Türk Dili Tarihi Ahmet B. Ercilasun Akçağ Yayınları / 603 Araştırma İnceleme / 50

Er abka barmış. Tagda kamılmış. Teŋride erklig, tir. Ança biliŋler:
Yabız ol.

12. 
    Adam ava gitmiş. Dağda düşmüş. Güçlü tanrı göktedir. Biliniz ki bu
    kötüdür.
    
13. 
    Teŋrilig kurtga yurtda kalmış. Yaglıg kamıç buluŋın yalgayu tirilmiş,
    ölümde ozmış, tir. Ança biliŋler.
    

13 Dindar bir ihtiyar çadırda kalmış. Yağlı bir kaşığın kenarını
yalayarak canlanmış, ölümden kurtulmuş, der. Şöyle biliniz.

14 Kuzgunug ıgaçka bamış. Katıgtı ba, edgüti ba, tir. Ança biliŋler.

14 Kuzgunu ağaca bağlamış. Sıkıca bağla, iyice bağla, der. Şöyle

biliniz.

75 Üze tuman turdı; asra toz turdı Kuş oglı uça aztı, kiyik oglı yügürü aztı; kişi oglı yorıyu aztı. Yana teŋri kutınta üçünç yılta kop esen tükel körüşmiş; kop ögirer, sebinür, tir. Ança biliŋler: Edgü ol.

15. 
    Üstte duman kalktı; aşağıda toz kalktı. Kuş yavrusu uçarak yolunu
    şaşırdı; geyik yavrusu koşarak yolunu şaşırdı; kişi oğlu yürüyerek yolunu
    şaşırdı. Tanrının verdiği talihle üçüncü yılda, tekrar hepsi esen olarak
    buluşmuşlar. Hepsi memnun olurlar ve sevinirler. Şöyle biliniz ki bu iyidir.
    
16. 
    Toruk at semiriti yirin öpen yügürü barmış. Utru yirde ogrı sokuşup
    tutupan minmiş. Yiliŋe, kudursugıŋ(nın)a tegi yagrıpan kamşayu umatın
    turur, tir. Ança biliŋ: Yablak ol.
    

Ahmet B. ERCİLASUN

16. 
    Bir zayıf at semizleşince, yerini hatırlayıp koşarak gitmiş. Karşıdaki
    yerde bir hırsız rastlayıp tutup binmiş. Memelerine, kuyruğuna kadar
    zehirlenip kıpırdayamadan kalır. Şöyle bilin ki bu kötüdür.
    
17. 
    Özlük at öŋ yirde arıp oŋup turu kalmış. Teŋri küçiŋe tag üze yol sub
    körüpen yiş üze yaş ot körüpen yorıyu barıpan sub içipen, yaş yipen ölümde
    ozmış, tir. Ança biliŋler: Edgü ol,
    

17 Bir binek atı güneşin altında yorgun argın kalakalmış. Tanrının kudretiyle dağ üzerinde yol ve su görüp, ormanlıkta taze ot görüp yürüyerek gidip su içip, taze ot yeyip ölümden kurtulmuş. Şöyle biliniz ki bu iyidir.

20 Titir bugra men. Örüŋ köpükümin saçar men. Üze teŋrike tegir, asra yirke kirür, tir. Udıgmag odguru, yatıglıg turguru yorıyur men. Andag küçlüg men. Ança biliŋler: Edgü ol.

20 Dişi deve buğrası (erkeği)yım. Beyaz köpüğümü saçarım. Yukarıda göğe ulaşır, aşağıda yere girer, der. Uyuyanı uyandırarak, yatanı kaldırarak yürürüm. O kadar güçlüyüm. Şöyle biliniz ki bu iyidir.

22 Uzun tonlug küzüngüsin kölke ıçgınmış. Yarın yaŋrayur, kiçe keŋrenür, tir. Ança biliŋler: Muŋlug ol, ańıg yablak ol.

22 Bir papaz çanını göle düşürüp kaybetmiş. Sabah hafifçe çalar, akşam kulağı tırmalarcasına çalar, der. Şöyle biliniz ki bu sıkıntı vericidir, çok kötüdür.

26 Taŋ taŋlardı. Udu yir yarudı. Udu kün togdı; kamag üze yaruk boltı, tir. Ança biliŋ: Edgü ol.

26 Şafak söktü. Arkasından dünya aydınlandı. Ardından güneş doğdu, herşey üzerine ışık geldi, der. Şöyle bilin ki bu iyidir.

28 Kan olurupan ordu yapmış. İli turmış. Tört buluŋtakı edgüsi uyurı tirilipen meŋileyür, bedizleyür, tir. Ança biliŋler: Edgü ol.

28 Han tahta oturarak payitaht yapmış. Ülkesi kalkmış. Dört yandaki iyi ve muktedir insanları toplanıp eğlenirler, bezenirler, der. Şöyle biliniz ki bu iyidir.

32 Bir tabılku yüz boltı. Yüz tabılku miŋ boltı. Miŋ tabılku tümen boltı, tir. Ança biliŋler: Asıgı bar, edgü ol.

32 Bir gül yüz oldu. Yüz gül bin oldu. Bin gül on bin oldu, der. Şöyle biliniz: Faydası var, iyidir.

34 Kan süke barmış, yagıg sançmış; köçürü, konturu kelir. Özi, süsi ögire sebinü ordusıŋaru kelir, tir. Ança biliŋler: Edgü ol.

TÜRK DİLİ TARİHİ 241

34. 
    Han savaşa gitmiş, düşmanı yenmiş, göçürüp kondurarak geliyor.
    Kendisi de, askerleri de sevinç içinde payitahtına doğru geliyor, der. Şöyle
    biliniz ki bu iyidir.
    
35. 
    Er süke barmış. Yolta atı armış. Er kugu kuşka sokuşmış. Kugu kuş
    kanatına urup anın kalıyu barıpan ögiŋe, kaŋıŋa tegürmiş. Ögi, kaŋı ögirer,
    sebinür, tir. Ança biliŋler: Edgü ol.
    

35 Bir er savaşa gitmiş. Yolda atı hastalanmış. Er, bir kuğu kuşuna rastlamış. Kuğu kuşu, kanadına bindirip onunla havalanarak gitmiş ve anasına, babasına ulaştırmış. Anası babası memnun olup sevinir, der. Şöyle bilin ki bu iyidir.

47 Er ömeleyü barmış, teŋrike sokuşmış, kut kolmış. Kut birmiş. Agılınta yılkıŋ bolzun, özüŋ uzun bolzun timiş. Ança biliŋler: Edgü ol.

47 Er emekliyerek varmış, tanrıya rastlamış, ondan kısmet dilemiş. Tanrı kısmet vermiş. Ağılında atların olsun, ömrün uzun olsun demiş. Şöyle biliniz ki bu iyidir.

52 Er busuşlug, teŋri bulıtlıg. Bulıt ara kün togmış. Busanç ara meŋi kelmiş, tir. Ança biliŋler: Edgü ol.

52. 
    Adam elemli, gök bulutlu. Bulut arasından güneş doğmuş, elem
    arasından mutluluk gelmiş, der. Şöyle biliniz ki bu iyidir.
    
53. 
    Boz bulıt yorıdı, bodun üze yagdı. Kara bulıt yorıdı, kamag üze
    yagdı. Tarıg bişdi; yaş ot öndi; yılkıka, kişike edgü boltı, tir. Ança biliŋler:
    Edgü ol.
    

53. 
    Boz bulut yürüdü, halkın üzerine yağdı. Kara bulut yürüdü, herşeyin
    üzerine yağdı. Ekinler oldu; taze otlar bitti; atlara, insanlara faydalı oldu, der.
    Şöyle biliniz ki bu iyidir.
    
54. 
    Kul sabı begiŋerü oturur. Kuzgun sabı teŋriŋerü yalbarur. Üze teŋri
    eşidti, asra kişi bilti, tir. Ança biliŋ: Edgü ol.
    

54 Kul sözü beğine arzda bulunur. Kuzgun sözü tanrıya yalvarır. Yukarıda tanrı işitti, aşağıda insan bildi, der. Şöyle biliniz ki bu iyidir.

56 Ögüriŋe kutlug adgır men. Yagak ıgaç yaylagım, kuşlug ıgaç kışlagım. Anda turupan meŋileyür men, tir. Ança biliŋler: Edgü ol.

56 Tavlada mutlu bir aygırım. Ceviz ağacı yaylağım, kuşlu ağaç kışlağım. Orada durup eğlenirim, der. Şöyle biliniz ki bu iyidir.

58 Oglı öginte, kaŋınta öbkelepen tezipen barmış. Yana sakınmış, kelmiş. Ögüm ötin alayın, kaŋım sabin tınlayın tip kelmiş, tir. Ança biliŋler: Edsü ol.

242 Ahmet B. ERCİLASUN

58 Oğlu, annesine ve babasına öfkelenip kaçıp gitmiş. Tekrar düşünmüş ve gelmiş. Annemin öğüdünü alayım, babamın sözünü dinliyeyim deyip gelmiş, der. Şöyle biliniz ki bu iyidir.

60 Tokuz aralı (?) sıgun kiyik men. Bediz tiz üze önüpen müŋreyür men. öze teŋri eşidti, asra kişi bilti. Andag küçlüg men, tir. Ança biliŋler: Edgü ol.

60 Dokuz aralı (?) bir sığınım. Benekli dizlerim üzerine kalkarak böğürürüm. Yukarıda tanrı işitti, aşağıda insan bildi. O kadar güçlüyüm, der. Şöyle biliniz ki bu iyidir.

Amtı amrak oglanım, ança biliŋler: Bu ırk bitig edgü ol. Ançıp alku kentü ülügi erklig ol.

Bars yıl, ikinti ay, biş yigirmike Taygün-tan manıstantakı kiçig dintar burua guru eşid(ip) eçimiz isig Saŋun İt Açuk üçün bitidim.

Şimdi sevgili oğullarım, şöyle biliniz: Bu ırk bitig (fal kitabı) iyidir. Böylece herkesin kendi kısmeti ne ise o olur.

Pars yılının, ikinci ayının on beşinde (17 Mart 930) Taygün-tan manastırındaki küçük (hakîr) rahip (ben) burua guru (kâhinlerin falını) işitip ağabeyimiz sevimli Saŋun İt Açuk için yazdım.