yirminci ve yirmi beşinci maddelerde muayyen müddetlerin azami hadlerini geçmiyecek bir müddetle muvakkaten hidematı ammeden memnuiyetini veya meslek ve sanatının tatilini dahi istilzam eder. Sair meslek ve sanatlar hakkında tatili icabettiren ahvali kanun tayin eder. Madde 41 –Hidematı ammeden memnuiyet, veya muayyen bir meslek ve sanatın tatili cezası, gıyaben verilen kararlara müteallik ahkamı kanuniye müstesna olmak üzere, hükmün katileşdiği tarihten başlar. Eğer hidematı ammeden memnuiyet veya bir meslek ve sanatın tatili ve sair ehliyetsizlik cezası şahsi hürriyeti tahdit eden diğer bir cezaya bağlı olur veya bir ceza mahkümiyetinin neticesi bulunursa asıl cezanın icrası müddetince devam etmekle beraber hüküm ilamında veya kanunda tayin edilen müddet ancak cezanın ikmal edildiği veya sakit olduğu günden başlar.
GEREKÇE İşlediği suç dolayısıyla toplumda kişiye karşı duyulan güven sarsılmaktadır. Bu nedenle, suçlu kişi özellikle güven ilişkisinin var­lığını gerekli kılan belli hakların kullanmaktan yoksun bırakılmaktadır. Madde metninde, işlediği suç dolayısıyla kişinin hangi hakları kullanmaktan yoksun bırakılacağı belirlenmiştir. Ancak, bu hak yoksunluğu süresiz değildir. Cezalandırılmakla güdü­len asıl amaç, işlediği suçtan dolayı kişinin etkin pişmanlık duymasını sağ­layıp tekrar topluma kazandırılması olduğuna göre, suça bağlı hak yoksun­luklarının da belli bir süreyle sınırlandırılması gerekmiştir. Bu nedenle, madde metninde söz konusu hak yoksunluklarının mahkûm olunan cezanın infazı tamamlanıncaya kadar devam etmesi öngörülmüştür. Böylece, kişi mahkûm olduğu cezanın infazının gereklerine uygun davranarak bunun ta­mamlanmasıyla kendisinin tekrar güven duyulan bir kişi olduğu konusunda topluma da bir mesaj vermektedir. Bu bakımdan hak yoksunluklarının en geç cezanın infazının tamamlanması aşamasına kadar devam etmesi, suç ve ceza politikasıyla güdülen amaçlara daha uygun düşmektedir. Bu sistemde süresiz bir hak yoksunluğu söz konusu olmadığı için, ya­saklanmış hakların geri verilmesinden artık söz edilemeyecektir. Maddenin üçüncü fıkrasında mahkûm olduğu hapis cezası ertelenen veya koşullu salıverilen hükümlünün kendi altsoyu üzerindeki velayet, vesa­yet ve kayyımlık yetkilerini kullanabileceği belirtilmiştir. Ayrıca, dördüncü fıkrada, kısa süreli hapis cezası ertelenmiş veya fiili işlediği sırada onsekiz yaşını doldurmamış olan kişiler hakkında mahkûm oldukları cezaya bağlı herhangi bir hak yoksunluğunun doğmadığı hüküm altına alınmıştır. Maddenin beşinci fıkrasında, belli bir hak ve yetkinin kötüye kulla­nılması suretiyle işlenen kasıtlı suçlar dolayısıyla mahkûmiyet hâlinde, mahkûm olunan cezanın infazından sonra da etkili olmak üzere bu hak ve yetkinin kullanılmasının yasaklanmasına ayrıca hükmedilmesi öngörülmüş­tür. Bu durumda mahkemenin belli bir hak ve yetkiyle ilgili olarak vereceği yasaklama kararı bir güvenlik tedbiri niteliği taşımaktadır. Altıncı fıkrada, belli bir meslek veya sanatın ya da trafik düzeninin ge­rektirdiği dikkat ve özen yükümlülüğüne aykırılık dolayısıyla işlenen taksirli suçtan mahkûmiyet hâlinde, yine güvenlik tedbiri olarak, belli bir süre için bu meslek veya sanatın icrasının yasaklanmasına ya da sürücü belgesinin geri alınmasına karar verilebileceği öngörülmüştür.
AÇIKLAMA:Suç işlemiş olan kişiye toplumda duyulan güven ortadan kalktığından mahkumiyete bağlı olarak belli hakları kullanmaktan yoksun bırakılması hukuk sistemlerinde yer almaktadır. Kişinin o suçtan dolayı mahkum olduğu cezayı bihakkın çekmesi durumunda resosyalize olduğunu ,yeniden topluma kazandırıldığını var sayılmaktadırEğer cezalandırmaktan güttüğümüz amaç, kişinin etkin bir pişmanlık göstererek topluma yeniden kazandırılmasını sağlamaksa cezasını çekmiş olan kişinin bu etkin pişmanlığı göstermiş olduğunu kabul etmek gerekir. . Bu düşünceye göre cezanın cekilmesiyle toplumun bu kişiye karşı kaybetmiş olduğu güveni yeniden kazanılmıştır. Bu nedenle ceza mahkumiyetine bağlı hak yoksunlukları verilen ceza ile sınırlı olması ilkesini benimseyen 5237 Sayılı Yeni Türk Ceza Kanunu hak yoksunluklarını ceza olarak değil, “güvenlik tedbiri” olarak düzenlemiş bulunmaktadır. Bu sistemde asli ceza –ferri ceza ayrımı yoktur. Ceza mahkumiyeti sonucu yasaklanan hakların neler olduğu kanununun 53. maddesinin 1. fıkrasında tek tek sayılmak suretiyle ortaya konmuştur. Maddenin 2. fıkrasına göre, bu hak yoksunluklarının hapis cezasının infazı tamamlanıncaya kadar devam etmesi gerekir. Bu ceza hapis cezası olacak, işlenen suç kasten işlenen suç olacak ve mahkeme olunan hapis cezası bi hakkın çekilinceye kadar bu hak yoksunlukları devam edecektir. Maddenin 3. fıkrasında bu hak yoksunları açısında istisnai düzenlemelere yer verilmiştir. Mahkum olduğu hapis cezası ertelenen veya koşulla salıverilen hükümlünün kendi altsoyu üzerindeki velayet vesayet ve kayyımlık yetkileri açısından yukarıdaki fıkralar hükümleri uygulanamaz. Velayet vesayet ve kayyımlık yetkileri açısından ne zaman cezası ertelenen hükümlü açısından veya koşullu salıverme hükümlerine göre serbest bırakılan kişi hakkında bunlar uygulanamıyacaktır. Hakkındaki hüküm kesinleşmesine rağmen kişi kaçak olduğu için cezasının infaz edilemediği durumlarda hak mahrumiyeki devam edecektir. Bu süre zarfında velayet hakkını kullanamıyacaktır, vesayet hakkını kullanamıyacaktır. Mahkum olduğu hapis cezası ertelenen hükümlü hakkında 1. fıkranın e bendinde söz konusu edilen hak yoksunluğunun uygulanmasına karar verilebilir. Bir kurumun veya kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşunun iznine tabi bir meslek veya sanatın kendi sorumluluğu altında serbest meslek erbabı veya tacir olarak icra etme ehliyetini de yitirmektedir. Kural olarak bu ehliyet yitirilmektedir ama bunun uygulanmaması konusunda karar vermeye yönelik hakime bir takdir yetkisi tanınmıştır. Burada dikkat edilmesi gereken nokta şu bütün bu hallerde bir cezaya mahkumiyetin kanuni sonucu olarak bu hak yoksunlukları karşımıza çıkmaktadır. 4. fıkrada kısa süreli hapis cezası ertelenmiş veya fiili işlediği sırada 18 yaşını doldurmamış kişiler hakkında 1. fıkra hükmü uygulanmaz denilmektedir. Yani kısa süreli hapis cezası eğer ertelenmişse o hapis cezasına bağlı herhangi bir hak yoksunluğu söz konusu olmayacaktır. 3. ve 5. fıkrada ise belli bir hakkın hak veya yetkinin kötüye kullanılması veya belli bir hukuki değerle ilgili olarak, gerekli dikkat ve özenin gösterilmemiş olması dolayısıyla bir suçun işlenmiş olması halinde kötüye kullanılan bu hak ve yetkinin veya belli bir meslek ve sanatın gerekli kıldığı dikkat ve özenin gereklerine aykırı hareket edilmesi dolayısıyla bir suçun işlenmiş olması halinde bu meslek ve sanatın icrasında cezanın infazının tamamlanmasından sonra da belli bir süre devam edebilecek şekilde mahkeme tarafından yasaklanmasına yönelik bir düzenlemeye yer verilmiştir. Burada dikkat edilmesi gereken husus şudur, yasaklanan sadece kötüye kullanılan hak ve yetkidir. Sadece kötüye kullanılan belli bir meslek ve sanatın icrasıdır. Ama bunun dışındaki hak ve yetkiler kullanılmaya devam etmektedir. Bunun süresi ne kadardır, bunun süresi de cezanın infazı tamamlandıktan sonra yarısından bir katına kadar bir süre devam edecektir. 5.fıkrada bir hak kötüye kullanılmak sureti ile adli para cezasına mahkumiyet halinde dahi bu hakkın kullanılmasının yasaklanması yönünde bir karar verilebilecektir. 5 ve 6. fıkralar bu bağlamda mütalaa edilmelidir. Bu sistemin sistemin doğurduğu sonuç şudur? Bu sistemde bir insanın ömür boyu gölge gibi takip edecek bir hak yoksunluğu söz konusu değildir. Dolayısı ile bu sistemde yasaklanmış hakların geri verilmesi yönünde bir düzenlemeye gerek görülmemiştir. Yasaklınmış hakların geri verilmesi şeklinde yorumlanacak bir düzenlemeye gerek yoktur. Bu sistemin bir başka sonucu daha vardır. Bu sistem sadece ceza kanununda düzenlenen hak yoksunlukları açısından uygulanabilir bir sistem değildir.Bu bir güvenlik tedbiri olduğu için belli bir cezaya mahkumiyete bağlanmış diğer kanunlardaki hak mahrumiyetleri de bu düzenleme ile değişmiş bulunmaktadır.Buna bağlı olarak Devlet Memurları Kanununda Dernekler Kanununda Siyasi Partiler Kanununda vbg. kanunlarda “affa uğramış olsa bile …gibi hallerde” hakkın kullanılamayacağına dair düzenlemelerin yeni ceza kanununun 53. ve 5. maddeleri hükmü karşısında uygulama kabiliyeti ortadan kalkmış bulunmaktadır. “Yasayı hazırlayan akademisyenlerded birisine yönelttiğim soru üzerine ;”Anayasaların özgürlükleri daraltıcı hükümlerenin yasalarla genişletilebileceği ilkesi gereği” TC Anayasası’nın 76.maddesinin dahi, 5237 sayılı kanunun 5. maddesi kapsamında olup, buradaki hak yoksunluğunun 1 Nisan 2005 tarihinden sonra hüküm ifade etmeyeceği söylenmiş ise de , bu görüşe katılmamız mümkün değildir. Bu nedenle bize göre,T.C. Anayasasının 76. maddesindeki milletvekili yeterliliği konusundaki hak mahrumiyeti içeren hükmünün , özgürlükleri daraltıcı değil, bir hakkın kullanılmasını engelleyici , özel ve emredici niteliği ile genişletilen kurallardan olmadığından ,önerdiğimiz gibi; yürürlük yasasına” 765 Sayılı TCK’nun 121, 122, 123, 124. maddeleri ile, 1412 sayılı CMUK ‘nun 416, 417, 418, 419, 420. maddelerinin TC Anayasası’nın 76. maddesi yönünden yürürlükte olduğu” şeklinde bir madde eklenmesi veya benzer bir düzenleme ya da Anayasa değişikliği yapılmaması durumunda ömür boyu sürecek bir hak yoksunluğuna dönüşecektir.”
TC Anayasası m76 “….taksirli suçlar hariç toplam bir yıl veya daha fazla hapis ile ağır hapis cezasına hüküm giymiş olanlar; zimmet, ihtilas, irtikâp, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, inancı kötüye kullanma, dolanlı iflas gibi yüz kızartıcı suçlarla, kaçakçılık, resmi ihale ve alım satımlara fesat karıştırma, devlet sırlarını açığa vurma, ideolojik veya anarşik eylemlere katılma ve bu gibi eylemleri tahrik ve teşvik suçlarından biriyle hüküm giymiş olanlar, affa uğramış olsalar bile milletvekili seçilemezler.”

Eşya müsaderesi MADDE 54. (1) İyiniyetli üçüncü kişilere ait olmamak koşuluyla, kasıtlı bir suçun işlenmesinde kullanılan veya suçun işlenmesine tahsis edilen ya da suçtan meydana gelen eşyanın müsaderesine hükmolunur. Suçun işlenmesinde kullanılmak üzere hazırlanan eşya, kamu güvenliği, kamu sağlığı veya genel ahlâk açısından tehlikeli olması durumunda müsadere edilir. (2) Birinci fıkra kapsamına giren eşyanın, ortadan kaldırılması, elden çıkarılması, tüketilmesi veya müsaderesinin başka bir surette imkânsız kılınması hâlinde; bu eşyanın değeri kadar para tutarının müsaderesine karar verilir. (3) Suçta kullanılan eşyanın müsadere edilmesinin işlenen suça nazaran daha ağır sonuçlar doğuracağı ve bu nedenle hakkaniyete aykırı olacağı anlaşıldığında, müsaderesine hükmedilmeyebilir. (4) Üretimi, bulundurulması, kullanılması, taşınması, alım ve satımı suç oluşturan eşya, müsadere edilir. (5) Bir şeyin sadece bazı kısımlarının müsaderesi gerektiğinde, tümüne zarar verilmeksizin bu kısmı ayırmak olanaklı ise, sadece bu kısmın müsaderesine karar verilir. (6) Birden fazla kişinin paydaş olduğu eşya ile ilgili olarak, sadece suça iştirak eden kişinin payının müsaderesine hükmolunur.	765 Sayılı Türk Ceza Kanunu Madde 36 – Mahkümiyet halinde cürüm veya kabahatte kullanılan veya kullanılmak üzere hazırlanan veya fiilin irtikabından husule gelen eşya fiilde methali olmıyan kimselere ait olmamak şartiyle mahkemece zabıt ve müsadere olunur. Kullanılması, yapılması, taşınması, bulundurulması ve satılması cürüm veya kabahat teşkil eden eşya bir ceza mahkümiyeti olmasa ve faile ait bulunmasa bile mutlaka zabıt ve müsadere olunur. Taşınması memnu olmıyan silahların ruhsatsız taşınması halinde de zabıt ve müsaderesine hükmolunur.
GEREKÇE Müsadere ve “suç nedeniyle mülkiyetin devlete geç­mesi” başlığını taşıyan yaptırımlar Tasarıda “fer’i ceza” olarak düzenlen­miştir. Bilindiği üzere müsadere, bir şeyin mülkiyetinin devlete geçmesini sonuçlayan bir yaptırımdır. Bu nedenle müsadere yanında “suç nedeniyle mülkiyetin devlete geçmesi” adıyla ayrı bir yaptırım düzenlemesi, bilimsel açıdan doğru olmadığı gibi, kavram karışıklığına da yol açabilecektir. Ayrıca, Tasarıda müsadere yaptırımı bir “ceza” olarak öngörülmesine rağmen, “suç dolayısıyla hiç kimse mahkûm edilmese de” müsadereye hük­medilebilmesi kabul edilmiştir. Ceza niteliğindeki bir yaptırıma, bir kimse­nin mahkûmiyeti olmadan başvurulamayacağı açıktır. Belirtilen bu sakıncaların giderilmesi ve müsaderenin Anayasada yer alan mülkiyet hakkını zedelememesi için, suçun işlenmesinde kullanılan veya suçun işlenmesine tahsis edilen eşyanın müsaderesine karar verileceği kabul edilmiştir. Ancak, bunun için, eşyanın iyiniyetli üçüncü kişilere ait olmaması gerekir. Başka bir deyişle, kişinin suçun işlenmesine iştirak et­memesi, suçun işlenişinden haberdar olmaması durumunda, sahibi bulun­duğu eşya bir suçun işlenmesinde kullanılmış olsa bile, müsadereye hükme­dilemeyecektir. Suçun işlenmesinde kullanılmak üzere hazırlanmış olan eşya ise, suçun icra hareketlerine henüz başlanmamış ise, sadece bu nedenle mü­sadere edilemeyecektir. Ancak bu eşyanın niteliği itibarıyla kamu güvenliği, kamu sağlığı veya genel ahlak açısından tehlikeli olması durumunda müsa­deresine hükmedilecektir. Yapılan yeni düzenleme ile getirilen temel değişiklik, müsaderenin hukukî niteliğinin bir güvenlik tedbiri olduğunun kabul edilmesidir. İşte bu nedenledir ki, müsadereye hükmedilmesi için bir suçun işlenmesi zorunlu olmakla birlikte, bu suçtan dolayı bir kimsenin cezaya mahkûm edilmesi gerekmemektedir. Örneğin suç işlenmesinde kullanılan tehlikeli eşya, bunu kullanan fail çocuk veya akıl hastası olması nedeniyle cezalandırılamasa dahi, müsaderesine hükmedilebilecektir. İkinci fıkraya göre, müsadere konusu eşyanın ortadan kaldırılması, el­den çıkarılması, tüketilmesi veya müsaderesinin başka bir surette imkansız kılınması hâlinde; bunun değeri kadar para tutarının müsaderesine hükme­dilecektir. Üçüncü fıkrada ise, müsaderede orantılılık kuralı kabul edilmiştir. Buna göre, suçta kullanılan eşyanın müsadere edilmesinin işlenen suça naza­ran daha ağır sonuçlar doğuracağı ve bu nedenle hakkaniyete aykırı olacağı anlaşıldığında, müsaderesine hükmedilmeyecektir. Maddenin dördüncü fıkrasında, yasak olan eşyanın müsaderesine iliş­kin hükme yer verilmiştir. Üretimi, bulundurulması, kullanılması, taşınması, alım ve satımı suç oluşturan eşyanın, her hâlde müsaderesine hükmoluna-caktır. Beşinci fıkrada, kısmi müsadere; altıncı fıkrada ise, müşterek veya iş­tirak hâlinde mülkiyete konu olan eşyanın müsaderesi düzenlenmiştir.
AÇIKLAMA:Müsadere hukuk sistemleri içinde en fazla kullanılan yaptırımlardan birisidir. Suç ve ceza siyaseti açısından ,Devletin suç işleyerek maddi çıkar sağlanmasına göz yumması düşünülemez.Bu nedenle modern hukuk sistemlerinin tümü müsadere müessesine yer vermektedir.Sadece yaptırım türleri farklılık göstermektedir.Müsadere bazı yasalarda ceza bazılarında ise bir güvenlik tedbiri olarak düzenlenmiştir. 765 Sayılı TCK’ nunda feri ceza olarak yer almasına karşılak 5237 sayılı kanununda güvenlik tedbiri olarak yer alan müsadere, eşya müsaderesi ve kazanç müsaderesi olarak 2 madde halinde düzenlenmiştir. Yapılan yeni düzenleme ile getirilen temel değişiklik, müsaderenin hukukî niteliğinin bir güvenlik tedbiri olduğunun kabul edilmesidir. İşte bu nedenledir ki, müsadereye hükmedilmesi için bir suçun işlenmesi zorunlu olmakla birlikte, bu suçtan dolayı bir kimsenin cezaya mahkûm edilmesi gerekmemektedir. Örneğin suç işlenmesinde kullanılan tehlikeli eşya, bunu kullanan fail, çocuk veya akıl hastası olması nedeniyle cezalandırılamasa dahi, müsaderesine hükmedilecektir. Suçun işlenmesinde kullanılan veya suçun işlenmesine tahsis edilen eşyanın müsaderesine karar verileceği kabul edilmiştir. Ancak, bunun için, eşyanın iyi niyetli üçüncü kişilere ait olmaması gerekir. Başka bir deyişle, kişinin suçun işlenmesine iştirak etmemesi, suçun işlenişinden haberdar olmaması durumunda, sahibi bulunduğu eşya bir suçun işlenmesinde kullanılmış olsa bile, müsadereye hükmedilemeyecektir. Suçun işlenmesinde kullanılmak üzere hazırlanmış olan eşya ise, suçun icra hareketlerine henüz başlanmamış ise, sadece bu nedenle müsadere edilemeyecektir. Ancak bu eşyanın niteliği itibarıyla kamu güvenliği, kamu sağlığı veya genel ahlak açısından tehlikeli olması durumunda müsaderesine hükmedilecektir (m. 54/1). Müsadere konusu eşyanın ortadan kaldırılması, elden çıkarılması, tüketilmesi veya müsaderesinin başka bir surette imkânsız kılınması halinde; bunun değeri kadar para tutarının (kaim-mukabil-muadil değerin) müsaderesi öngörülmüştür (m. 54/2). Getirilen temel değişikliklerden biri de, müsaderede "orantılılık" kuralının kabul edilmesidir. Buna göre, suçta kullanılan eşyanın müsadere edilmesinin, işlenen suça nazaran daha ağır sonuçlar doğuracağı ve bu nedenle hakkaniyete aykırı olacağının anlaşılması halinde, eşyanın müsaderesine hükmedilmeyecektir. Bu hüküm, yalnızca suçta kullanılan eşya yönünden uygulanacaktır (m. 54/3). Üretimi, bulundurulması, kullanılması, taşınması, alım ve satımı suç oluşturan eşya, her halükârda müsadere edilecektir (m. 54/4). Bir şeyin sadece bazı kısımlarının müsaderesi gerektiğinde, tümüne zarar verilmeksizin, bu kısmı ayırmak mümkün ise, sadece bu kısmın müsaderesine karar verilecektir (m. 54/5). Örneğin, suça konu olan şey film ise ve bu filmin tümünün değil ama bazı sahnelerinin müstehcen (m. 226) olduğu tespit edilmişse, filmin müstehcen olan kısımları çıkartıldıktan sonra bütünlüğünü kaybetmiyorsa sadece suç teşkil eden sahnelerin; eğer bir filme sonradan porno nitelikte sahne ve bölümler ilave edilmişse sadece bu bölümlerin müsaderesine karar verilecektir. Müşterek veya iştirak halinde mülkiyete konu olan eşyada, suça iştirak eden kişinin payının müsaderesine karar verilmesi öngörülmüştür (m. 54/6).

Kazanç müsaderesi MADDE 55. (1) Suçun işlenmesi ile elde edilen veya suçun konusunu oluşturan ya da suçun işlenmesi için sağlanan maddî menfaatler ile bunların değerlendirilmesi veya dönüştürülmesi sonucu ortaya çıkan ekonomik kazançların müsaderesine karar verilir. Bu fıkra hükmüne göre müsadere kararı verilebilmesi için maddî menfaatin suçun mağduruna iade edilememesi gerekir. (2) Müsadere konusu eşya veya maddî menfaatlere elkonulamadığı veya bunların merciine teslim edilmediği hâllerde, bunların karşılığını oluşturan değerlerin müsaderesine hükmedilir.

GEREKÇE Maddede, suç işlemek yoluyla kazanç elde edilmesini engelleyecek etkin bir yaptırım olarak kazanç müsaderesine ilişkin düzen­leme yapılmıştır. Bu düzenleme ile güdülen temel amaç, suç işlemek yoluyla kazanç elde edilmesinin önüne geçilmesidir. Bu nedenle yeni hükümde ka­zanç müsaderesi kapsamlı bir biçimde düzenlenmiş ve suç işlemek suretiyle veya suç işlemek dolayısıyla elde edilen ekonomik kazançların müsaderesi olanaklı hâle getirilmiştir. Böylece, kazanç müsaderesi, “karapara aklama”, uyuşturucu veya uyarıcı madde ticareti, dolandırıcılık, kaçakçılık, ihaleye fesat karıştırma gibi ekonomik çıkar elde etme amacıyla işlenen suçlara karşı etkin biçimde caydırıcılık özelliği olan bir yaptırım niteliğine kavuştu­rulmuştur. Bu hükmün uygulanmasında mağdurun ve iyi niyetli üçüncü ki­şilerin hakları korunacak, bunlara ait maddî değerler kazanç müsaderesine tabi tutulmayacaktır. Düzenleme ile getirilen diğer bir yenilik, kaim değerin müsaderesidir. Buna göre, müsadere konusu ekonomik değerin harcama, imha, tüketme gibi hareketlerle müsaderesinin imkansız kılınması hâlinde, karşılığı para tutarı­nın müsaderesine karar verilecektir.

AÇIKLAMA: Suç işleyerek büyük kazançlar sağlanması ,suç işlemeyi özendireceği gibi toplumun adalete ,dolayısıyla Devlete olan güvenini sarsacak bir olgudur.Bu nedenle Devlet suç işleyerek maddi çıkar sağlanmasına,bir takım insanların suç yoluyla elde ettikleri gelirle refah içinde yaşamalarına izin vermemelidir. Bu düşüncelerle kazanç müsaderesi, yasamıza yeni ve kapsamlı bir müessese olarak girmiştir.Yani , temel amaç, suç işlemek yoluyla kazanç elde edilmesinin önüne geçilmesidir. Bu nedenle yeni hükümde kazanç müsaderesi kapsamlı bir biçimde düzenlenmiş ve suç işlemek suretiyle veya suç işlemek dolayısıyla elde edilen ekonomik kazançların müsaderesi mümkün hâle getirilmiştir. Böylece, "karapara aklama", uyuşturucu madde ticareti, dolandırıcılık, kaçakçılık, ihaleye fesat karıştırma gibi ekonomik çıkar elde etme amacıyla işlenen suçlara karşı etkin biçimde caydırıcılık özelliği olan bir yatırım niteliğine kavuşturulmuştur. Bu hükmün uygulanmasında mağdurun ve iyi niyetli üçüncü kişilerin hakları korunacak, bunlara ait maddi değerler kazanç müsaderesine tabi tutulmayacaktır (m. 55/1). Düzenleme ile getirilen diğer bir yenilik de, 54. maddenin ikinci fıkrasında da yer alan "muadil değer"in müsaderesidir. Buna göre, müsadere konusu eşya veya maddi menfaatlere el konulamadığı veya bunların merciine teslim edilmediği hallerde, bunların karşılığını oluşturan değerlerin müsaderesine hükmedilecektir (m. 55/2). Yürürlükteki ceza kanunu sisteminde müsadere çok ilkel, ihtiyaçlara cevap vermeyen bir mahiyet taşımaktadır.Bu nedenledir ki uygulamamızda yürürlükteki ceza kanunun 36. maddesinin ihtiyaçlara cevap verecek şekilde düzenlenmesi yönünde bir eğilimden ziyade çeşitli kanunlarda çeşitli suçlarla bağlantılı olarak özel müsadere hükümlerine yer vermiştir.Hatta, yürürlükteki ceza kanunda 36. madde genel bir müsadere maddesi olarak varlığını devam ettirmesine rağmen çeşitli suçlarla bağlantılı olarak ayrıca müsadere hükümlerine yer verilmiştir. Kazanç müsaderesine ilişkin bir hüküm yürürlükteki ceza kanunda bulunmamasına rağmen göçmen kaçakçılığına ilişkin olarak 201/a ve b maddelerinde müsadereye ilişkin hükümlere yer verilmiştir. Bu durum ,yeni ceza kanunu sisteminde ortadan kaldırılmıştır.Kara Paranın Aklanmasının Önlenmesine Dair Kanundaki,Orman Kanunu, Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu gibi pek çok kanundaki müsadereye ilişkin bütün hükümler yeni ceza kanunun bu düzenlemeleri karşısında uygulama kabiliyetini yitirmiş olacaktır.

Çocuklara özgü güvenlik tedbirleri MADDE 56. (1) Çocuklara özgü güvenlik tedbirlerinin neler olduğu ve ne suretle uygulanacakları ilgili kanunda gösterilir.

GEREKÇE Çocuklara özgü güvenlik tedbirlerinin nelerden ibaret olduğu ve bunların ne suretle uygulanacağı hususlarında çocuklarla ilgili kanun içeriğinde düzenleme yapılması uygun görülmüştür.

AÇIKLAMA:Çocuk suçları ve çocuklara verilecek ceza tedbirlere ilişkin düzenlemenin ayrı bir yasa ile yapılması gerektiği 56. maddede açıklanmıştır. Bu nedenle yenisi yapılıncaya kadar 2253 sayılı Kanun çocuklar hakkında uygulanacak güvenlik tedbirleri için uygulanacaktır. TCK nun 56. maddesinde bu ayrık durum açıkça belirtilmiş olduğundan TCK nun 5. maddesi uyarınca 2253 sayılı kanunda belirtilen ceza ve yaptırımların yürürlükten kalktığı da söylenemeyecektir. Sadece TCK nun 6. maddesinde çocuk olarak 18 yaşını doldurmamış kişiler tanımlandığından, bu çocuk tanımı tüm yasalar için uygulanacaktır.

Akıl hastalarına özgü güvenlik tedbirleri MADDE 57. (1) Fiili işlediği sırada akıl hastası olan kişi hakkında, koruma ve tedavi amaçlı olarak güvenlik tedbirine hükmedilir. Hakkında güvenlik tedbirine hükmedilen akıl hastaları, yüksek güvenlikli sağlık kurumlarında koruma ve tedavi altına alınırlar. (2) Hakkında güvenlik tedbirine hükmedilmiş olan akıl hastası, yerleştirildiği kurumun sağlık kurulunca düzenlenen raporda toplum açısından tehlikeliliğinin ortadan kalktığının veya önemli ölçüde azaldığının belirtilmesi üzerine mahkeme veya hâkim kararıyla serbest bırakılabilir. (3) Sağlık kurulu raporunda, akıl hastalığının ve işlenen fiilin niteliğine göre, güvenlik bakımından kişinin tıbbî kontrol ve takibinin gerekip gerekmediği, gerekiyor ise, bunun süre ve aralıkları belirtilir. (4) Tıbbî kontrol ve takip, raporda gösterilen süre ve aralıklarla, Cumhuriyet savcılığınca bu kişilerin teknik donanımı ve yetkili uzmanı olan sağlık kuruluşuna gönderilmeleri ile sağlanır. (5) Tıbbî kontrol ve takipte, kişinin akıl hastalığı itibarıyla toplum açısından tehlikeliliğinin arttığı anlaşıldığında, hazırlanan rapora dayanılarak, yeniden koruma ve tedavi amaçlı olarak güvenlik tedbirine hükmedilir. Bu durumda, bir ve devamı fıkralarda belirlenen işlemler tekrarlanır. (6) İşlediği fiille ilgili olarak hastalığı yüzünden davranışlarını yönlendirme yeteneği azalmış olan kişi hakkında birinci ve ikinci fıkra hükümlerine göre yerleştirildiği yüksek güvenlikli sağlık kuruluşunda düzenlenen kurul raporu üzerine, mahkûm olduğu hapis cezası, süresi aynı kalmak koşuluyla, kısmen veya tamamen, mahkeme kararıyla akıl hastalarına özgü güvenlik tedbiri olarak da uygulanabilir. (7) Suç işleyen alkol ya da uyuşturucu veya uyarıcı madde bağımlısı kişilerin, güvenlik tedbiri olarak, alkol ya da uyuşturucu veya uyarıcı madde bağımlılarına özgü sağlık kuruluşunda tedavi altına alınmasına karar verilir. Bu kişilerin tedavisi, alkol ya da uyuşturucu veya uyarıcı madde bağımlılığından kurtulmalarına kadar devam eder. Bu kişiler, yerleştirildiği kurumun sağlık kurulunca bu yönde düzenlenecek rapor üzerine mahkeme veya hâkim kararıyla serbest bırakılabilir.

GEREKÇE Maddede akıl hastalarına özgü güvenlik tedbirleri dü­zenlenmiştir. Buna göre, fiili işlediği sırada akıl hastası olan kişiler, yüksek güvenlikli sağlık kurumlarında koruma ve tedavi altına alınırlar. Akıl hastaları ile ilgili güvenlik tedbiri açısından belli bir süre öngö­rülmüş değildir. Bu nedenle, güvenlik tedbiri, akıl hastasının toplum açısın­dan tehlikeliliğinin ortadan kalkmasına veya önemli ölçüde azalmasına ka­dar uygulanmaya devam edilecektir. Kusur yeteneği tam olarak kalkmamış olmakla birlikte, işlediği fiille ilgili olarak hastalığı yüzünden davranışlarını yönlendirme yeteneği azalmış olan kişinin mahkûm olduğu hapis cezasının, akıl hastalarına özgü güvenlik tedbirine çevrilmesine de olanak tanınmıştır. Keza, suç işleyen alkol ya da uyuşturucu veya uyarıcı madde bağım­lısı kişilerin, güvenlik tedbiri olarak, alkol ya da uyuşturucu veya uyarıcı madde bağımlılarına özgü sağlık kuruluşunda tedavi altına alınması ve bu kişilerin tedavisinin, alkol ya da uyuşturucu veya uyarıcı madde bağımlılı­ğından kurtulmalarına kadar devam etmesi öngörülmüştür. Bu kişiler, yer­leştirildiği kurumun sağlık kurulunca bu yönde düzenlenecek rapor üzerine mahkeme veya hâkim kararıyla serbest bırakılabilecektir.

AÇIKLAMA:Akıl hastalarına özgü güvenlik tedbirlerinde “salahı tıbben tebeyyün edinceye kadar” güvenlik tedbiri uygulamasından vaz geçilerek, tehlikelilik ölçüsü getirilmiştir. Tehlikeliliği devam ettiği sürece akıl hastası kişi hakkında güvenlik tedbiri uygulamasına devam edilecektir.Madde metninde bir kişinin akıl hastası olarak güvenlik tedbirine tabi tutulmasından itibaren tehlikeliliğinin ortaya kalkmasına kadar geçecek olan süreç ile ilgili olarak bütün işlemler ayrıntılı bir şekilde düzenlenmiştir. Yeni düzenlemede kısmi ve tam akıl hastalığı ayrımı yapılmamıştır. Hastalığın birinci fıkra kapsamında olup olmadığı uzman bilirkişi tarafından belirlenecektir. Şüpheli veya sanık bu amaçla gerekirse gözlem altına alınacaktır. İkinci fıkradaki durum eski yasada tanımlanan kısmi akıl hastalığı hali değildir. Buradaki düzenlemeye konu olan durum akıl hastalığı değil, fiile ilgili “davranışlarını yönlendirme yeteneğinin azalması” bir hali olarak tanımlanabilir. Bu durum da bilirkişi raporu ile belirlenecektir ve böyle bir durumun varlığı tespit edilirse sanığa daha az ceza verilecektir.

Suçta tekerrür ve özel tehlikeli suçlular MADDE 58. (1) Önceden işlenen suçtan dolayı verilen hüküm kesinleştikten sonra yeni bir suçun işlenmesi hâlinde, tekerrür hükümleri uygulanır. Bunun için cezanın infaz edilmiş olması gerekmez. (2) Tekerrür hükümleri, önceden işlenen suçtan dolayı; a) Beş yıldan fazla süreyle hapis cezasına mahkûmiyet hâlinde, bu cezanın infaz edildiği tarihten itibaren beş yıl, b) Beş yıl veya daha az süreli hapis ya da adlî para cezasına mahkûmiyet hâlinde, bu cezanın infaz edildiği tarihten itibaren üç yıl, Geçtikten sonra işlenen suçlar dolayısıyla uygulanmaz. (3) Tekerrür hâlinde, sonraki suça ilişkin kanun maddesinde seçimlik olarak hapis cezası ile adlî para cezası öngörülmüşse, hapis cezasına hükmolunur. (4) Kasıtlı suçlarla taksirli suçlar ve sırf askerî suçlarla diğer suçlar arasında tekerrür hükümleri uygulanmaz. Kasten öldürme, kasten yaralama, yağma, dolandırıcılık, uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti ile parada veya kıymetli damgada sahtecilik suçları hariç olmak üzere; yabancı ülke mahkemelerinden verilen hükümler tekerrüre esas olmaz. (5) Fiili işlediği sırada onsekiz yaşını doldurmamış olan kişilerin işlediği suçlar dolayısıyla tekerrür hükümleri uygulanmaz. (6) Tekerrür hâlinde hükmolunan ceza, mükerrirlere özgü infaz rejimine göre çektirilir. Ayrıca, mükerrir hakkında cezanın infazından sonra denetimli serbestlik tedbiri uygulanır. (7) Mahkûmiyet kararında, hükümlü hakkında mükerrirlere özgü infaz rejiminin ve cezanın infazından sonra denetimli serbestlik tedbirinin uygulanacağı belirtilir. (8) Mükerrirlerin mahkûm olduğu cezanın infazı ile denetimli serbestlik tedbirinin uygulanması, kanunda gösterilen şekilde yapılır. (9) Mükerrirlere özgü infaz rejiminin ve cezanın infazından sonra denetimli serbestlik tedbirinin, itiyadi suçlu, suçu meslek edinen kişi veya örgüt mensubu suçlu hakkında da uygulanmasına hükmedilir.	765 Sayılı Türk Ceza Kanunu Madde 81 – Bir kimse beş seneden ziyade müdetdle bir mahkumiyete uğradıktan sonra cezasını çektiği veya ceza düştüğü tarihten itibaren on sene ve diğer cezalarda beş sene içinde başka bir suç daha işlerse yeni suça verilecek ceza altıda bire kadar artırılır. Yeni suç evvelki mahkumiyete sebep olan suç cinsinden ise hükmedilecek ceza altıda birden üçte bire kadar artırılır. İkinci suç için tayin edilecek cezaya tekerrürden dolayı zammı lazımgelen miktar, hiç bir suretle evvelki suç için hükmedilmiş olan cezaların en ağırından ziyade olarak tayin olunamaz. Evvelki veya sonraki suçlardan biri para cezası veya sürgün ve diğeri başka bir ceza olduğu takdirde tekerrürden dolayı yapılacak zam miktarının tayininde 19 uncu veya 40 ıncı maddelerde yazılı nisbet kaideleri tatbik olunur. Madde 82 – Müebbed ağır hapis cezasına mahküm olan kimse diğer bir veya bir kaç cürüm işlediği takdirde mahkümun geceli gündüzlü bir hücrede yalnız bırakılması müddeti eğer sonraki cürmü veya cürümleri muvakkat ağır hapis cezasını müstelzim ise bu cezanın veya bu cezalar mecmuunun sekizde birine, hapis cezasını müstelzim ise onda birine müsavi bir müddet uzatılır. Ancak ilave edilecek hücre müdeti ağır hapislerde üç seneden, hapiste iki seneden fazla olamaz. Sonraki cürümden dolayı da mahküma müebbet ağır hapis cezası tayin olunmuşsa ilave edilecek hücre müddeti altı aydan az, üç yıldan fazla olamaz. Madde 84 - Tekerrür halinde hükmedilecek ağır para cezasının 19 uncu maddeye göre hapse çevrilmesi halinde hapis müddeti beş seneyi geçemez. Madde 85 - İşlediği suçlardan dolayı her defasında üç aydan fazla olmak üzere iki defa veya daha fazla şahsi hürriyeti bağlayıcı cezalarla mahküm olan kimse 81 inci maddede yazılı müddetler içinde, yine şahsi hürriyeti bağlayıcı bir cezanın verilmesini icab ettiren aynı cinsten bir suç işler ve göreceği cezanın müddeti otuz aydan aşağı olursa mezkür ceza müddeti yarı ve sair hallerde ağır hapis ve hapiste otuz seneyi geçmemek üzere üçte biri nisbetinde artırılır. Madde 86 - Aynı maddei kanuniyeye tetabuk eden veya kanunun bir faslında münderiç bulunan cürümlerden başka: 1 - Devletin emniyeti aleyhine işlenilen cürümler, 2 - Resmi memurlar tarafından memuriyetlerine ait vazifelerin ihlali veya memuriyetin suistimali suretiyle işlenilen cürümler, 3 - Siyasi veya dini hürriyetlere müteallik cürümlerle dini memurların vazifeleri esnasında yaptıkları suistimalat, 4 - İcra ettikleri vazifeden dolayı hükkam ile memurlar ve devlet idaresi ve ammenin nizamı alayhine irtikap olunan cürümler, 5 - Cürüm tasnii ve iftira ve yalan şehadet ve yalan yere yemin ve avkatlarla dava vekillerinin vazifelerini suiistimal cürümleri, 6 - Ammenin selameti aleyhinde işlenilen cürümler, 7 - Sekizinci bapta münderiç cürümler, 8 - Şahıslar aleyhindeki cürümlere mahsus babın birinci ve ikinci fasıllarında münderiç cürümler, 9 - Hırsızlık, yağma ve garet ve ifşayı sır tehdidiyle temini menfaat ve dolandırıcılık ve emniyeti suiistimal ve eşyayı cürmiyeyi satın almak ve saklamak ve hileli iflas maddelerinde ve üçüncü babın dokuzuncu faslının son maddesiyle onuncu faslının 276 ncı maddesinde ve on birinci faslında ve altıncı babın birinci faslının ilk beş maddesinde ve beşinci faslında ve yedinci babın üçüncü faslının ilk beş maddesiyle son maddesinde muharrer bilcümle cürümler, Bir cinsten addolunur. Madde 87 - Geçen maddelerin tatbikatında: 1) Kabahat fiilinden dolayı sadır olan hükümler bir cürüm vukuunda ve cürme mütaallik hükümler kabahat vukuunda; 2) Tedbirsizlik ve dikkatsizlik ve meslek va sanatın icrası hususunda tecrübesizlik ve emirlerle nizamlara riayetsizlik neticesi olarak işlenen cürümler diğer cürümler mukabilinde ve sair cürümler bunlar mukabilinde; 3) Sırf askeri cürümler hakkında sadır olan hükümler; 4) Bu kanunun 6 ncı babının birinci faslındaki 316,317,318,319,320,324 ve 331 inci maddeleriyle ikinci faslındaki 332 ve 333 üncü ve 7 nci babın 3 üncü faslındaki 403 ve 404 üncü maddelerde yazılı hususlardan dolayı verilen hükümler müstesna olmak üzere yabancı memleket mahkemelerinden verilen hükümler; tekerrüre esas olamaz. Madde 88 - Tekerrür hükümlerinin tatbikında diğer bir cezadan kalbolunmuş olan ceza asıl ceza addolunur.
GEREKÇE Kişinin daha önce işlediği suç nedeniyle belli bir ce­zaya mahkûm edilmiş olmasına rağmen suç işlemede gösterdiği kararlılıkla toplum açısından tehlikeliliğini ifade eden tekerrür, kişi hakkında hükmolunan cezanın infazı sırasında dikkate alınacak bir neden ve hatta, infazdan sonra denetimli serbestlik tedbiri uygulanmasının nedeni olarak görülmüştür. Bu nedenle, tekerrür dolayısıyla kişinin cezasında artırma ya­pan sistemden vazgeçilmiştir. Tekerrür hükümlerinin uygulanabilmesi için, önceki mahkûmiyetin in­faz edilmiş olması gerekmemekle birlikte; tekerrüre ilişkin sürelerin işle­meye başlaması bakımından önceki mahkûmiyetin infaz edilmiş olması aranmış ve böylece Tasarıdan farklı bir düzenleme yapılmıştır. Ayrıca, Tasarıya göre yapılan değişiklikle, yabancı mahkeme kararla­rının tekerrüre etki alanı genişletilmiştir. Maddenin son fıkrasında mükerrirlere özgü infaz rejiminin ve cezanın infazından sonra denetimli serbestlik tedbirinin, itiyadi suçlu, suçu meslek edinen kişi veya örgüt mensubu suçlu hakkında da uygulanabileceği öngö­rülmüştür.
AÇIKLAMA:Tekerrür konusundaki düzenleme bu durumun suçun unsurları ile ilgili olmayıp,failin tehlikeli kişiliği ile ilgili olduğu düşüncesine dayanmaktadır.Bu nedenle, tekerrürün görülmekte olan davaya konu suçla ilgisinin olmadığından,cezanın artırım nedeni sayılmasından vazgeçilmiştir. Tekerrür kişinin diğer suçlulara nazaran daha fazla tehlikeli olduğunu ifade eden bir olgu olarak değerlendirildiğinden mükerrirler açısından diğer suçlulara nazaran , özel bir infaz rejimi kabul edilmiş, ayrıca cezanın infazından sonrada devam edebilecek şekilde bir denetimli serbestlik tedbiri rejimi kabul edilmiştir. Bu bakımdan tekerrür sitemi yürürlükteki ceza kanunu sisteminden tamamen farklı bir yapıya bürünmüş bulunmaktadır.Belki tekerrür hükümlerinin uygulanmasındaki şartlar açısından yeni ceza kanunun düzenlemesi ile bir paralellik kurulabilir.Yargıtay içtihatlarında ortaya çıkan bazı çözüm önerileri yeni ceza kanununa tekerrür şartları açısından yansıtılmıştır,ama tekerrürün hukuki sonuçları bakımından tamamen farklı bir sistem getirilmiştir. Ve bu sistemin bir kısmı da yeni infaz kanunun 108. maddesinde düzenlenmiştir.Her ikisini birlikte değerlendirdiğimizde konsept çok daha ayrıntılı bir şekilde görülecektir.

Sınır dışı edilme MADDE 59. (Değ.31.03.2005 gün 5328 S.K.) (1) İşlediği suç nedeniyle hapis cezasına mahkûm edilen yabancı, koşullu salıverilmeden yararlandıktan ve her halde cezasının infazı tamamlandıktan sonra, durumu, sınır dışı işlemleriyle ilgili olarak değerlendirilmek üzere derhal İçişleri Bakanlığına bildirilir.

GEREKÇE Madde metninde, bir güvenlik tedbiri olarak sınır dışı edilme düzenlenmiştir.

AÇIKLAMA:Yabancının iki yıldan daha az süre ile hapis cezası alması halinde oturma ve çalışma izninin akıbetinin ne olacağı ilgili hükümlere göre belirlenecektir. Burada düzenlenen hususa göre yabancının iki yıl ve daha fazla ceza almış ise cezasının infazından sonra başka hiçbir şarta bakılmaksızın sınır dışı edileceğine ilişkindir. Eğer ,bir kişi hem Türk vatandaşı hem de bir veya birden çok ülkenin vatandaşı ise, her ülke kendi vatandaşlığını dikkate alacağından o kişi Türk vatandaşı olarak görülür ve Anayasada yer alan vatandaşın sınır dışı edilemeyeceğine ilişkin kural uyarınca çifte vatandaş olan Türk sanık hiçbir şekilde bu mahkumiyeti nedeniyle sınır dışı edilemez.

Tüzel kişiler hakkında güvenlik tedbirleri MADDE 60. (1) Bir kamu kurumunun verdiği izne dayalı olarak faaliyette bulunan özel hukuk tüzel kişisinin organ veya temsilcilerinin iştirakiyle ve bu iznin verdiği yetkinin kötüye kullanılması suretiyle tüzel kişi yararına işlenen kasıtlı suçlardan mahkûmiyet hâlinde, iznin iptaline karar verilir. (2) Müsadere hükümleri, yararına işlenen suçlarda özel hukuk tüzel kişileri hakkında da uygulanır. (3) Yukarıdaki fıkralar hükümlerinin uygulanmasının işlenen fiile nazaran daha ağır sonuçlar ortaya çıkarabileceği durumlarda, hâkim bu tedbirlere hükmetmeyebilir. (4) Bu madde hükümleri kanunun ayrıca belirttiği hâllerde uygulanır.

GEREKÇE Anayasamızda da güvence altına alınan ceza sorumlu­luğunun şahsîliği kuralının gereği olarak sadece gerçek kişiler hakkında ceza yaptırımına hükmedilebilir. Ancak bu ilke, işlenen suç dolayısıyla özel hu­kuk tüzel kişileri hakkında güvenlik tedbiri niteliğinde yaptırımlara hükme­dilmesine engel değildir. Bu nedenle maddede, özel hukuk tüzel kişileri hakkında hükmedile­bilecek güvenlik tedbirlerinin tür ve koşulları düzenlenmiştir. Maddede öngörülen ilk güvenlik tedbiri, faaliyet izninin iptalidir. Bu­nun için ilk koşul özel hukuk tüzel kişisine, belirli bir faaliyette bulunabil­mesine ilişkin bir kamu kurumunca verilen bir iznin varlığıdır. İkinci koşul ise, bu iznin sağladığı yetkinin kötüye kullanılması suretiyle tüzel kişi yara­rına kasıtlı bir suç işlenilmesidir. Dikkat edilmelidir ki, burada söz konusu olan suç, tüzel kişi yararına işlenmiş herhangi bir suç değildir. İşlenen suçla, verilen iznin kullanılması arasında nedensellik bağı olmalıdır. Ayrıca, özel hukuk tüzel kişisinin organ veya temsilcilerinin bu suçun işlenmesine iştirak etmeleri gerekir. Örneğin uyuşturucu veya uyarıcı madde ticaretinden elde edilen ge­lirlere meşruiyet görüntüsü kazandırmak için bir döviz bürosunun kullanıl­ması hâlinde, bu döviz bürosunu işleten özel hukuk tüzel kişisinin, döviz bürosu işletmek için aldığı izin iptal edilecektir. Yine, ilaç üretmek için izin alınmış olan bir laboratuarda uyuşturucu veya uyarıcı madde üretimi yapıl­ması durumunda da, aynı sonuç doğacaktır. Özel hukuk tüzel kişileri bakımından öngörülen ikinci güvenlik tedbiri ise müsaderedir. Buna göre, tüzel kişi yararına işlendiği belirlenen suç ba­kımından, müsadere hükümlerindeki koşullar da gerçekleşmiş ise, o suçla bağlantılı olan eşya ve maddî çıkarların müsaderesine hükmedilecektir. Bu hâlde iyi niyetli üçüncü kişilerin hakları korunacaktır. Özel hukuk tüzel kişileri ile ilgili güvenlik tedbirlerinin uygulanma­sında, işlenen suç dikkate alındığında, çok ağır sonuçlar doğabilir. Örneğin çok sayıda kişi işsiz kalabilir veya iyi niyetli üçüncü kişiler bakımından tela­fisi güç kayıplar meydana gelebilir. İşte bu gibi hâllerde mahkeme madde­deki orantılılık ilkesine dayanarak bu güvenlik tedbirlerine hükmetmeyebi­lecektir. Özel hukuk tüzel kişileri hakkında uygulanacak güvenlik tedbirlerine, her suç bakımından değil, kanunda özel olarak belirtilen hâllerde hükmedi­lebilecektir.

AÇIKLAMA:Tüzel kişilerin cezalandırılması karşılaştırmalı hukukta tartışmalıdır.5237 Sayılı yasanın dayandığı “suç teorisi”ne göre, “suç bir insan davranışıdır”.Yani tüzel kişilere ceza uygulanması kanunun sistematiğine uygun olmadığı gibi,ceza sorumluluğunun şahsiliği ilkesine aykırıdır. Tüzel kişiler kullanılarak suç işlenmesi halinde,koşulları varsa tüzel kişinin organlarında görevli kişilerin cezalandılacağı konusunda kuşku bulunmamaktadır. Bunun yanında başka yaptırımlara ihtiyaç duyulduğundan yeni düzenlemeyle tüzel kişiler hakkında güvenlik tedbirleri öngörülmüştür. Cezaların şahsiliği ilkesi nedeniyle bir tüzel kişinin cezalandırılması söz konusu değildir. Tüzel kişiler hakkında güvenlik tedbirinin hangi şartlar altında verileceği m.60 da belirtilmiştir. Bir suç nedeniyle tüzel kişi hakkında güvenlik tedbirine hükmedilmesi için o suçu düzenleyen kanun maddesinde tüzel kişi hakkında güvenlik tedbirine hükmedileceğinin açıkça belirtilmesi gerekir. Maddede öngörülen ilk güvenlik tedbiri, faaliyet izninin iptalidir. Bunun için; Özel hukuk tüzel kişisine, belirli bir faaliyette bulunabilmesine ilişkin bir kamu kurumunca verilen bir iznin varlığı, Bu iznin sağladığı yetkinin kötüye kullanılması suretiyle tüzel kişi yararına kasıtlı bir suç işlenilmesi, özel hukuk tüzel kişisinin organ veya temsilcilerinin bu suçun işlenmesine iştirak etmeleri, gerekir. , Dikkat edilmelidir ki, burada söz konusu olan suç, tüzel kişi yararına işlenmiş herhangi bir suç değildir. İşlenen suçla, verilen iznin kullanılması arasında nedensellik bağı olmalıdır. Örneğin ;uyuşturucu veya uyarıcı madde ticaretinden elde edilen gelirlere meşruiyet görüntüsü kazandırmak için bir döviz bürosunun kullanılması hâlinde, bu döviz bürosunu işleten özel hukuk tüzel kişisinin, döviz bürosu işletmek için aldığı izin iptal edilecektir. Yine, ilaç üretmek için izin alınmış olan bir laboratuarda uyuşturucu veya uyarıcı madde üretimi yapılması durumunda da, aynı sonuç doğacaktır. Özel hukuk tüzel kişileri bakımından öngörülen ikinci güvenlik tedbiri ise müsaderedir. Buna göre, tüzel kişi yararına işlendiği belirlenen suç bakımından, müsadere hükümlerindeki koşullar da gerçekleşmiş ise, o suçla bağlantılı olan eşya ve maddî çıkarların müsaderesine hükmedilecektir. Bu hâlde iyi niyetli üçüncü kişilerin hakları korunacaktır. Özel hukuk tüzel kişileri ile ilgili güvenlik tedbirlerinin uygulanmasında, işlenen suç dikkate alındığında, çok ağır sonuçlar doğabilir. Örneğin çok sayıda kişi işsiz kalabilir veya iyi niyetli üçüncü kişiler bakımından telafisi güç kayıplar meydana gelebilir. İşte bu gibi hâllerde mahkeme maddedeki orantılılık ilkesine dayanarak bu güvenlik tedbirlerine hükmetmeyebilecektir. Özel hukuk tüzel kişileri hakkında uygulanacak güvenlik tedbirlerine, her suç bakımından değil, kanunda özel olarak belirtilen hâllerde hükmedilebilecektir. Açıklana bu düzenleme ışığında TCK nun 5. maddesi de dikkate alındığında 3167 sayılı kanunda ve diğer kanunlarda yer alan tüzel kişilerin cezalandırılmasına ilişkin tüm hükümler yürürlükten kalkmış hale gelmiştir.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

Cezanın Belirlenmesi ve Bireyselleştirilmesi

Cezanın belirlenmesi MADDE 61. (25.5.2005 gün 5357 Sayılı Kanunla Değişik) (1) Hâkim, somut olayda; a) Suçun işleniş biçimini, b) Suçun işlenmesinde kullanılan araçları, c) Suçun işlendiği zaman ve yeri, d) Suçun konusunun önem ve değerini, e) Meydana gelen zarar veya tehlikenin ağırlığını, f) Failin kast veya taksire dayalı kusurunun ağırlığını, g) Failin güttüğü amaç ve saiki, Göz önünde bulundurarak, işlenen suçun kanunî tanımında öngörülen cezanın alt ve üst sınırı arasında temel cezayı belirler. (2) Suçun olası kastla ya da bilinçli taksirle işlenmesi nedeniyle indirim veya artırım, birinci fıkra hükmüne göre belirlenen ceza üzerinden yapılır. (3) Birinci fıkrada belirtilen hususların suçun unsurunu oluşturduğu hâllerde, bunlar temel cezanın belirlenmesinde ayrıca göz önünde bulundurulmaz. (4) Bir suçun temel şekline nazaran daha ağır veya daha az cezayı gerektiren birden fazla nitelikli hâllerin gerçekleşmesi durumunda; temel cezada önce artırma sonra indirme yapılır. (5) Yukarıdaki fıkralara göre belirlenen ceza üzerinden sırasıyla teşebbüs, iştirak, zincirleme suç, haksız tahrik, yaş küçüklüğü, akıl hastalığı ve cezada indirim yapılmasını gerektiren şahsî sebeplere ilişkin hükümler ile takdiri indirim nedenleri uygulanarak sonuç ceza belirlenir. (6) Hapis cezasının süresi gün, ay ve yıl hesabıyla belirlenir. Bir gün, yirmidört saat; bir ay, otuz gündür. Yıl, resmî takvime göre hesap edilir. Hapis cezası için bir günün, adlî para cezası için bir Türk Lirasının artakalanı hesaba katılmaz ve bu cezalar infaz edilmez. (7) Süreli hapis cezasını gerektiren bir suçtan dolayı bu madde hükümlerine göre belirlenen sonuç ceza, otuz yıldan fazla olamaz. (8) Adlî para cezası hesaplanırken, bu madde hükmüne göre cezanın belirlenmesi ve bireyselleştirilmesine yönelik artırma ve indirimler, gün üzerinden yapılır. Adlî para cezası, belirlenen sonuç gün ile kişinin bir gün karşılığı ödeyebileceği miktarın çarpılması suretiyle bulunur. (9) Kanunda açıkça yazılmış olmadıkça cezalar ne artırılabilir, ne eksiltilebilir, ne de değiştirilebilir.	765 Sayılı Türk Ceza Kanunu Madde 29 – Kanunda sarahaten yazılmış olmadıkça cezalar ne artırılabilir, ne eksiltilebilir ve ne de değiştirilebilir. Kanunun muayyen bir nisbet dairesinde cezayı artırıp eksiltmeyi emrettiği yerlerde mevcut olan teşdit veya tahfif edici sebepler nazara alınmaksızın o fiil hakkında ne ceza tayin edilecekse tezyit ve tenkis keyfiyeti o ceza üzerinden icra olunur. Eğer bir çok esbap içtima etmiş olursa artırıp eksiltme hususu, ondan evvelki artırma ve eksiltme neticesi olan ceza miktarı üzerinden cereyan eder. Eğer içtima eden sebeplerden bazısı artırmayı ve bazısı eksiltmeyi müstelzim olursa ilk önce artırmakla işe başlanır. Bütün hallerde mücrimin yaşı, akli haleti, esbabı muhaffifei takdiriye ve tekerrür hususları bu sıra takip olunmak şartile en sonra nazara alınır. Ceza artırılır veya eksiltilirken kanunun sureti mahsusada tayin ettiği ahval müstesna olmak üzere her nevi ceza için muayyen olan hudut tecavüz edilemez. Hafif hapis, ağır veya hafif para cezalarının tertibi iktiza eden hallerde kanuni sebeplerden dolayı bu cezaların, 19,21 ve 24 üncü maddelerde yazılı aşağı hadlerinden daha az bir miktarının verilmesi icap ettiği takdirde bunların yerine, taahhüt almağa hacet kalmaksızın, adli tevbih yapılır. Hakim, iki sınır arasında temel cezayı, suçun işleniş biçimi, suçun işlenmesinde kullanılan araç, suç konusunun önem ve değeri, suçun işlendiği zaman ve yer, fiilin diğer özellikleri, zararın veya tehlikenin ağırlığı, kastın veya taksirin yoğunluğu, suç sebepleri ve saikleri, failin amacı, geçmişi, şahsi ve sosyal durumu, fiilden sonraki davranışı gibi hususları gözönünde bulundurmak suretiyle takdirini kullanarak belirler.Cezanın asgari hadden tayini halinde dahi takdirin sebepleri kararda mutlaka gösterilir. Madde 30 – Muvakkat cezalar, gün, ay ve sene hesabile tatbik olunur. Bir gün, 24 saat, bir ay 30 gündür. Sene, resmi takvime göre hesap edilir. Muvakkat cezalar için bir günün ve para cezalarında bir liranın küsuru hesaba katılmaz.
GEREKÇE Maddede cezanın belirlenmesinde izlenecek yöntem düzenlenmiştir. Birinci fıkrada, temel cezanın belirlenmesinde hangi husus­ların göz önünde bulundurulacağı bentler hâlinde gösterilmiştir. Maddenin birinci fıkrasında temel cezanın belirlenmesinde göz önünde bulundurulacak hususlardan bazıları, özel suç tanımlarında cezanın artırılmasını veya azaltılmasını gerektiren nitelikli unsurlar olarak belirlen­miş olabilir. Bu durumda, söz konusu nitelikli unsurlar, birinci fıkraya göre temel cezanın belirlenmesinde dikkate alınmayacaktır. Bu düşüncelerle, maddenin ikinci fıkrasında mükerrer değerlendirme yasağı vurgulanmıştır. Maddenin üçüncü fıkrasında, bir suçun temel şekline nazaran daha ağır cezayı gerektiren birden fazla nitelikli unsurunun gerçekleşmesi hâ­linde, temel cezanın en ağır cezayı gerektiren nitelikli unsura göre belirlen­mesi gerektiği vurgulanmıştır. Suçun temel şekline nazaran daha az cezayı gerektiren nitelikli unsu­run varlığı hâlinde temel ceza üzerinden indirim yapıldıktan sonra, sırasıyla yapılacak olan artırım ve indirim sebepleri dördüncü fıkrada belirlenmiştir. Buna göre, sırasıyla teşebbüs, iştirak, zincirleme suç, haksız tahrik, yaş kü­çüklüğü, akıl hastalığı ve cezada indirim yapılmasını gerektiren şahsî se­beplere ilişkin hükümler ile takdiri indirim nedenleri uygulanarak sonuç ceza belirlenir. Tekerrür, cezanın ağırlaştırılması nedeni olarak görülmediği için, ce­zanın belirlenmesi açısından Tasarıda benimsenen sıralamada yer alan teker­rür çıkarılmıştır

Takdiri indirim nedenleri MADDE 62. (Değ.31.03.2005 gün 5328 S.K.) (1) Fail yararına cezayı hafifletecek takdiri nedenlerin varlığı hâlinde, ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası yerine, müebbet hapis; müebbet hapis cezası yerine, yirmibeş yıl hapis cezası verilir. Diğer cezaların altıda birine kadarı indirilir. (2)Takdiri indirim nedeni olarak, failin geçmişi, sosyal ilişkileri, fiilden sonraki ve yargılama sürecindeki davranışları, cezanın failin geleceği üzerindeki olası etkileri gibi hususlar göz önünde bulundurulabilir. Takdiri indirim nedenleri kararda gösterilir.	765 Sayılı Türk Ceza Kanunu Madde 59 – Kanuni tahfif sebeplerinden ayrı olarak mahkemece her ne zaman fail lehine cezayı hafifletecek takdiri sebepler kabul edilirse idam cezası yerine müebbet ağır hapis ve müebbet ağır hapis yerine 30 sene ağır hapis cezası hükmolunur. Diğer cezalar altıda birden fazla olmamak üzere indirilir.
GEREKÇE Takdiri indirim nedenlerinin varlığı durumunda Tasa­rıda kabul edilen indirim oranlarında kısmen değişiklik yapılmıştır. Ayrıca, takdiri indirim nedenlerinin neler olabileceği, sınırlı olmamak üzere ve örnekler şeklinde belirlenmiştir. Bunlar, maddenin ikinci fıkrasında failin geçmişi, sosyal ilişkileri, fiilden sonraki ve yargılama sürecindeki dav­ranışları, cezanın failin geleceği üzerindeki olası etkileri gibi hususlar olarak belirlenmişlerdir. Bu nedenler, Hükûmet Tasarısında temel cezanın belir­lenmesinde dikkate alınabilecek hususlar arasında gösterilmişti. Ancak, ya­pılan değişiklikle, mükerrer değerlendirme yasağı dolayısıyla, bu nedenlerin temel cezanın belirlenmesinde dikkate alınmaması, sadece takdiri indirim nedenleri olarak göz önünde bulundurulması gereği kabul edilmiştir.

Mahsup MADDE 63. (1) Hüküm kesinleşmeden önce gerçekleşen ve şahsî hürriyeti sınırlama sonucunu doğuran bütün hâller nedeniyle geçirilmiş süreler, hükmolunan hapis cezasından indirilir. Adlî para cezasına hükmedilmesi durumunda, bir gün yüz Türk Lirası sayılmak üzere, bu cezadan indirim yapılır.	765 Sayılı Türk Ceza Kanunu Madde 40 – Hüküm katiyet kesbetmeden evvel vukubulan mevkufiyet ceza mahkümiyetlerinden indirilir. (İkinci fıkra 647 S.K. ile yürürlükten kaldırılmıştır.) Eğer cezayı nakdi tertip olunmuş ise tenzil, 19 uncu maddede gösterilen hesaba göre yapılır.
GEREKÇE Maddeyle, mahkûmun suç nedeni ile şahsî hürriyeti sı­nırlama sonucunu doğuran örneğin tutuklama gibi hâller nedeni ile geçirilen sürelerin mahkûmiyetten indirilmesi esası benimsenmiştir. Böylece teknik anlamda tutukluluk sayılmamakla beraber şahsî hürriyeti sınırlama sonucunu doğuran tedbirlerin tümünün de tutukluluk gibi mahkûmiyet süresine mah­sup edilmesi öngörülmüştür. Bu nedenle, madde metninde “hürriyeti sınır­lama sonucunu doğuran bütün hâller” ibaresi kullanılmıştır. Maddede “hüküm kesinleşmeden önce gerçekleşen” ibaresi yer aldı­ğından hükümlünün mahkûm edildiği suçtan başka bir fiilden dolayı yargı­lama nedeniyle hürriyetinin sınırlanmış olması hâlinde de mahsubun hangi koşul ile yapılabileceği gösterilmiştir. Tasarıdaki maddenin ikinci cümlesinde yapılan değişiklikle, adli para cezasına hükmedilmesi durumunda, mahsubun bir gün karşılığı yüz Türk Lirası sayılmak suretiyle yapılacağı kabul edilmiştir.

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

Dava ve Cezanın Düşürülmesi

Sanığın veya hükümlünün ölümü MADDE 64. (1) Sanığın ölümü hâlinde kamu davasının düşürülmesine karar verilir. Ancak, niteliği itibarıyla müsadereye tâbi eşya ve maddî menfaatler hakkında davaya devam olunarak bunların müsaderesine hükmolunabilir. (2) Hükümlünün ölümü, hapis ve henüz infaz edilmemiş adlî para cezalarını ortadan kaldırır. Ancak, müsadereye ve yargılama giderlerine ilişkin olup ölümden önce kesinleşmiş bulunan hüküm, infaz olunur.	765 Sayılı Türk Ceza Kanunu Madde 96 – Maznunun vefatı hukuku amme davasını ortadan kaldırır. Mahkümun vefatı ceza mahkümiyetini ve hatta henüz icra edilmemiş olan ağır ve hafif cezayı nakdi hükümlerini bütün neticeleriyle beraber ortadan kaldırır. Ancak eşya zabt ve müsaderesi ve muhakeme masrafları için sadır olup mahkümun vefatından evvel katiyet kesbeden hükümler tenfiz olunur.
GEREKÇE Bu maddede yapılan düzenleme ile sanığın ölümü hâ­linde kamu davasının düşürülmesi hüküm altına alınmıştır. Ancak niteliği itibarıyle müsadereye tabi eşya ve kazanç müsaderesine ilişkin yargılamaya -sanığın ölümüne rağmen devam edilmesinin mümkün olduğu hâllerde- de­vam edilip hasıl olan neticeye göre bir karar verilecektir. Hükümlünün ölümü henüz infaz edilmemiş hapis ve adli para cezasını ortadan kaldırır. Ancak adli para cezası kısmen veya tamamen infaz edilmiş ise artık Devletten geri istenemez. Buna karşılık hükümlünün sağlığında ve­rilmiş olup kesinleşen müsadere ve yargılama giderleri hükümlünün miras­çılarından istenebilir.
AÇIKLAMA:Sanığın ölümü hâlinde kamu davasının düşürülmesine karar verilecektir(CMK 223). Ancak, niteliği itibarıyla müsadereye tâbi eşya ve maddî menfaatler hakkında davaya devam olunarak bunların müsaderesi konusunda karar verilecektir. Hükümlünün ölümü, hapis ve henüz infaz edilmemiş adlî para cezalarını ortadan kaldırmakla birlikte, müsadereye ve yargılama giderlerine ilişkin olup ölümden önce kesinleşmiş bulunan hükmün, infazına engel olmayacaktır (m.64/son). Bu nedenle, hükümlünün sağlığında verilmiş olup kesinleşen müsadere ve yargılama giderleri hükümlünün mirasçılarından istenebilecektir.