TÜRKİYE DİYANET VAKFI 5
İSLÂM ANSİKLOPEDİSİ (25) 5
KASTİLYA. 5
KASTİLYA 5
Bibliyografya : 6
KASUMOVİÇ, İSMET 6
Eserleri. 6
Bibliyografya : 7
KASVA 7
Bibliyografya : 7
KAŞAN 8
Bibliyografya : 8
KÂŞÂNÎ, ABDULLAH B. ALİ 9
Eserleri. 9
Bibliyografya : 9
KASANI, ABDÜRREZZÂK 10
Eserleri. 10
Bibliyografya : 12
KÂŞÂNÎ, ÂYETULLAH 12
Bibliyografya : 13
KASANI, MOLLA MUHSİN 13
KÂŞGAR 13
Bibliyografya : 14
KAŞGARI 15
KÂŞGARLI MAHMUD 15
Bibliyografya : 20
KAŞI 21
Eserleri. 22
Bibliyografya : 23
KÂŞİFİ, HÜSEYİN VAİZ 23
KAŞİFLİK 23
Bibliyografya : 25
KÂŞİFÜLGITÂ, AHMED B. ALİ 25
Eserleri. 26
Bibliyografya : 26
KÂŞİFÜLGITÂ, CA'FER B. HIZIR 26
Eserleri. 26
Bibliyografya : 27
KÂŞİFÜLGITÂ 27
Eserleri. 28
Bibliyografya : 29
KAŞKAY 29
Bibliyografya : 30
KAŞTALE 31
KAT 31
KAT 31
KATADE B. DİAME 31
Eserleri. 32
Bibliyografya : 32
KATADE B. İDRIS 33
Bibliyografya : 33
KATADE B. NU'MÂN 33
Bibliyografya : 34
KATALOG 34
Bibliyografya : 39
KATAN SEFERİ 39
Bibliyografya : 39
KATANOV, NİKOLAY FYODOROVİÇ 40
Eserleri. 40
Bibliyografya : 40
KATAR 41
Bibliyografya : 42
KATARI B. FÜCAE 43
Bibliyografya : 44
KATEGORİ 44
KATI 44
Bibliyografya : 47
KÂTI' B. SÂRİK 47
KATIRCIOĞLU MEHMED PAŞA 47
Bibliyografya : 48
KATIA 48
KATIB 49
KÂTİB-İ ADL 49
KATİB ÇELEBİ 49
Eserleri. 51
Bibliyografya : 53
KATİBİ KÜTUB 54
Bibliyografya : 55
KATİBİ, ALİ B. ÖMER 55
Eserleri. 55
Bibliyografya : 56
KÂTİBÎ, ŞEMSEDDİN 56
Eserleri. 56
Bibliyografya : 57
KÂTİBÜLLEYS 57
KÂTİBZÂDE MEHMED REFÎ 57
Bibliyografya : 58
KATIF 58
Bibliyografya : 59
KATH 59
KATİL 59
a) Kasıt-Hata Ayırımı. 61
Bibliyografya 64
KATİP 64
Bibliyografya : 69
Osmanlı Dönemi. 70
Bibliyografya : 73
KAT'İYYE 73
KATL 73
KATOLİKLİK 73
Bibliyografya : 77
KATRAN-I TEBRIZI 77
Eserleri. 77
Bibliyografya : 77
KATRÜ'N-NEDA 78
Bibliyografya : 78
KATTAN, EBÛ MA'ŞER 79
KATTAN, REBÎ' B. SÜLEYMAN 79
KATTAN, YAHYA B. SAÎD 79
KAVAID 79
KAVÂİDÜ AKAİDİ ÂLİ MUHAMMED 79
KAVÂİDÜ'T-TAHDÎS 79
Bibliyografya : 79
KAVALA 79
Bibliyografya : 81
KAVALALI MEHMED ALi PAŞA 81
Bibliyografya : 85
KAVANIN-İ AL-İ OSMAN 85
KAVARIRI 85
Bibliyografya : 85
KAVAS 86
Bibliyografya : 88
KAVI 88
Bibliyografya : 89
KAVİM 89
Bibliyografya : 90
KAVLİYYE 90
el-KAVLÜ'I-CEYYİD 90
KAVMİYET 91
KAVS’İ KUZAH. 91
KAVSİ TEBRIZI 91
Bibliyografya : 91
KAVSNÂME 91
Bibliyografya : 92
KAVUK 93
Bıbuyografya : 94
KAVUKCi 94
Eserleri. 94
Bibliyografya : 95
KAVUKLU 95
KAVURD BEY 95
Bibliyografya : 96
KAVVAL 97
KAYGUSUZ ABDAL 97
Eserleri. 99
Bibliyografya : 100
KAYI 100
Bibliyografya : 101
KAYIKÇI KUL MUSTAFA 102
Bibliyografya : 102
KAYIKÇIOĞLU, SÂDIK VİCDANÎ 103
KAYISZÂDE HAFIZ OSMAN NURİ 103
Bibliyografya : 104
KAYITBAY 104
Bibliyografya : 105
KAYITBAY KÜLLİYESİ 105
Bibliyografya : 106
KAYLE BİNT MEHREME 106
Bibliyografya 107
KAYLÜLE 107
Bibliyografya : 107
Tıp Açısından Kaylûle. 108
Bibliyografya : 108
KAYMAKAM 108
Bibliyografya : 110
KAYN (BENÎ KAYN) 110
Bibliyografya : 110
KAYNAK, SADETTİN 111
Bibliyografya : 113
KAVNUKÂ (BENÎ KAYNUKÂ) 113
Bibliyografya : 114
KAYREVAN 114
Bibliyografya : 116
KAYREVAN ULUCAMİİ 116
KAYREVÂNÎ, ABDULLAH B. ABDURRAHMAN 116
KAYREVÂNÎ, 116
KAYS B. AMR 116
KAYS B. ÂSİM 116
Bibliyografya : 117
KAYS AYLAN (BENÎ KAYS AYLAN) 117
Bibliyografya : 118
KAYS B. EBÜ HAZİM 118
Bibliyografya : 119
KAYS B. HATİM 119
Bibliyografya : 119
KAYS B. MÜLEVVAH 120
KAYS B. SA'D 120
Bibliyografya : 121
KAYS B. ZERIH 121
Bibliyografya : 121
KAYSARİYYE 122
KAYSER 122
Bibliyografya : 123
KAYSERİ 124
Bibliyografya : 128
Bugünkü Kayseri. 129
Bibliyografya : 130
Mimarî. 130
Bibliyografya : 132
TÜRKİYE DİYANET VAKFI İSLÂM ANSİKLOPEDİSİ (25)
KASTİLYA.1 KASTİLYA
İspanya'da tarihî bir bölge ve burada kurulan krallık.
Kastilya (Kaştâle) Iber yarımadasının orta kesiminde, batıdan doğuya doğru uzanan Sierra de Gredos ve Sierra de Gua-darrama dağlarının birbirinden ayırdığı iki iç platodan 2 oluşmuştur. Bu coğrafî bölgeler, aynı zamanda kuzeydeki tarihî Eski Kastilya 3 ve güneydeki Yeni Kastilya 4 siyasî bölgelerini de teşkil eder.5 Latincecastrum kelimesinden gelen Kastilya adı, İspanyolca'da "çok sayıda kale" mânasını taşıyan castillosun çoğulu olarak castilla şeklinde ifade edilmekte ve Arap kaynaklarında da bölgeye bu anlam gözetilerek bazan el-KıIâ', genelde ise asıl adıyla Kaştâle Kaştîle Kaştî-liye denildiği görülmektedir. Söz konusu Kaleler, Endülüs Emevî Devleti'nin kurulmasından sonra Arap akınlarına karşı koymak amacıyla sınır bölgelerine yapılan istihkâm ve kalelerdir; bir kısmının tarihçesi Roma dönemine kadar gider.
IX. yüzyılda merkezi Burgos olmak üzere bir kontluk olarak kurulan Kastilya bir süre Leon Krallığı'na bağlı kalmış, X. yüzyılın ortalarında Fernan Gonzales liderliğinde bağımsızlığını ilân etmiştir; ancak uzun süre hem Leon, Aragon ve Navarra (Neberre) krallıklarının hem de Endülüs Emevîleri'nin saldırılarından kurtulamamıştır. Kont Fernan Gonzales, Endülüs Emevî Halifesi III. Abdurrahman'a karşı oluşturulan Leon Kralı II. Ramiro başkanlığındaki hıristiyan ittifakı içerisinde yer aidi ve İslâm ordusunun Sİmancas savaşı adıyla tarihe geçen ağır yenilgisinde önemli rol oynadı (939). II. Ramiro'nun 951'de ölümünün ardından kuzeydeki hıristiyan krallıkları arasında ortaya çıkan ihtilâflardan yararlanan III. Abdurrahman hıristiyan topraklarına akınları sıklaştırdı ve müslüman kuvvetleri, İL Ramiro'nun yerine geçen III. Ordono'yu Temmuz 955'te Kastilya'da ağır bir yenilgiye uğrattı. Ancak III. Abdurrahman'ın vefatından sonra yine diğer krallıklarla ittifak kurarak İslâm topraklarına saldıran Fernan Gonzales, II. Hakem'in orduları karşısında barış istemek zorunda kaldı (963). 997 yılında İbn EbûÂmirel-Mansûr, Santiago şehrini kuşatıp ağır şekilde tahrip etti. Üç yıl sonra da üzerine gelen Kastilya-Navarra- Leon müttefik kuvvetleri karşısında başlangıçta mağlûp duruma düşmekle birlikte uyguladığı taktiklerle galip gelmeyi başardı. Arkasından Man-sûr'a boyun eğen Kastilya Kralı Sancho Kurtuba'ya (Cordoba) geldi ve görkemli bir törenle karşılanarak kendisine hil'at giydirilip değerli hediyeler verildi.
1026'da Kastilya'yı topraklarına katmış olan Navarra Krallığı 1035'te Aragon ve Kastilya diye ikiye ayrıldı. Mülûkü't-tavâ-if döneminde hıristiyan krallıkları müslü-manlara karşı ittifak içerisinde olmakla birlikte kendi aralarında mücadele halinde idiler. Kastilya Kralı I. Fernando, önce Leon'u topraklarına katarak Kuzey İspanya'nın en güçlü devleti durumuna geldi; arkasından 1057 yılında Bata İye vs'teki (Badajoz) Eftasîler'i ve 1062'de deTuley-tula'daki (Toledo) Zünnûnîler'le İşbîliye'deki (Sevilla) Abbâdîler'i haraca bağladı. 1085 yılında ise Kastilya Kralı VI. Alfon-so, Endülüs'ün Kurtuba'dan sonra ikinci büyük şehri olan Tuleytula'yı zaptederek o güne kadar müslümanlara indirilen en ağır darbeyi vurdu. Ancak ertesi yıl Endülüs'e geçen Murâbıt Sultanı Yûsuf b. Tâşfîn karşısında verdiği Zellâka Savaşı'nda ağır bir yenilgiye uğradı. 1108'de Kastilya orduları Murâbıtlar karşısında Ucles (Uklic) önlerinde bir defa daha mağlûp oldu. 1 09'da bizzat Tüleytu-la üzerine yürüyen Ali b. Yûsuf b. Tâşfîn, Kastilya topraklarındaki Madrid ve diğer bazı şehirleri ele geçirdiyse de Tuleytula'yı alamadı. Murâbıtlar'ın 1147'de yıkılışının ardından Endülüs'ün siyasî birliğinin bozulmasından istifade eden Kastilya Krallığı aynı yıl Aragon, Piza ve Cenovalı-lar'dan oluşturduğu bir Haçlı ordusuyla Meriye'yi (Almana) ele geçirdi.
Murâbıtlar'dan sonra Endülüs'e hâkim olan Muvahhidler. birçok şehri kontrolleri altına almayı başardıkları gibi 1172'de Kastilya Krallığının himayesinde bulunan İbn Merdenîş'i mağlûp ettiler. Muvahhid ordusunun Kuzey Afrika'ya dönmesinden faydalanan Portekizliler 1189'da Fransız, Alman ve İngilizler'in de katıldığı bir Haçlı ordusuyla Şilb'i (Silves) ele geçirirken Kastilya Kralı VIII. Alfonso da İşbîliye ve Kurtuba'nın kuzeyindeki bazı kaleleri aldı. Bu gelişmeler üzerine yeniden Endülüs'e geçen Muvahhidî Hükümdarı Ebû Yûsuf el-Mansûr, 1195 yılında Kurtuba'nın kuzeyindeki Erek (Alarcos) mevkiinde Kastilya kuvvetlerine karşı parlak bir zafer kazandı; Tuleytula'yı da kuşattı, fakat bir sonuç elde edemedi. Endülüs'te müslümanların yeniden inisiyatifi ele geçirmeleri ihtimaline karşı Papa III. Innocent'in çağrısıyla oluşturulan büyük Haçlı ordusuna Kastilya Kralı VIII. Alfonso öncülük etmekteydi. Bu ordu, 16 Temmuz 1212'de yapılan İkâb 6 savaşında Muvahhidî ordusunu ağır bir yenilgiye uğrattı. III. Fernando 1236'da Kurtuba'yı, 1246'da Ceyyân (Jaen) ve Arcûne'yi (Arjona) aldı.
Kastilya'nın küçük bir kontluktan güçlü bir krallık haline gelmesi. İspanya'nın müslümanlardan geri alınmasını amaçlayan "reconquista" hareketi açısından büyük önem taşır. Sekiz asır boyunca Endülüs müslümanlarına karşı açılan seferlere hemen daima Kastilya Krallığı öncülük etmiş, Kraliçe Izabella ile (Isabelle de Castilla) Aragon Kralı II. Fernando'nun (Ferdinand d'Aragon) evlenmesi (1469) üzerine İspanyol birliğinin gerçekleşmesinden önceki bir buçuk asırda ise mücadeleyi tek başına sürdürmüştür. 1462'de Endülüs müslümanlarının Kuzey Afrika ile irtibat sağladıkları yegâne nokta olan Cebelitârık'ı zapteden Kastilya Krallığı, Aragon'la birleştikten sonra daha da güçlenerek 1489 yılına kadar Gırnata Nasrî Emîrliği'nin (Benî Ahmer) başşehri dışında el-Hâme (Alhama), Runde (Ronda), Levşe (Loja), Mâleka (Malağa), Beyyâse (Baeza) ve Meriye gibi belli başlı şehirlerini ele geçirdi; 1492'de de Gırnata'yı teslim alarak Endülüs'teki müslüman hâkimiyetine son verdi. 1512'de Navarra Devleti'ni yıkan Kastilya, İspanya'nın yegâne hâkim gücü haline geldi ve 1561'de Madrid'i yeni İspanyol Krallığfnın resmî başşehri ilân etti.
Dinî ve siyasî açıdan en şiddetli Arap düşmanı olan ve İspanya'nın müslüman-lardan geri alınmasında başrol oynayan Kastilya kralları Endülüs kültür ve sanatının en büyük dostu ve hayranı idiler. Özellikle âlim, filozof, şair ve musikişinas kişiliğiyle tanınan, çeşitli eserlerin sahibi Bilge 7 X. Alfonso ve Zalim 8 I. Pedro başta olmak üzere bütün Kastilya krallarının saraylarında müslüman âlimler ve sanatçılar bulunuyordu. Gırnata'dan getirttiği mimar ve ustalara Muvahhidler döneminde yapımına başlanan Sevilla Alkazarı'nı 9 tamamlatan ve bu sarayın çeşitli yerlerine "Sultan Don Pedro"ya hayır duada bulunan Arapça kitabeler koyduracak kadar Endülüs sanatı hayranı olan I. Pedro'nun, Nasrî elçisi sıfatıyla İşbîliye'ye gelen tarihçi İbn Haldun'u yanında alıkoyabilmek için çok uğraştığı bilinmektedir. Endülüs tarihi boyunca Kastallî. Kastallânî ve Kaştîlî şeklinde Kastilya nisbeleri taşıyan birçok ünlü kişi yetişmiştir.
Bibliyografya :
İbn Hayyân. el-Muktebes (nşr. Abdurrahman Aliel-Haccî], Beyrut 1965. s. 169, 183, 188, 218, 234, 241; Lisânüddin İbnü'I-Hatîb, Târı-h,ü'l-İsbâniyyeti'l-!stâmiyye[nşr. t. Levi-Pro-vençal), Beyrut 1956, s. 66, 69,80, 159, 181, 235, 243, 309, 322 vd.; Himyerî, er-Rau£ü'l-mi'târ, s. 27, 288, 345. 416, 483; Makkarî. Nef-hu't-tib, I, 234, 330. 354, 365, 384, 428; IV, 354 vd., 472, 512, 514 vd.; £ Levi-Provençal. Histotre de l'Espagne musulmane, Paris 1950, 1, 116-117, 204, 322, 325; M, 53. 64, 73, 176, 244, 256, 283; III, 61; M.C. de Vai. Teoriade Casüyya la tiueua, Madrid 1969; Nueuo At-las deEspaha,Madrid 1969; Zi (er u bilâdt'l-En-delüs (nşr, L. Molina], Madrid 1983, s. 187, 189, 190, 195; L P. Harvey. Islamic Spain 1250 to 1500, Chicago 1992, s. 68-69, 190, 207 vd.; Receb M. Abdülhalîm. et-cAlâkât beyne'l-Ende-lüsi'l-İslâmiyije oe İsbânyâ en-Naşrâniyye fiasri Benî Ümeyye ve m.ülûki't-tauâ'if, Kahire, ts. (Dârü'I-kütübi'l-İslâmiyye), s. 203-210, 250-256, 304 vd.
Thomas b. Irvıng
Dostları ilə paylaş: |