TüRKİye cumhuriyeti ankara üNİversitesi

6. SONUÇ VE ÖNERİLER

Beyşehir Gölü’nde yürütülen bu araştırmada; Bacillariophyceae sınıfından 36, Chlorophyceae sınıfından 46, Chrysophyceae sınıfından 1, Cryptophyceae sınıfından 7, Cyanophyceae sınıfından 10 ve Euglenophyceae sınıfından 9 olmak üzere toplam 109 tür teşhis edilmiştir. Araştırma süresince Bacillariophyceae ve Chlorophyceae tür sayısı en fazla topluluklar olarak bulunmuştur.

Beyşehir Gölü’ne Bacillariophyceae (%52) baskın sınıf olmuştur. Centrik diatomlardan C. meneghiniana ve A. granulata türleri baskın olarak bulunmuştur. Cyclotella türlerinin Orta Avrupa ülkelerindeki göllerde oligotrofik organizma olarak kabul edildiği bildirilmiştir (Akköz 1998). Pennat diatomlar ise genelde düşük olmasına rağmen, fitoplanktonda bulundukları belirlenmiştir. Fitoplankton türlerinden U. acus yoğun olarak bulunmuştur. Fitoplanktonda desmidler ve diatomlar baskın gözükmektedir. Bu durum besince fakir, oligotrofik-mesotrofik göllerin bir özelliğidir.

Chlorophyceae sınıfı Beyşehir Gölü’ndeki diğer baskın (%26) sınıfı oluşturmuştur. Mason (1991), oligotrofik ve ötrofik göllerin karakteristik fitoplankton toplulukları olduğunu bildirmiştir. Oligotrofik göllerde, Staurastrum (Desmidler), Dinobryon (Chrysophyceae), Cyclotella ve Tabellaria (Diatomlar), Peridinium, Ceratium (Dinoflagellat), Oocystis (Chlorococcales) türleri bulunurken, ötrofik göllerde, Asterionella, Fragilaria, Stephanodiscus astrea, Melosira granulata (Diatomlar), Peridinium bipes, Ceratium, Glenodium (Dinoflagellatlar), Pediastrum, Scenedesmus (Chlorococcales), Microcystis, Anabaena, Aphanizomenon (Cyanophyceae) bulunduğu bildirilmiştir (Mason 1991). Beyşehir Gölü’nde oligotrofi indikatörü olan Cyclotella türleri artışlar göstermekte, dönemsel olarak desmidler hakim olmaktadır. Aynı zamanda yeşil alglerden S. quadricauda, S. arcatus, M. contortum, P. boryanum ve Mougeotia sp. en fazla bulunan türlerdir ve bu türlerde ötrofikasyon indikatörüdür. Özellikle Mougeotia sp. Haziran ayından itibaren hızlı bir artışa geçmiş ve Ekim ayına kadar baskın tür olmuştur. Yaz aylarında mavi-yeşil türlerinde artışlar görülmüştür. Bu durum gölde ölçülen klorofil a ve Secchi derinliği ile birlikte yorumlanacak olursa, gölün oligotrofi-ötrofi arasında mesotrofik özellik gösterdiği ve ötrofikasyon sürecinde bulunduğu söylenebilir.

Chrysophyceae sınıfına ait tek tür olan D. divergens türü araştırma süresince yoğun olarak bulunmuştur. Mavi-yeşil alglerden G. aponina, A. centula var. affinis, M. glauca ve M. aeroginosa türleri tespit edilmiş; en fazla M. glauca türü bulunmuştur. M. aeroginosa araştırma süresince bulunmasına karşın, Temmuz ve Ağustos aylarında sayılarında artış gözlenmiştir. Reynolds et al. (2002) tarafından, küçük ötrofik göllerin günlük olarak karışan sularında bulundukları belirtilmiştir. Microcystis cinsine ait türlerin biyokütlesi orta düzeyde olan (4,3-4,4 mg/l) sığ göllerde subdominant oldukları belirtilmiştir (Padisak et al. 2003).

Cryptophyceae ve Euglenophyceae sınıflarına ait türler az sayıda bulunmuştur. Cryptophyceae sınıfından Peridinium türleri; Euglenophyceae sınıfında ise Euglena acus ve Phacus türleri baskın olarak bulunmuştur. Ayrıca Ekim ayında T. caudata ve S. gibberosa türlerine rastlanılmıştır. Ötrofikasyona en hızlı tepkiyi küçük göller göstermektedir. Gölün besin düzeyindeki değişim baskın plankton grubunun değişmesine etki eder (Padisak et al. 2003).

Gölün trofik seviyesinin belirlenmesinde, klorofil a ve Secchi derinliği kullanılmıştır. Beyşehir Gölü’nde klorofil a derişimi ortalama 8,24±2,08 mg/m³ olarak bulunmuştur. Bu değerler Wetzel (1983)’e göre mesotrofik besin düzeyindedir.

Araştırma süresince fitoplankton biyokütlesi 0,40 ile 6,43 mg/l arasında değişmiştir. Nisan ayından itibaren fitoplankton sayılarının artmasıyla birlikte aylık ortalama biyokütle değerinde artış gözlemlenmiştir. En yüksek biyokütle değeri Ağustos ayında (6,43 mg/l) bulunmuştur. Bu paralellikte klorofil a derişiminin en yüksek değeri yine Ağustos ayında 17,6 mg/m³ olarak bulunmuştur. Eylül ayında klorofil a ve biyokütle derişimlerinde azalma tespit edilmiştir. En düşük biyokütle ve klorofil a derişimi Aralık ayında (0,40 mg/l; 3,65 mg/m³) tespit edilmiştir. Ortalama fitoplankton biyokütlesi 1,98 mg/l olarak bulunmuştur. Beyşehir Gölü’nün biyokütleye bağlı trofik seviyesi Mischke et al. (2002)’ye göre iyi ekolojik kalite durumunu ifade etmektedir.

Beyşehir Gölü’nde yürütülmüş olan araştırmalarda Secchi derinliği ortalama 2 m, çözünmüş oksijen derişimi 5,9-19 mg/l arasında bulunmuştur (Oğuzkurt 2001). Bu araştırmada ise ortalama Secchi derinliği 1,08±0,35 m olarak belirlenmiştir. Yağışların azalması ve tarım arazileri için aşırı su çekilmesi sonucunda Beyşehir Gölü’nde 1 m’ye yakın su seviyesinde azalma gözlemlenmiştir. Ayrıca sığ bir göl olduğu için rüzgarlı günlerde gölde sürekli bir karışım olmaktadır. Secchi derinliğinin düşük çıkmasında bu durumların etkili olduğu söylenebilir. Ayrıca gölde su derinliğinin azalması ile karışımın artması yanı sıra ötrofikasyonunda Secchi derinliğinin düşmesinde etkili olabileceği söylenebilir. Çözünmüş oksijen derişimi 7,0 ile 11,6 arasında bulunmuştur. Çözünmüş oksijen derişimi kış aylarında yüksek iken yaz aylarında düşme gözlemlenmiştir. pH değeri 7,8-8,9 arasında değişmiştir ve göl alkali göller sınıfına girmektedir OECD (1982).

Sonuç olarak, gölde su düzeyinde büyük bir azalma olduğu gözlemlenmiştir. Gölde su içi bitkileri, kuş türleri, fitoplankton, zooplankton açısından önemli bir çeşitlilik bulunduğu, berraklık, klorofil derişimi ve fitoplankton türleri açısından gölün mesotrofik düzeyde olduğu belirtilebilir.

Beyşehir Gölü’nün ekolojik durumunun korunması için;

- Gölden aşırı su çekimi durdurulmalı ve gölün ekolojik olarak sağlıklı bir şekilde devamlılığı için 1123 m kotunun altına inilmemelidir.

- Su alımları göle gelen su miktarı düzeyinde sınırlandırılmalıdır.

- Aşırı su kullanımının önlenmesinde kanunî gereksinimler karşılanmalı ve yaptırımlar titizlikle uygulanmalıdır.

- Kaçak ağaç ve saz kesimi engellenmelidir.

- Suyun kalitesini bozan bulanıklığı ortadan kaldırmak için göl kıyısı ağaçlandırılarak erozyon önlenmelidir.

- Evsel atıkların ve drenaj sularının göle verilmesi kesinlikle önlenmelidir.

- Balıkçıların ağlarını gölde temizlenmesi engellenmelidir.

- Av yasaklarına kesinlikle uyulmalıdır.

- Balık türleri üzerinde aşırı av baskısı azaltılmalı, su ürünleri üretimine kota getirilmelidir.

-Yapılan arazi gezisinde gölde su düzeyi çok düşük olmasına rağmen öğle saatlerinde bile (üstelik hava yağışlı iken) sulamanın devam ettiği gözlenmiştir. Bu konuda Ziraat Mühendislerine büyük görev düşmektedir. Tarım şekli su miktarına göre belirlenmeli, sulu ziraat yerine kuru ziraat yöntemlerine yönelmeli, yağmur sularının toplanması, damla sulama gibi su kaynaklarının korunmasına yönelik yöntemler tanıtılmalı, gerekli yaptırımlar uygulanmalıdır.

Küresel ısınma sonucu özellikle içme suyu kaynaklarında azalma olduğu ve bu durumun ileride önemli sorun olacağı bilinmektedir. Ülkemiz su kaynaklarının korunması bu açıdan büyük önem taşımaktadır. Su kaynaklarının korunması için sadece çiftçilerin değil, tüm bireylerin suyun korunmasına yönelik olarak bilinçlendirilmesi gerekmektedir.

7. KAYNAKLAR

Akköz, C. 1998. Beyşehir Gölü Algleri Üzerinde Araştırmalar. Doktora tezi (basılmamış). Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, 98 s., Konya.

Anonim 2003. Su Çerçeve Diretifi’nin Türkiye’de Uygulanması Uygulama El Kitabı. Grantmij Advies & Techniek bv Vestiging Utrect, Houten, 59 p.

Anonim. 2004. Beyşehir Gölü Havzası’nın Akılcı Kullanımına Doğru. Web sitesi. www.wowturkey.com Erişim Tarihi: 04.11.2006.

Anonim. 2006. DSİ Tarafından Sulak Alanlarda Yürütülen Projeler. Su Dünyası. DSİ yayını, 40, 52 s., Ankara.

Anonymous 2000. Water Framework Directive. Official J. of European Com.

Anonymous 2003. Water Quality-Guidance Standard for the Routine Analysis of Phytoplankton Abundance and Composition using Inverted Microscopy (Utermöhl Technique). (CEN TC 230/WG 2/TG 3/N73), 37 p.

APHA 1995. Standard Methods for the Examination of Water and Wastewater. 19^th ed., American Public Health Association, 1193 p., Washington.

Ayhan, A., Güzel, A., Küçüködük, M., Durak, Y., Obalı, O. ve Tütüncü, T. 1996. Beyşehir Gölü’nün Su Kaynaklarının Kimyasal ve Bakteriyolojik Kirliliğinin Araştırılması. Proje No: DEBAG–31/DPT, Ankara.

Aykulu, G., Obalı, O ve Gönülol, A. 1983. Ankara Çevresindeki Bazı Göllerde Fitoplanktonunun Yayılışı. Doğa. Temel Bilimler, 7: 277–287.

Bakan, A.N. 1997. Ankara’ya Su Sağlayan Kurtboğazı ve Çamlıdere Baraj Gölleri ile İvedik Su Arıtım Tesisinde Plankton Komposizyonunun Karşılaştırmalı olarak incelenmesi (Doktora Tezi), Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, 110 s. Ankara.

Cox, E.J. 1991. What is the basis for using diatoms as monitors of river quality? In: Use of Algae for Monitoring Rivers, Whitton, B.A., Rott, E., Fredrich, G. (Editors), Universitat Innsbruck, Pp: 33-40.

Cox, E.J. 1996. Identification of Freshwater Diatoms from Live Material. Chapman and Hall, London, 158 p.

Hillebrand, H., Dürselen, C.D., Kirschtel., D., Pollingher, U. and Zohary, T. 1999. Biovolume calculation for pelagic and bentic microalgae, J. Phycol. 35, 403-424.

Huber-Pestalozzi, G. 1938. Das Phytoplankton des Süsswassers, 1 Teil. Blaualgen, Bakterien, Pilze. In: A. Thienemann (Ed), Die Binnengewasser, E. Schweizerbart’sche Verlagsbuchhandlung, Stuttgart, 342 p.

Huber-Pestalozzi, G. 1942. Das Phytoplankton des Süsswassers, 2 Teil. Diatomeen. In: A. Thıenemann (Ed), Die Binnengewasser, E. Schweizerbart’sche Verlagsbuchhandlung, Stuttgart, 549 p.

Huber-Pestalozzi, G. 1950. Das Phytoplankton des Süsswassers, 3 Teil. Cryoptophyceen, Chloromonadien, Peridineen. In: A. Thienemann (Ed), Die Binnengewasser, E. Schweizerbart’sche Verlagsbuchhandlung, Stuttgart, 310 p.

Hustedt, F. 1930. Bacillariophyta (Diatomeae). Heft 10. In: A. Pascher (Ed), Die Süsswasser-Flora Mitteleuropas, Verlag von Gustav Fisher, Jena, 466 p.

John, D. M., Whitton, B. A., Brook, A.J. 2002. The Freshwater Algal Flora of The British Isles. Cambridge Univ. Press, Cambridge, 702 p.

Kazancı, N., Oğuzkurt, D. ve Dügel, M. 2003. Beyşehir Gölü’nün Limnolojisi, çevre kalitesi, biyolojik çeşitliliği ve korunması. Türkiye İç Suları Araştırmaları Dizisi: VII. 148 s., Ankara.

Komarek, J., Fott, B. 1983. Chlorococcales, 7. Teil. 1Halfte. In: J. Elster and W. Ohle (Eds), Das Phytoplankton des Süsswassers, E. Schweizerbart’sche Verlagsbuchhandlung, Stuttgart, 1043 p.

Komarek, J., Anagnostidis, K. 1999. Cyanoprokaryota 1. Teil: Chroococcales. In: H. Ettl, G. Gartner, H. Heynig, D. Mollenhauer (Eds), Süsswasserflora von Mitteleuropa, Spektrum Akademischer Verlag, Heidelberg, 548 p.

Lind, M. E., Brook, A. J. 1980. A key to the Commoner Desmids of the English Lake District. Freswater Biol. Assoc. Publ., Cumbria. Pp:123.

Lepistö, L. and Rosenström, U. 1998. The most typical phytoplankton taxa in four lakes in Finland. Hydrobiologia, 369/370: 89–97.

Makarewicz, J.C. 1993. Phytoplankton Biomass and Species Composition In Lake Erie, 1970 to 1987. J. Great Lakes Res, 19(2): 258–274.

Mason, C. F. 1991. Biology of Freshwater Pollution. 2^nd ed. Longman, 351 s., Great Britain.

Mischke, U., Nixdorf, E., Hoehn and Riedmüller, U. 2002. Möglichkeiten zur Bewertung von seen anhand des Phytoplanktons. Aktueller Stend in Deutschland. Aktuelle Reihe Brandenburgische Technishe Universitat, Cottbus, 5, 25-37.

Naselli Flores, L. and Barone, R. 1998. Phytoplankton dynamics in two reservoirs with different trophic state (Lake Rosamarina and Lake Arancio, Sicily, Italy) Hydrobiologia, 369/370: 163-178.

Naselli Flores, L., Padisak, J., Dokulil, M. and Chorus I. 2003. Equilibrium/steady state concept in phytoplankton ecology. Hydrobiologia, 502: 395–403.

OECD 1982. Eutrophication of Waters. Monitoring, Assessment and Control. OECD, 154 p., Paris.

Oğuzkurt, D.G. 2001. Beyşehir Gölünün Limnolojisi. Doktora Tezi (basılmamış). Hacettepe Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, 205 s., Ankara.

Padisak, J., Borics, G., Feher, G., Grigorszky, I., Oldal, A., Schmidt, and Zambone-Doma, Z. 2003. Dominant species and frequency of equilibrium phases in late summer phytoplankton assemblages in Hungarian small shallow lakes. Hydrobiologia, 502: 157–168.

Padisak, J., Grigorszky, I., Borics, G. and Soroczki-Pinter, E. 2006. Use of phytoplakton assemblages for monitoring ecological status of lakes within the Water Framework Directives: the assemblage index. Hydrobiologia, 1-14.

Popovski, J., Pfiester, L. A. 1990. Dinophyceae (Dinoflagellida), Band 6. In: H. Ettl, J. Gerloff, H. Heynig, D. Mollenhauer (Eds). Süsswasserflora von Mitteleuropa, Gustav Fishre Verlag, Jena, 243 p.

Prescott, G. W. 1973. Algae of the Western Great Lakes Area, 5^th ed. WM. C. Brown Co. Publ. Dubuque, 977 p.

Reynolds, C. S. 1980. Phytoplankton assemblages and their periodicity in stratifying lake systems. Holarctic Ecology, 3: 141–159.

Reynolds, C. S. 1997. Vegetation processes in the pelagic. Ecology Institute, Oldendorf/Luhe, Germany.

Reynolds, C. S., Huszar, V., Kruk, K., Naselli-Flores, L., Melo, S. 2002. Towards classification of the freshwater phytoplankton. Journal of Plankton Research, 24, 417-428.

Rott, E. 1981. Some results from phytoplankton counting intercalibrations. Schweiz. Z. Hydrol. 43,34-59.

Scheffer, M., Reinaldi, S., Huisman, J. and Weissing, F.J. 2003. Why plankton communities have no equilibrium: solutions to the paradox. Hydrobiologia, 491: 9- 18.

Sommer, U. 1986. The periodicity of phytoplankton in Lake Constance (Bodensee) in comparison to other deep lakes of central Europe. Hydrobiologia, 138: 1–7.

Starmach, K. 1966. Cyanophyta. Flora Slodkowodna Polski. Warszawa, 807 p.

Strickland, J. D. H., Parssons, T.R. 1972. A Practical Handbook of Seawater Analysis. 2^nd ed. Bull. Fish. Res. Board. Can. 167, Canada. Pp:311.

Utermöhl, H. 1958. Zur Vervolkommnung deer quantitativen Phytoplankton-Methodik. Mitteilungen der Internationale Vereinigung der theoretretische und Angewandte Limnologie. 5, 567-596.

Villena, M.J. and Romo, S. 2003. Phytoplankton changes in a shallow Mediterranean lake (Albufera of Valencia, Spain) after sewage diversion. Hydrobiologia, 506/509: 281–287.

Wetzel, R.G. 1983. Limnology. 2^nd Edition, Saunders College, 767 p., Philadelphia.

Wetzel, R.G. and Likens, G.E. 1991. Limnological Analysis 2^nd., Springer, N.Y.

Wisniewski, R. 2002. Attempts to eliminate cyanobacterial blooms in lake Lasinskie. Enviromental Protection Engineering, 28: 15–25.

8. EKLER

1. 
   Mali Bilanço ve Açıklamaları
   

PROJE GİDERLERİ

Bütçe Kodu	Ödenek Adı	Mal Adı	Gider Miktarı
6-03-2	Tüketime Yönelik Mal ve Malzeme Alımları	Glass Fiber Filtre Kağıdı	234.840
		Secchi diski	472.000
		Kombine sayım çemberi	1,711.000
		Aseton	82.600
		Plastik örnek kapları	63.720
6-03-5	Hizmet Alımları	Tekne Kirası	1,200.000
6-06-1	Mamul Mal Alımları	GPS	599.440
Toplam Gider			4,998.410
Toplam Ödenek			5,000.000
Kalan			1.59

b) Makine ve Teçhizatın Konumu ve İlerideki Kullanımına Dair Açıklamalar

Projeden alınan GPS ileride yapılacak araştırmalarda, göller veya denizlerde örnek noktalarının belirlenmesinde kullanılabilir.

c) Teknik ve Bilimsel Ayrıntılar (varsa Kesim III'de yer almayan analiz ayrıntıları)

Bulunmamaktadır.

d) Sunumlar (bildiriler ve teknik raporlar)

27-29 Ağustos 2008 tarihleri arasında İzmir’de yapılacak olan 3. Limnoloji Sempozyumunda projeden “Su Çerçeve Direktifi’ne Göre Göllerin Ekolojik Durumunun İzlenmesinde Fitoplankton Topluluklarının Kullanımı”konulu sunum Doç. Dr. Nilsun Demir tarafından yapılacaktır. Sempozyum programı ekte bulunmaktadır.

e) Yayınlar (hakemli bilimsel dergiler) ve tezler (Altyapı Projeleri için uygulanmaz)

Proje konusuna ilişkin yayın henüz yapılmamıştır.

III. ULUSAL LİMNOLOJİ SEMPOZYUM PROGRAMI

27-29 AĞUSTOS 2008

URLA, İZMİR


29 Ağustos 2008 Cuma

6. OTURUM

Oturum Başkanı: Prof. Dr. Nazmi POLAT

08:30-08:50 ULS08 Işıklı (Çivril ) Baraj Gölü’ndeki (Çivril-Denizli) Turna (Esox lucius L., 1758) Populasyonunun Büyüme Özellikleri

Rahmi UYSAL, Meral (APAYDIN) YAĞCI, Vedat YEĞEN, Ahmet ALP, Abdulkadir YAĞCI

08:50-09:10 ULS10 Eğirdir Gölü'nün Farklı Su Kesimlerinde Yaşayan Aphanius anatoliae anatoliae (Cyprinodontidae) ve Knipowitschia caucasica (Gobiidae) Türlerinin Beslenme Özellikleri

Salim Serkan GÜÇLÜ, Ömer ERDOĞAN, Fahrettin KÜÇÜK, İskender GÜLLE, Zekiye GÜÇLÜ

09:10-09:30 ULS26 Atatürk Baraj Gölü'ndeki Balık Stoklarının Klasik ve Akustik Yöntemlerle İncelenmesi

Ekin AKOĞLU, Ferit BİNGEL, Ali Cemal GÜCÜ

09:30-09:50 ULS07 Işıklı (Çivril ) Baraj Gölü’ndeki (Çivril-Denizli) Sazan (Cyprinus carpio L., 1758) Populasyonunun Büyüme Özellikleri

Meral (APAYDIN) YAĞCI, Vedat YEĞEN, Ahmet ALP, Rahmi UYSAL, Abdulkadir YAĞCI, Mustafa CEYLAN

09:50-10:10 ULS34 Sapanca Gölü’nde Eğrez Balığı (Vimba vimba LINNAEUS, 1758)’nın Besin Tipleri ve Beslenmesindeki Mevsimsel Değişimleri

Hacer OKGERMAN, H. Cumhur YARDIMCI, Neşe YILMAZ, Zeynep DORAK

10:10-10:30 Kahve arası
7. OTURUM

Oturum Başkanı: Prof. Dr. Nilgün KAZANCI

10:30-10:50 ULS71 Sulak Alan Siliyatları (Protozoa: Ciliophora) ve Morfolojik Farkları Sırma ÇAPAR

10:50-11:10 ULS17 Su Çerçeve Direktifi’ne Göre Göllerin Ekolojik Durumunun İzlenmesinde Fitoplankton Topluluklarının Kullanımı

Nilsun DEMİR, Berrin DURAL, Özden FAKIOĞLU