3.DEDE KORKUT HİKÂYELERİ/DESTANLARI
15.Yüzyıl’da yazıya geçirilen, fakat kimin yazdığı belirsiz, Oğuz Türklerinin kendi aralarındaki ve düşmanlarıyla yaptığı mücadeleleri anlatan destanî hikâyelerdir. Yazma eserin tam adı “Kitâb-ı Dedem Korkut Alâ Lisân-ı Tâife-i Oğuzan” dır. Yani “Oğuz boyunun diliyle Dedem Korkut Kitabı”.
Yazma eser bir ön söz ile 12 hikâyeden oluşur. Kitabın adında geçen Dedem Korkut, hikâyelerin yazarı değildir. O, bilge bir ozandır. Hikâyelerin sonunda gelerek kahramana dua eder, ad koyar. Kopuz çalıp şiirler söyler.
Hikâyeler birbirinden bağımsız görünse bile her hikâyenin ortak kültürel ve politik ortamda geçtiği bellidir. Bütün beyler Bayındır Bey’e bağlıdır. Bayındır Han, akın izni veren, divan toplayan, yılda bir kez ziyafet veren, savaş ganimetlerinin değerlisi kendisine bağışlanan biridir.
Bayındır Bey’den sonra Kazan Bey gelir. Kazan Bey, orduları idare eder, akın izni verir, divan toplar. Eserdeki dört hikâyenin en önemli karakteridir. Diğer karakterler şunlardır: Dirse Han, Buğaç Han, Bamsı Beyrek, Uruz, Deli Dumrul, Kanlı Koca, Kan Turalı, Kazılık Koca, Yigenek, Aruz, Basat, Begil, Ermen, Egrek, Segrek, Aruz Koca, Kara Göne, Kara Budak.
Hikâyelerde Oğuzların kendi iç mücadeleleri, doğaüstü varlıklar, Hıristiyanlarla mücadele ele alınır. Hikâyelerin mekânı Kuzeydoğu Anadolu ve Azerbaycan’dır. Oğuz Ülkesi İç Oğuz ve Dış Oğuz olmak üzere iki katmandır. Fakat eserde, Vakaların Orta-Asya’da geçtiğini gösteren belirtiler vardır. Dolayısıyla vakalar gerçekte Orta Asya’da geçmiş olup yazıya geçirilirken Anadolu ve Azerbaycan’a adapte edilmiştir.
Dostları ilə paylaş: |
