Türkiye Ziraatçılar Derneği 2009 Yılı Değerlendirmesi

Demokratik Açılımın ekonomik ve sosyal boyutu gündeme gelmedi

Geçtiğimiz yılın en çok tartışılan ve bu yıl da tartışılmaya devam edilecek olan konularından biri de demokratik açılım konusuydu.

Demokratik açılım konusuna getirilen en büyük eelştiri, bu konunun "içinin doldurulmamış" olmasıydı.

Bu eleştiri, demokratik açılımın ekonomik ve sosyal bir ayağının olmaması açısından da geçerlidir.

Bilindiği gibi, bir siyasal sistem olarak demokrasi, ancak refah düzeyi yüksek, gelir dağılımı dengeli, insanların iş ve aş sahibi olduğu toplumlarda yaşayıp gelişme imkanı bulabilmektedir.

Bu açıdan bakıldığında, Türkiye'nin tüm bölgelerinde olduğu gibi Güneydoğu Anadolu bölgesinde de demokrasinin geliştirilmesi başta toprak reformu ve GAP olmak üzere üretimi geliştirecek, iş ve aş sağlayacak projelerin gerçekleştirilmesiyle yakından ilişkilidir.

GAP, Günümüzde toprak mülkiyetinin ve gelir dağılımının en dengesiz olduğu, işsizliğin ve yoksulluğun en fazla görüldüğü Adıyaman, Batman, Diyarbakır, Gaziantep, Kilis, Mardin, Siirt, Şanlıurfa ve Şırnak illerini kapsamaktadır. Tamamlandığında yılda toplam 52,9 milyar metreküpten fazla su akıtan Fırat ve Dicle nehirleri üzerindeki tesislerle Türkiye toplam su rezervinin yüzde 28,5’i kontrol altına alınacak. Çukurova’nın 4,5 katı olan 1,7 milyon hektarlık bir alanda sulu tarım yapılacaktır. Ayrıca 22 baraj ve 19 hidroelektrik santralı sayesinde yılda 27 milyar kilovat saatlik elektrik enerjisi üretilecek. Bölgede sulu tarımla birlikte sağlanacak üretim artışıyla 3,5 milyon insana iş ve geçinme imkanı sağlanacaktır.
GAP Bölgesinin 7.5 milyon ha toplam alanının 3.2 milyon ha’lık kısmı bitkisel üretim faaliyetlerine elverişlidir. Yaklaşık brüt 2.1 milyon ha sulama potansiyeline sahiptir. Bu Türkiye’nin ekonomik olarak sulanabilir arazisinin yüzde 20’sine denk gelmektedir.
Bölgede enerji projelerinin gerçekleşme oranı yüzde 80'e ulaşırken, sulamayla ilgili yatırımlar ise ancak yüzde 13 oranında tamamlanabilmiştir.
GAP Master Planı’na göre projenin 2005 yılı sonuna kadar bitirilmesi amaçlanıyordu. Ancak işlerin yeteri kadar hızlı ilerlememesi nedeniyle 1998 yılında alınan bir Bakanlar Kurulu kararıyla projenin bitirilme süresi 2010 yılına uzatılmıştı.

GAP öngörüldüğü gibi 2010 yılında tamamlanırsa, Bölgede toplam tahmini istihdamın 3.3 milyon kişi olması, bunun yaklaşık olarak 2 milyonunun tarım sektöründe çalışması öngörülüyor. Bu durumda, 2006 yılı fiyatlarıyla 46.772 milyon YTL hasıla elde edilecek ve oluşacak katma değerin 14.779 milyon YTL’si tarım sektöründen gelecek. Kişi başına katma değer (cari ABD Doları olarak) 1998 yılındaki 1 685 ABD Doları düzeyinden 3 563 ABD Dolarına çıkacak ve 1998 yılı gerçekleşmelerine göre ülke ortalamasının yüzde 52’si olan, Bölge kişi başına geliri 2010 yılında ülke ortalamasının yüzde 62’sine yükselecek.