Turkuy tillarning qiyosiy-tarixiy grammatikasi

Amaliy mashg‘ulot mavzulari

Turkiy tillarning shakllanishi va taraqqiyoti.

Turkiy tillarni qiyosiy-tarixiy o‘rganish. XIX asrning oxiri va asosan XX asrning birinchi yarmida hind-ovro‘pa, fin-ugor va boshqa til oilalari qiyosiy grammatikalari manbaida vujudga kelshi. Qiyosiy-tarixiy tilshunoslik oldiga qo‘yilgan asosiy tamoyillar. hozirgi turkiy tillar qiyosiy grammatikasining maqsad va vazifalari, mazmun va mundarijasi. Quyidagi tamoyillarni o‘rganish:

1) qiyoslanayotgan tillarning qarindoshlikka asoslangan umumiyligini aniqlash bu tillarning bir asos-tildan tarqalganligini belgilashning zaruriy sharti ekanligi;

2) qiyoslashni induktiv va diduktiv uslub (oddiydan murakkabga, faktlardan ilmiy xulosalarga tamoyili)da olib borish;

3) qiyoslashda qiyoslanayotgan tillarning eng qadimgi leksik qatlamiga (qarindoshlik atamalari, tub sonlar, o‘zak fe’llar kabi) tayanish;

4) qiyoslanayotgan tillar leksik qatlamidagi so‘zlarning grammatik shakllanishidagi umumiylik, o‘xshashliklarni belgilash;

5) qiyoslashda so‘z va grammatik shakllarning tovushlar tizimini asosga olish, bunda tarixiylik tamoyiliga tayanish;

6) qiyoslanayotgan so‘z va grammatik shakllarning etimologik tahliliga alohida o‘rin berish.