Türk dünyasi iŞletme fakültesi uluslararasi iLİŞKİler böLÜMÜ YÜksek lisans biTİrme tezi

2.2.2. Ermenistan-Azerbaycan Çatışmasında Türkiye Faktörü

Türkiye, bugün Azerbaycan için bir numaralı stratejik partner, sınır komşusu ve aynı zamanda önemli bölgesel aktördür.¹⁷⁶ 1991’de SSCB’nin dağılmasını takiben Türkiye hemen Azerbaycan, Kırgızistan, Kazakistan, Türkmenistan ve Özbekistan gibi varis devletlerle ilişkilerini geliştirmeye başladı. Fakat, Azerbaycan’la Türkiye’nin ilişkisi “bir millet iki devlet” algısı ile kat kat daha yakındı.¹⁷⁷ Ayrıca, Türkiye ile Azerbaycan arasında enerji alanında ilişki daha önemli yer tutmaktadır. Petrol ve gaz taşıyan iki boru hattı Gürcistan vasıtasıyla Azerbaycan ve Türkiye’ni birleştiriyor. Böylelikle, Türkiye Hazar Denizi’nin hidrokarbon rezervlerinin Avrupa’ya iletilmesinde önemli rol oynuyor.

Azerbaycan-Türkiye ilişkileri askeri alanda da gelişmiş vaziyettedir. Dağlık Karabağ sorunu başladıktan sonra Türkiye Ermenistan ile olan sınırını kapattı, sorunla ilgili Azerbaycanı, onun toprak bütünlüğünü desteklediğini açıkca belirtti, Azerbaycan’ın askeri kapasitesinin güçlenmesine yardım etmeye başladı. Binlerce Azerbaycan subayı ve çavuşu Türkiye’de askeri eğitim görmektedir. NATO’ya üye olmakla Türkiye Azerbaycan’ın silahlı kuvvetlerinin gelişimine ve yüksek standartlara ulaşmasına yardım etmekte, böylelikle Azerbaycan’ın NATO ile ilişkileri için elverişli ortam yaratmaktadır.¹⁷⁸

Dağlık Karabağ sorununda arabuluculuk konusuna gelince, Türkiye AGİT Minsk Grubu yaratıldığı tarihten itibaren onun üyesidir, fakat Azerbaycan’la yakın ilişkileri soruna bakışında bitaraflılığını kuşku altına aldığı için hiç bir zaman eşbaşkan olmamıştır.

2010 yılında Türkiye resmileri, Azerbaycan’la ilişkileri seçerek 2009 Ekim’de Ermenistan’la resmi diplomatik ilişkilerin yaratılması ile ilgili imzalanmış protokolları Türkiye parlamentosundan geçirmedi ve sorun Azerbaycan’ın toprak bütünlüğü çerçevesinde çözüme kavuşturulmadan Ermenistan’la ilişkilerini düzeltmeyeceğini ifade etti.¹⁷⁹

Nisan 2016’da Ermenistan ve Azerbaycan arasında patlak veren silahlı çatışmaya cevap olarak Türkiye hükümeti bir daha Azerbaycan’ı desteklediğini belirtti. Türkiye’nin Başbakanı Davutoğlu Türkiye’nin Ermenistan tecavüzüne ve işgaline karşı her zaman Azerbaycan’la omuz omuza olacağını söyledi. Aynı şekilde, Prezident Erdoğan Karabağ’ın bir gün yeniden haklı sahibinin, yani Azerbaycan’ın olacağını söyledi.

2011 yılından ve “Arap Baharı”ndan buyana Türkiye’nin dış politikası özellikle güney komşularına karşı daha agresif olmuştur. Türkiye’nin Dağlık Karabağ sorununa ilişkin çıkarları ve politikası halihazırda hem jeopolitik hem de dahili deyerler göz önünde bulundurularak şekillenmektedir. 2015 yılının Kasım ayında Suriye’de Rus savaş uçağının Türkiye tarafından düşürülmesinin Rus-Türk ilişkilerini kötüleştirmesi ve resmi Moskova ve Ankara arasında gerginliyi arttırması iki ülke arasında jeopolitik rekabeti canlandırmıştı. Bu rekabet yalnız Suriye’de değil, aynı zamanda Kafkasya’da ve Kara Deniz bölgesinde de güçlenmişti. Ayrıca, Kasım 2015’den itibaren, Türkiye Gürcistan’ın NATO’ya üye olmak iddialarını desteklediğini açıkca belirtmiş ve Ukrayna ile savunma ile ilgili anlaşmalar imzalamıştı. Son olaylarda Türkiye’nin Azerbaycan’ı yakından desteklemesi Rusya ile mevcut çatışma bağlamında da açıklanabilir. Çünki, Türkiye’nin tutumu Rusya’nın Azerbaycan’la ikili ilişkileri geliştirmek çabalarını önlemekten yanaydı.¹⁸⁰

Sonuç olarak söyleyebiliriz ki, Azerbaycan’la etnik ve dil açısından yakınlığı, karşılıklı ekonomik ve enerji çıkarlarına sahip olması ile yanı sıra, Rusya’nın Ermenistan’a askeri desteğinden dolayı kendisi için tehdit oluşturduğundan Dağlık Karabağ sorunununda Türkiye Azerbaycan’ın yanında yer almaktadır. ¹⁸¹