TüRKİYE’de interneti İncelemek konulu

Egemenlik, Yargı Yetkisi ve İnternet

Uluslararası hukuk, devlet temeli üzerine oturtulmuştur. Devlet egemenlik gücünü içte yasama-yürütme ve yargı faaliyetleri olarak farklı organlar eli ile kullanırken, dışarıda da uluslararası toplumun bir parçası olarak kabul edilmektedir. Egemenlik aynı zamanda üzerinde hakimiyet kurulacak bir toprağı da gerektirir. Yasama yürütme ve yargı erklerinin kullanılacağı bir toprak parçasına ihtiyaç vardır. Ülkesel bütünlük ve devletlerin içişlerine karışılmama ilkeleri bu açıdan önemlidir. Egemenliğin ise iki farklı yüzü vardır. Bunlardan ilki kendi sınırları içinde tanıdığı münhasır yetki, ikincisi ise diğer devletlerin haklarının korunmasıdır.^vi

Günümüzde egemenlik kavramı 20. yüzyılın başlarındaki anlamından daha farklı bir şekilde algılanmaktadır. Küreselleşen dünyada gelişen ülkeler arası ilişkiler ‘bağımsızlık’ yerine ‘karşılıklı bağımlılık’ kavramını getirmiştir. Artık devletler kendi rızaları ile yaptıkları anlaşmalarla egemenlik yetkilerinin bir kısmından karşılıklı olarak vazgeçmektedirler. Bunun en güzel örneğini de Avrupa Birliği oluşturmaktadır.

Yargı yetkisi ise devletlerin devlet egemenliği, devletlerin eşitliği ve içişlerine müdahaleden kaçınılması gibi uluslararası hukuk ilkelerini de yansıtacak şekilde devlet gücünün insanları, mallarını etkileyecek şekilde kullanılmasıdır. Yargı yetkisi devlet egemenliğinin merkezinde olan, devletin otoritesini kullanabileceği ve hukuki ilişkileri veya yükümlülükleri yaratabilecek ya da ortadan kaldırabilecek bir güçtür.

Yargı yetkisi fiziki bir gerçekliğe bağlı olarak tanımlanmaktadır, mülkilik prensibi esastır. Birkaç istisna hariç, bir ülke sınırları içinde bulunmakla o ülkenin yargı yetkisinde bulunursunuz. Fakat Siberuzamın bu anlamda bir gerçekliği yoktur. Siberuzamda yargı yetkisinin nasıl iddia edileceği konusunda uluslararası hukuk ve kanunlar itilafı prensipleri açısından bir belirsizlik söz konusudur. Diğer devletlerin yargı yetkilerine müdahale etmeme sorumluluğu İnternetin düzenlenmesi için yapılacak bazı işlemlere karşı bir kalkan görevi görmektedir.^vii

Siberuzam fiziki mekânı üç şekilde ortadan kaldırmaktadır: Siberuzamda gerçekleşen eylemler belirli bir yerde değil heryerde gerçekleşir; coğrafi sınırları geçmezler (uluslararası hukukta daha önceleri sınırötesi çevresel kirlilik ile ilgili bazı düzenlemeler getirilmişti, burada bu şekilde bir düzenleme mümkün değildir), hatta bu sınırların varlığını reddederler.^viii Ağ üzerinde bir noktadan diğer bir noktaya mesajın transfer hızı ya da masrafı bu noktalar arasındaki uzaklığa ya da bunların coğrafi konumlarına değil sadece bağlantı hızlarına bağlıdır. Mesela Çanakkale’de oturan bir İnternet kullanıcısı Amerikadaki e-posta hesabına İstanbuldaki bir sunucudaki hesabından daha hızlı ulaşabilir. Dolayısıyla İnternet bağlantı hızı, sunucuların işlem hızları fiziki uzaklıktan daha önemli bir kısıt olmaktadır. Ayrıca İnternetin altyapısını oluşturan paket anahtarlama sistemi nedeniyle mesela Türkiye ile Yunanistan arasında İnternet üzerinden yapılacak veri transferi sadece bu iki ülkeyi ilgilendirmemektedir. Paketlenen veriler alternatif pek çok yoldan adresine ulaşmaktadır. Türkiye’nin yurtdışı bağlantılarının büyük bir kısmının ABD’den olduğu göz önüne alınacak olursa İstanbul’dan Selanik’e gönderilen bir dosya New York üzerinden adresine ulaşacaktır. İkinci olarak sunucuların fiziki olarak bulundukları devletin yargı yetkisinin var olabileceğini düşünelim; ilgili devlet bu sunucuda host edilen içeriği denetlemek isteyebilecektir. Sunucu ağ ortamında çalıştığı için aslında iletilen bilgilerin fiziki olarak üzerinde bulunması zorunlu değildir. Eğer host edilen bir web sitesi ise devletin böyle bir çaba içinde olduğunun anlaşılması ile birlikte ‘ayna siteler’ vasıtasıyla bu içerik dünyanın herhangi bir yerine kopyalanabilir. Günümüzde pek çok web sitesinin daha hızlı erişimi sağlamak için ayrı ayrı mekanlarda host edilmektedir. Üçüncü olarak İnternet olarak karşı tarafın nerede mukim olduğunu bilemeyecek sayıda insan arasında eşzamanlı olarak işlemler yapılmasını mümkün kılmaktadır. Bu işlemler esnasında adres olarak makinelerin IP adresleri yahut web sitelerinin alan adları kullanılmaktadır ve bu adreslerde bu makinelerin fiziki adreslerinden bağımsız adreslerdir.^ix