Türk haritaciliği tariHİ

Türkiyede Harita Mühendislerinin sayısı

1952 yılında Teknik Okulu Harita ve Kadastro Bölümünden (YTÜ) ilk altı harita mühendisi mezununu verdi. Bu sayı her yıl artarak 1957 de Türkiye'de toplam 154 harita mühendisine ulaştı. Bunun 25 tanesi yurt dışında öğrenim yapmış Y.Müh. olup geri kalanları mühendis ünvanlıdır. 1959 da bu sayı 193 olup bunlardan sadece birisi bayandır144). Bu mühendislerin Türkiye'deki dağılımları ise şöyle idi: Ankara (103), İstanbul (51), Bursa (11), Mersin (8), İzmir (6), Eskişehir (3), Balıkesir ve Diyarbakır'da 2 şer ve Aydın, Erzurum, Kayseri, Kocaeli, Konya, Adana, Zonguldak'ta birer harita mühendisi vardı. Diğer kentlerde harita mühendisi yoktu. Serbest çalışanlar bütün içinde % 18.5 idi. 1952 da doktora yapmış bir kişi vardı 145). Bu tarihte TKGM de 374 harita mühendisi vardı. 1988 sonunda 392 si Y.Müh.olan harita mühendislerinin sayısı 3884 e çıktı 146). Harita Mühendislerinin Ekim 1989 yılında 367 si Y.Müh. ve toplam sayıları 4062 dir. Bunların Türkiye'de illere göre dağılımı 1989 yılı durumu 147) de gösterilmiştir. Bunlara ek olarak değişik zamanlarda yurt dışında master eğitimi yapan 45 kişi de bu sayıya ilave edilirse Y.Müh. sayısı 412 ye ulaşır. Böylelikle Y.müh/müh. oranı 1:9 olup bu oran Almanya'da 1: 3 civarındadır 148). Bu rakam 1999 sonu itibariyle 7322 Harita Müh. ve 765 Y.Müh. olduğu saptanmıştır..

Yurt dışı	2 Müh.	30 Y.Müh.	33 Dr. Müh.
YTÜ (İstanbul) :	3500 Müh.	200 Y.Müh.	35 Dr. Müh.
KTÜ (Trabzon)	1000 Müh.	100 Y.Müh.	25 Dr. Müh.
İTÜ (İstanbul)	1500 Müh.	200 Y.Müh.	61 Dr. Müh.
SÜ (Konya)	1200 Müh.	50 Y.Müh.	7 Dr. Müh.
ZKÜ (Zonguldak)	20 Müh.
HYTO (Ankara)	200 Müh.
BÜ		5 Y.Müh.	3 Dr. Müh.
İÜ Orm. F.			8 Dr. Müh.
İÜ Deniz Bil.			4 Dr. Müh.
A.Ü (Ankara)			1 Dr. Müh.
ÇÜ (Adana)			1 Dr. Müh.
Toplam	7422 Müh.	585 Y.Müh.	178 Dr. Müh.

Ancak bu 8000 nin üzerinde meslektaşlarıımızdan yaklaşık 250 si vefat etmiş ve bir bu kadarı da emekli olduğundan çalışmamakta veya başka mesleklerde faaliyet göstermektedirler.

Meslek Yüksek Okulları

İki yıllık Meslek Yüksek Okulu bünyesinde Harita veya Harita Kadastro programı çeşitli yıllarda yurdun değişik yerlerinde açılmıştır. Bunlar :Afyon Kocatepe Ü. Emirdağ ve Sandıklı MYO; Akdeniz Üniv. Teknik Bilimler MYO; Atatürk Üniv. Erzincan MYO; Celal Bayar Üniv. Köprübaşı MYO; Çukurova Üniv. Karaisalı MYO; Dokuz Eylül Üniv. İzmir MYO; Dumlupınar Ü. Tavşanlı MYO; Fırat Ü. Sivrice MYO; Gazi Ü. Tapu –Kadastro ve Çorum MYO; Gaziosmanpaşa Ü. Tokat MYO; Hacettepe Ü. Ankara MYO; Harran Ü. Şanlıurfa MYO; Karadeniz Teknik Ü. Trabzon MYO; Mersin Ü. Gülnar ve Mut MYO; Muğla Ü. Muğla MYO; Mustafa Kemal Ü. İskenderun MYO; Niğde Ü. Bor MYO; Ondokuz Mayıs Ü. Amasya, Boyabat, Kavak, Merzifon MYO; Selçuk Ü. Teknik Bilimler, Bozkır, Çumra, Güneysınır, Hadim, Kadınhanı, Sarayönü, Taşkent MYO, Süleyman Demirel Ü. Isparta MYO; Trakya Ü. Edirne MYO; Yıldız Teknik Ü. Yıldız MYO; Yüzüncü Yıl Ü. Tatvan MYO; Zonguldak Ü. MYO dur.

Bunların dışında aşağıdaki illerde Endüstri Meslek Liseleri (EML) bünyesinde Harita Kadastro Bölümleri vardır.:

Adana İsmet İnönü EML; Afyon Bolvadin EML, Bolu Düzce EML; Bursa Hürriyet EML; Elazığ 100. Yıl EML; Erzurum Kazım Karabekir EML; Eskişehir Yunus Emre EML; İsparta Senirkent EML; İzmir Çınarlı EML; Kayseri Mimar Sinan EML; Konya Fatih EML; Konya Akşehir İsmet İnönü EML; Kütahya Simav EML; Muğla Fethiye EML; Ordu Fatsa EML; Rize Mimar Sinan EML; Trabzon Of H.Mehmet Bahaittin Ulusoy EML

Birinci Kuşak Türk Haritacıları

Bir-iki yüzyıl önce haritalar daha çok savunma amaçlı olduklarından bu haritaları yapan kuruluşlar da genellikle askeri kurumlardı. Türkiye'de de bu düşüncenin ışığında önceleri Genelkurmayın bir şubesi olarak çalışan haritacılar 1925 de çıkan bir yasa ile kurulan Harita Genel Komutanlığı (1983 den önceki adı ile Harita Genel Müdürlüğü) konunun önemini kavrayarak bu alanda eleman yetiştirmek amacı ile yurt dışına Harita Yüksek Mühendisliği öğrenimi için eleman göndermiştir. Bu elemanlar Harp Okulunu bitiren subaylar arasından sınavla seçildiği gibi Milli Eğitim Bakanlığı duyurusu ile yapılan sınavda başarılı olan lise mezunu veya üniversite öğrencilerinden de seçilmiştir. Bu konuda öncü olarak 1890-1892 yılları arasında Fransa'ya askeri yüksek okulda jeodezi öğrenimi yapan iki kurmay yüzbaşısı Mehmet Şevki (Ölçer) ve Hakkı (Güncan) sayılabilir. Bu subaylara öğrenimden sonra katılan Harp Okulu öğretmenlerinden Kur. Yrb.Rıza ile birlikte 1894 e kadar özel bir program uygulanarak jeodezik ve astronomik ölçü ve hesap yaptırılmıştır.

Başlangıçta Fransa'ya gönderilen öğrenciler, daha sonra 1.Dünya Savaşı sonrasından itibaren diğer alanlarda olduğu gibi haritacılık dalında özellikle fotogrametri alanında da Almanya'nın öne geçmesi yüzünden Almanya'ya gönderilmişlerdir. 1938 yılı sonunda Avrupa'da bu amaç için gönderilen 25 öğrenci vardı. Bunların 9 u sivil, 5 askeri müh., 1 Yrb., 4 Ütgm., 6 Atgm.di. Ancak 2.Dünya Savaşı başladığında özellikle savaşın sonlarına doğru Türkiye'nin Almanya'ya savaş ilan etmesi yüzünden askeri öğrenciler yurda dönmek zorunda kalmışlar ve bunlar için Robert Kolej'de açılan dil kurslarından sonra Amerika Birleşik Devletleri'ne gönderilerek öğrenimlerini tamamlama fırsatları verilmiştir 149).

Adı ve Soyadı	Harpok.	Mezun	Yıl
RIZA (kurmay yarbay)	302-2	Paris	1894
Mehmet Hakkı GÜNCAN (1864-1942)	302-4	Paris EPS	1894
Mehmet Şevki ÖLÇER (1866-1927)		Paris EPS	1894
HALİT ZİYA (Yzb) (1861-1901)	937-1	Paris EPS	1894 Yrb.iken vefat etti.
Muhittin ARAN (1913-1966)	339-1563	Münih TH	1934
Yzb. YADİGAR		Fransa	Hidrografi öğrenimi
Mehmet İBRAHİM		Paris	1935 Litografya öğrenimi
İskender GÖÇER (d.1915)		Macaristan teknikum	1935 Hidrojeodezi
Mehmet Ali ERKAN (1910 -- ? )		Berlin TH	1937
Numan M.TARIM (d.1912)		Paris (lisans)	1937
Kadri KORAY (1888-1961)	908-179	Dresden TH	1938
Ekrem ULSOY (d.1912)		Berlin TH	1938, Dr h.c. KTÜ
Hüseyin Cahit BOZKIR (d.1908)	934-1	Berlin TH	1938
İ.Kasım YAŞAR (1915-1999)		Berlin TH	1940
Fahri HOMAN (1911-1979)		Viyana TH	1940
Macit ERBUDAK (1912-1981)		Berlin TH	1940
Lütfi Özoğuz İLMAN (1915-1983)	930-10	Berlin TH	1940
Selahittin SEVGÖR (1909 - ?)	932-51	Cornell-ABD	1941
F.Ziyaettin SOYDAN (d.1911)	942-2	Cornell-ABD	194 1
Kerim EVİNAY (1916-1986)	929-7	Cornell-ABD	1941
Enver BAŞARAN (1912-1983)		Michigan	1942
Celalettin SONGU (d.1913)	930-12	Dresden TH	194 2
Mustafa GÖNENÇCAN (1909-1965)	943-1	Zürich ETH	1942
Tevfik ATEŞ (1918-1992)		Cornell+Syracuse	194 2+1943
Halil SAVCI (d.1917-1999)	942-1	Berlin TH	1943
İslam EROKAN (1911-1997)		Cornell ABD	1944 Dr. Bonn(1963)
Burhan TANSUĞ (d.1920)	943-2	Berlin TH	1944
Ahmet KERETLİ (d.1916)		Cornell+Syracuse	1945
Muzaffer TUGAL	948-5	Cornell+Syracuse	1946
Sami AYKAÇ (d.1917)		Zürich ETH	1947
Ali YARAMANCI (d.1917)	941-2	Zürich ETH	1947, Dr. Zürich 1952
Ali Rıza YURDAKUL (1921-1999)		Ohio-ABD	1961, Dr. İTÜ 1986

1934-1947 yılları arasında 25-30 civarında "I.Kuşak Haritacılar" Avrupa'da çeşitli ülke ve okullarında jeodezi öğrenimi yaparak Y.Müh. oldular ve dönüşte Türk haritacılığının güçlenmesinde ön ayak oldular. Bunların büyük bir kısmı Harita Genel Komutanlığında çalışarak bu kurumun gelişmesinde ve ülke temel ağlarının (nirengi, nivelman, gravite) kurulmasında ve astronomik çalışmaların yapılmasında ön ayak oldular. Bu elemanların bir kısmı ise sivil resmi kurumlarda çalışarak bu kurumun haritacılık çalışmalarını geliştirdiler ve ilgili yönetmeliklerin yapılmasını sağladılar. Bir kısmı ise öğretim kurumlarına geçerek burada hizmet verip ülkeye kendilerinden sonraki birkaç kuşağın haritacılık öğrenimlerinin yapılmasını sağladılar. Yukarıda 30 civarında "1.Kuşak Haritacılar"ın yurt dışında öğrenim yılları sırasında bir listesi verilmiştir.

Ruhsatname ile Mühendis Ünvanı Alanlar

Bu listede yazılı olanlardan başka Türkiyede Yıldız Teknik Okulunda (şimdi Yıldız Teknik Üniversitesi) harita mühendisliği öğreniminin başlaması olan 1949 yılından önce yurt içinde eşdeğer mühendislik eğitimi yaparak 1035 nolu yasa ve talimatname ile harita mühendisi ünvanı alıp Harita ve Kadastro Mühendisleri Odasına kayıt olanlar ve kendilerini birinci kuşak haritacılar sınıfına alabileceğimiz kişiler ise şunlardır:

Halit Ziya TÜRKKAN (1886-1966); Seyfettin KÜNMAN (1899-1978); Refik Halit ERÜREN (1903-1970) (Y. Deniz Harp Okulu 1923 mezunu); Avni PAR (1904- 1972); M.Vasfi CİNDORUK (1895-1990) (1950 de mezun); Zeki ERSÖZ (1903 - ? ); A.Gani GÜRÜN (1900 - ? ); Vehbi ORAN (1896-1969); Nevzat TANERİ (1902- ? ); Necmettin CANDAN; Hakkı SARIDOĞAN (1900-1966); A.Salih KORUR; Mahmut Emin ARIM (1889- ? ); Muhsin TUNAY (1903- ? ); Mehmet Emin KURAL (d.1908)(1931 de Robert Koleji bitirdi)

1951 de Hollanda'da ITC (International Institute for Aerial Survey and Earth Science) isimli kuruluş başlangıçta fotogrametri dalında daha sonraları foto-yorumlama, navigasyon, kartografya, şehircilik vb. gibi dallarda lisans, Y.lisans, doktora öğrenimi veren bir öğretim kurumu olup haritacılar dışında ormancı, ziraatçı mimar gibi diğer meslek sahiplerine de konularında derinleşme olanakları vermektedir. Bu kurumda lisans ve Y. lisans öğrenim gören Haritacıların listesi aşağıda verilmiştir.

ITC Delft (veya Enschede) /Hollanda'da Eğitim Görenler

MahmutŞATIR(d.1930)	YTÜ:1953	ITC:1961	Fotogr.
ErdoğanÖRÜKLÜ(1933-1995)	YTÜ:1955	ITC:1962	Fotogr.
SabriPASİNLER(1951-6)	HYTO:1954	ITC:1963	Fotogr.
AhmetYAŞAYAN(d.1937)	YTÜ:1959	ITC:1965	Fotogr.
KerimKEÇECİ	YTÜ:1957	ITC:1970	Şehirc.
A.KemalÖZDEN	YTÜ:1958	ITC:1970	Şehirc.
MehdiBATUR(d.1929)	YTÜ:!953	ITC:1971	Fotogr.
HayrettnGÜRBÜZ(d.1937)	YTÜ:1960	ITC:1971	Fotogr.
ÖzcanERTUNG	HYTO1961	ITC1972	Fotogrametri
HaldunÖZEN(d.1933)	YTÜ:1958	ITC:1973	Int.Surv.
HalilKOCATEPE	YTÜ:1961	ITC:1973	Fotogr.
MehmetYERCİ(d.1938)	YTÜ:1959	ITC:1973	Kartografya
ZiyaÇOBAN	YTÜ1959	ITC
AyhanKALYONCU(d.1936)	YTÜ:1958	ITC:1974	UçuşveNavigasyon
DavutKOYUNCU(d.1950)	KTÜ:1973	ITC:1978	ITC:1980M.S.(fotogr.)
TahirÖZDİL(1950-1996)	KTÜ:1973	ITC:1979	İnt.Surv.
AyetMEYVECİOĞLU(1969-5)	HYTO:1971	ITC
İlhamiTÜZEL(1945-4)	HYTO1963	ITC	(vefatetti)
GönülTOZ(d.1953)	İTÜ1975	ITC:1982	Fotogrametri
AbdülvahitTORUN	HYTO1992	ITC1999	Fotogrametri
FüsunDÜZGÜN	YTÜ1993	ITC1999	Fotogrametri