Ülke hakkinda genel biLGİler
Muskat Menkul Kımetler Borsası
Yüklə 399,66 Kb.
|
2.8 Muskat Menkul Kımetler Borsası: 1988 yılında kurulan Sermaye Piyasası Otoritesi piyasayı düzenlemektedir. Muskat Menkul Kıymetler Borsası 1989’da faaliyete geçmiştir. 2017 yılı genelinde Borsa endeksindeki kayıplar % 11,82 oranında gerçekleşmiştir. Uzmanlar yaşanan bu hızlı düşüşü, ham petrol fiyatlarındaki gerilemenin bugüne kadar geçici bir gelişme olarak görülmesi inancının yavaş yavaş ülkede kaybolmasına, piyasadaki likidite sorununa ve fiyatların gittikçe daha da düşmesinden kaynaklanan endişelere bağlamaktadırlar. Öte yandan, Umman Sultanlığı Muskat Menkul Kıymetler Borsası 2018 yılına da kötü bir başlangıç yapmış ve senenin ilk çeyreği sonunda endeks % 6,4 oranında değer kaybetmiştir. 29 Mart 2018 tarihinde son yılların en düşük seviyesi olan 4.773 seviyesine inmiştir. 2018 yılı Mart ayı itibariyle piyasada işlem gören hisse senetlerinin toplam piyasa değerinin 46.6 Milyar ABD Doları olduğu açıklanmıştır. (https://www.msm.gov.om/) İMKB ile MSM Arasında Anlaşma 27 Aralık 2009 tarihinde İstanbul Menkul Kıymetler Borsası (İMKB) ile Muskat Menkul Kıymetler Borsası (MSM) arasında bir Mutabakat Zaptı (Memorandum of Understanding) imzalanmış olup, sözkonusu Anlaşma ile iki borsa arasında işbirliğinin geliştirilmesi, karşılıklı ziyaret ve eğitim programlarının düzenlenmesi ve özellikle de transit ticaret konusunda çıkabilecek fırsatların değerlendirilmesi hedeflenmektedir. 2.9 Emlak Edinme ve Turizm Sektörü 5/80 sayılı Umman Toprak Kanun hükümleri çerçevesinde ülke toprakları devlete ait olup, Umman vatandaşları yasanın elverdiğince mülkiyet ve kiralama haklarından yararlanabilmektedirler. Ayrıca, tamimiyle Umman sermayeli şirketler ve %51 hissesi halka açık anonim şirketler de bu haklardan yararlanabilmekte, ancak hiçbir şirket salt yatırım amacıyla arazi alamamaktadır. Üzerine katma değer üretecek bir tesis veya bina yapmak üzere satın alınan araziler iki yıl boyunca devredilememektedir. Öte yandan, kısaca başkasına ait bir taşınmazdan tamamıyla yararlanma ve kullanma hakkı olarak tanımlanan intifa hakkı, yabancı yatırımcıların Umman’da turizme yönelik çeşitli projelerini gerçekleştirmek üzere en sık başvurdukları araçtır. Devlete ait arazilerin kullanım hakkı, arazinin büyüklüğüne göre 25-50 yıllığına bir yatırımcıya verilebilmekte, bu süre 25-50 yıl daha uzatılabilmektedir. Bu hak kullanıcıya sadece kamu yararını gözetmesi ve turizme yönelik yatırımı karşılığında verilmektedir. Burada yabancı yatırımcıya 5 yıla kadar kira ve gelir vergisi muafiyeti de tanınmaktadır. Turizmi teşvik etmek, piyasayı hareketlendirmek ve yabancı yatırımcı çekmek amacıyla, 2006 yılında çıkarılan bir kanunla ülkenin belli bölgelerinde oluşturulan“entegre turizm kompleksleri”nde yabancı bireylerin ve şirketlerin mülk edinebilmesinin önü açılmıştır. Buna göre yabancı yatırımcılar belirtilen bu bölgelerde müstakil konut, apartman dairesi ve dükkan alabilmektedirler. Dolayısıyla bu alanlar yerleşim bölgeleri olarak da kullanılabilmektedir. Arazi alımında yatırımcıdan 4 yıl içerisinde bina yapması istenmekte, bu süreye 2 yıl eklenebilmektedir. Alıcı, bu süre içinde arazisini elden çıkaramamaktadır. Entegre turizm kompleksinden mülk alımında yatırımcı 5 yıllığına gelir vergisinden muaf tutulmaktadır. Malikler mülklerini kiralayabilmekte ve istedikleri zaman satabilmekte veya mülkler miras yoluyla devrededilebilmektedir. Mülkü, istimlak edilen yatırımcıya yeterli miktarda tazminat ödenmekte ve bu kişiye ayrıca, başka bir yerden mülk edinme hakkı tanınmaktadır. Yine benzer nitelikte olarak, 1/1979 sayılı “Endüstrinin Organizasyonu ve Teşviği Kanunu” hükümleri çerçevesinde, yabancı yatırımcılara ülkede yapacakları yatırımlara yönelik olarak mülk edinme hakkı ve vergi muafiyetleri tanınmıştır. Entegre turizm kompleksine yatırım yapan yabancılara vatandaşlık hakkı verilmemektedir. Ancak, bu bölgelerden, üzerine bina yapmak üzere arazi satın alanlara çok girişli vize verilmekte, bina satın alan kişiye ise, uzun süreli oturum hakkı tanınmaktadır. Bu hak belli sürelerle uzatılabilmektedir. Eşler, anne, baba ve 18 yaşına kadar çocuklar da bu haktan yararlanabilmektedir. Yatırımcı taşınmazı miras olarak bir başkasına devrettiğinde, o kişiye de oturum hakkı verilmektedir. Entegre turizm kompleksinden yatırım yapacaklar için herhangi bir ülke veya parasal değer kısıtlaması bulunmamaktadır. Yabancılar, bugüne kadar sadece başkent Muskat’ta belirli bazı bölgelerden taşınmaz alabilmekte iken, önümüzdeki dönemde Umman’ın ikinci büyük şehri Salalah başta olmak üzere ülkenin farklı belgelerinde yapımı devam eden entegre turizm tesislerinin yabancılara açılması öngörülmektedir. Petrol fiyatlarındaki düşüşün etkilerini, turizme yönelik projelerin hayata geçirilmesiyle aşmak isteyen Umman’ın, bu amaçla yabancı yatırımcı çekmek için uzun süreli oturum ve vergi muafiyeti gibi uygulamaları genişletilerek devam ettireceği değerlendirilmektedir. Umman 2040 Turizm Stratejisi kapsamında Turizm yatırımlarına önümüzdeki dönemde yaklaşık 2,6 milyar dolarlık kaynak aktarılması planlanmaktadır. 3. YABANCI YATIRIMLAR YASASI VE YATIRIM ORTAMI 3.1. Yatırım Ortamı ve Yasal Düzenlemeler: Umman, ülkeye yabancı yatırım çekebilmek için önemli adımlar atmaktadır. Bu kapsamda yabancı sermaye mevzuatında önemli degişiklikler yapmış ve yabancı sermayeli şirket kurulması prosedürünü kolaylaştırılmıştır. Ülkede kurumlar vergisinin petrol ve madencilik sektöründeki bazı işletmeler hariç % 15 gibi düşük bir seviyede uygulanması, sermaye ve kar transferlerinde kısıtlama olmaması birçok Körfez ülkesine nazaran Umman’ı daha çekici bir hale getirmektedir. Ayrıca yabancı yatırımlar için belirli koşullarda sağlanan 10 yıla varabilen vergi muafiyeti ve üretimde kullanılacak makine ithalatı için sağlanan gümrük vergisi muafiyeti diğer avantajlar arasındadır. İç pazar hacminin çok büyük olmaması nedeniyle imalat sektöründe ihracata yönelik yatırımlar teşvik edilmektedir. Bu proje alanları şöyledir: - Yerli hammaddeleri kullanan sanayiler - İhracatı esas alan sanayiler - Sermaye, bilgi ve teknoloji yoğun olan projeler - Umman vatandaşlarına istihdam imkanı yaratan projeler - Petro-kimya sanayileri - Re-export için hammadde ve yarı mamul işleyen sanayiler - Çok uluslu şirketler için üretim merkezleri
Umman Sultanlığı Devlet Konseyi, Bakanlar Kurulu tarafından gündemine getirilen teknik müşavirlik hizmetleri alandaki tüm usul ve esasları düzenleyen Kanun Teklifini, Şura Meclisi ile koordineli bir şekilde inceledikten sonra Mart 2015 tarihinde kabul etmiştir. Yukarıda bölümlerde de belirtildiği üzere; Salalah, Al Mazunah, Sohar ve Duqm Bölgelerinde bulunan 4 adet serbest bölgede, kendi yönetmeliklerine göre daha uygun koşullarda ve basitleştirilmiş usulde, %100’a varan yabancı sermayeli işletme kurulmasına izin verilebilmektedir. Bu bölgelerde ulaşılması istenilen Ominizasyon oranları da diğer yerlerdeki yatırımlara göre daha düşük bulunmaktadır.
3.2 Ummanda Türk Müteahhitlik Hizmetleri: Umman’ın kalkınması, altyapısını geliştirmesi ve güçlendirmesi çalışmalarında 2000 yılından beri Türk müteaahhitlik şirketlerinin de önemli katkısı olmaktadır. 2000 yılından beri Ummanda hem Türk firmalarının sayısı hem de aldıkları proje adedi ve bedeli artmıştır. Bugüne kadar alınan projelerin toplam bedelinin yaklaşık 10 milyar ABD doları seviyesinde olduğu tahmin edilmektedir. Yabancı ortağın payını çıkardığımızda ise bu miktarın 6 milyar doların biraz üzerinde olduğu görülmektedir. Bunların çoğu devletten alınan projelerdir. Umman Sultanlığında müteahhitlik sektöründe faaliyet gösteren firmalar için % 30 oranında Ummanlı çalıştırma zorunluluğu (Omanization) vardır. Firmalarda, kamu kurum ve kuruluşları nezdinde işleri takip etmek için çalıştırılan personel genelde Ummanlıdır. Yabancı firmalar yeterli sayıda kalifiye yerli eleman bulunamadığını belirtmektedirler. Omanizasyon politikaları çerçevesinde nitelikli işgücü bulmak konusundaki sorunlar şiddetini artırarak devam etmektedir. Öte yandan, müteahhitlik sektöründe firmaların zaman zaman hakediş ödemelerinde gecikme yaşanması da söz konusu olabilmektedir. Türk firmalarının doğrudan yerli ortaklarla ya da diğer yabancı firmalarla kurdukları konsorsiyumlarla projelerini yürüttükleri görülmektedir. Firmalarımızın ayrıca, Körfez ülkelerinde yerleşik muhtelif ülke firmalarıyla proje bazında ortak harekete edebildikleri de gözlenmektedir.
Bunun dışında, TAV Havalimanları'nın iştiraki TAV İşletme Hizmetleri ve TAV Havalimanlarına bağlı olarak hizmet sunan BTA firmaları, Umman'daki Muskat Havalimanı'nın yiyecek-içecek alanlarının 10 yıllığına işletmesi ile Muskat Havalimanı'nın Yeni Terminal Binasında özel yolcu salonu işletmesi için açılan ihaleleri kazanmıştır. Bu yıl açılan havaalanının özel yolcu salonunda yılda yaklaşık 250.000 yolcuya hizmet verilmesi beklenmektedir. Öte yandan, Müşavirlik firmalarımızın Umman Sultanlığı’nda proje yürütmelerinin ilgili sektörde ve gelecekteki muhtemel müşavirlik projelerinde ülkemize fayda sağlayabileceği değerlendirilmektedir. Müteahhitlik ihaleleri, müşavirlik ihalelerinden bağımsız ve ayrı olarak yapılmakta ve idareler tarafından sonuçlandırılmaktadır. Bugüne kadar teknik müşavirlik hizmetleri kapsamında 1 ülkemiz firmasının proje üstlendiği tespit edilmiş olup bunun yeterli olmadığı açıktır. 3.3. Umman’da Yabancı Sermayeli Şirket Kurmaya Yönelik Bilgiler: Yabancı yatırımların ülkeye girişi ve yabancı tüzel kişilerin Umman’da kurulu bir şirketi yönetmeleri için gerekli yasal düzenlemeler, 102/94 sayılı “Yabancı Sermaye Yatırım Kanunu” (FCIL) ile belirlenmiştir. Bu yasal düzenlemeye göre, hissedarları Umman vatandaşı ve yabancı ülke vatandaşı olan bir şirket, karma (mixed) ticari şirket olarak adlandırılmaktadır. FCIL Kanunu’na göre, Umman vatandaşı olmayan gerçek ya da tüzel kişilerin Umman’da ticari, sanayi ya da herhangi bir iş faaliyetinde bulunmaları için öncelikle Umman Ticaret ve Sanayi Bakanlığı’ndan yabancı sermaye yatırım lisansı almaları gerekmektedir. 2000 yılında Dünya Ticaret Örgütü’ne üyelikle birlikte ülkede yapılacak yatırımlarda yabancı sermaye tavanı % 70’e çıkarılmış olup; bu oranın % 70’ten fazla olabilmesi için Bakanlar Kurulu’nun onayı gerekmektedir. Enerjinin önemli girdi olarak kullanıldığı sektörlerde Umman’da yapılacak yatırımlar oldukça avantajlıdır. Ayrıca bu sektörlerdeki yatırımlarda yabancı sermaye oranı % 100 olabilmektedir. Toplam sermayesi 52 000 ABD Doları ve üstü olan işletmelerin Ticaret ve Sanayi Bakanlığı’na kayıt yaptırması zorunlu olup; ilgili firmanın bölgesel belediyelerden ve Çevre ve Su İşleri Bakanlıklarından da izin almış olması gerekmektedir. Yabancı çalışanların ise İşgücü Bakanlığı ve Umman Göçmenlik Ofisi’nden konaklama ve çalışma izni almaları gerekmektedir. Yabancı bir firma, uluslararası firmalara açık ihalelere, Umman Sultanlığında şirket kurmadan doğrudan katılabilir. İhaleyi kazandığında ise şube açması veya şirket kurması gerekmektedir. Ülkede yerleşik yabancı ortaklı firmalar ise derecelerine ve yeterliliklerine göre açılan ihalelere katılabilmektedir. İhale belgeleri, ilan edilen bedel İhale Kurulu’na nakit veya kredi kartıyla ödenerek veya anılan kurumun belirteceği banka hesabına nakden yatırıldığını gösteren banka belgesiyle, İhale Kurulu’ndan alınabilir. Umman İhale Kurulu internet sayfasında (www.tenderboard.gov.om) mevcut olan notta genel teknik şartlar yer almaktadır. Ülkede kamu ihalelerini kazanan firmalar ve bazı durumlarda bu ihaleleri kazanan firmaların alt yüklenicileri, kurulma prosedürü daha kolay olan ve yerli ortak şartı aranmayan şube açma yoluna da gidebilmektedir. Bu şubelerin Ticaret ve Sanayi Bakanlığında Yatırımcı Hizmetleri Bölümüne tescil olması gerekmektedir. Tescil, üstlenen iş ile ilgili sözleşmenin süresi kadar geçerli olup sözleşmenin uzaması halinde bu süreler de belirli ücret karşılığı uzatılabilmektedir. Şube için sermaye şartı yoktur. Tescil masrafları ise şirket kurulumunda belirtildiği şekildedir. Şube sadece ilgili projeye dair işleri yürütür, yerli/yabancı firmalara açık başka projelere teklif veremez veya tescil sırasında belirtilenler dışında başka faaliyet yürütemez. Bunun dışında Umman’da ülkemizde Ananonim Şirket benzeri bir yapılanma olan Joint Stock Company tipi şirket kurulması da mümkündür. Prosedürü daha zor ve minimum sermaye miktarı daha fazla olan (1.3 Milyon ABD Doları) bu tür şirketler bankacılık ve sigortacılık alanında faaliyet gösteren firmalar için zorunlu tutulmuştur. Ayrıca, ülkede Holding şeklinde yapılanmanın tercih edilmesi de olanak dahilindedir. Bunun için diğer şartlar haricinde asgari 5.2 Milyon ABD Doları sermaye yatırılması gerekmektedir. Son olarak serbest Bölgelerde (Duqm, Sohar ve Salalah gibi) kurulan ve 5. türü oluşturan şirketlerde %100 yabancı ortaklığa izin verildiğini, bu şirketler için basitleştirilmiş bir kurulma usulü belirlendiği, avantajlı vergi uygulamalarına tabi tutuldukları ve minimum sermaye miktarı kurallarının bunlar için uygulanmadığını belirtmek faydalı olacaktır. Knowledge Oasis Muscat Teknoloji Parkında faaliyet gösteren bilgi teknolojisi ve iletişim firmalarına % 100 yabancı ortaklık izni verilmekte olup bu firmalar için istenen minumum sermaye miktarıda da 52.000 ABD Doları olarak belirlenmiştir. Şirket kurulurken Umman Ticaret ve Sanayi Odası ile Ticaret ve Sanayi Bakanlığı kayıt tescil işlemleri için yaklaşık 1.000 OR masraf ödenmektedir. Umman Sultanlığı makamları şirket kurulumunun yaklaşık 1,5 ay içinde tamamlandığını belirtmektedir. Ancak, pratikte bu sürenin daha da uzadığı, ayrıca, İhale Kurulu yeterlilik başvurularının, sözkonusu kurumun iş yükü ve biriken başvurular sebebiyle çok daha uzun süre alabildiği bilinmektedir. Ülkede yukarıda belirtildiği üzere KDV ve ÖTV benzeri vergi uygulaması şu an için yoktur. Kurumlar vergisi oranı petrol, LNG ve madencilik sektörü bazı dalları gibi işletmeler dışındaki % 15’dir. Umman Sultanlığında gelir ya da firmalara yönelik kurumlar vergisi petrol ve madencilik sektöründeki bazı işletmeler hariç 2016 yılına kadar % 12 oranında uygulanıyordu. 26/2/2017 tarihli ve 1183 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan 9/2017 sayılı Sultanlık Kararı ile ülkedeki Gelir Vergisi Kanunu değiştirilerek bu oran % 15’e çıkartılmıştır. Aynı değişiklik düzenlemeleri kapsamında daha önce 30.000 Umman Riyali altında geliri olan firmalar kurumlar vergisinden muafken, bu muafiyet kaldırarak anılan miktarda geliri olan küçük ölçekli işletmelerin de % 3 oranında gelir vergisi vermesi kararlaştırılmıştır. Yine; madencilik, özel okul işletmeciliği, kreşler, oteller ve üniversitelere yönelik olarak sağlanmakta olan çeşitli vergi muafiyetlerine de son verilmiştir. Yabancı hisse payı toplam şirket sermayesinin % 70’ini geçmediği sürece, Umman’da bulunan şirketler aynı oranda vergiye tabidir. Petrol sektörü ve bazı madencilik sektörü alanlarında faaliyet gösteren firmalar için bu oran değişebilmektedir. Yabancı hisse payı % 70’in üzerinde olan şirketler veya şubeler için uygulanan vergi oranı ise elde edilen kar oranına göre karın % 30’una kadar çıkabilmektedir. İnşaat malzemeleri için gümrük vergisi % 5’tir. Konuyla ilgili gelişmelerin, gümrük idaresinin de çatı kuruluşu olan Royal Oman Police (www.rop.gov.om) sayfasından izlenmesinde yarar bulunmaktadır. Bu durumun istisnası ise, kamu tarafından açılan bir ihaleyi yürütmek için gerekli olan ve ülkede temin edilemeyen makine, ağır ekipmanların 6’şar aylık sürelerle ve 3 yıla kadar (projede belirtilen süre daha uzun ise uzatılabilir) ülkeye nakit gümrük vergisi ödemeden geçici olarak ithal edilebilmesidir. İşi veren idare tarafından temin edilecek resmi yazı ile Gümrük İdaresine (ROP) başvurulması gerekmektedir. Bu durumda nakit gümrük vergisi ödenmeyip, teminat verilmektedir. Yazının süresi 6 aylık olup, süre sonunda yenilenerek ilgili makama tekrar verilmesi gerekmektedir. Süre bitmeden makul bir süre önce (en geç 1-1,5 ay), işi veren idare ile de görüşülerek, yenilenmesi için girişimlere başlanmasında yarar görülmektedir. Konuyla ilgili olarak yukarıda belirtilen internet sayfasının incelenmesi yararlı olacaktır. İhalelerde, ülkede üretilen mallar için genellikle % 10’luk bir tercih marjı uygulanmaktadır. Dolayısıyla yerel üretimin ithal mallarına yönelik avantaşı gümrük vergisinin de eklenmesi ile % 15’in üzerine çıkabilmektedir. Son zamanlarda açıklanan uluslararası ihalelerin bazılarında, makine parkının belirli bir bölümünün Umman içerisinden alınmasını şart koşan hükümlere ihale belgelerinde yer verilmekte olup bu durumun firmalarımıza ayrı bir külfet getireceği değerlendirilmektedir. Ülkede villa olarak tabir edilen müstakil binalar, ticari kiralama ruhsatıyla şirketlere daire olarak kiralanan apartman binaları ve açık alan olarak kiralanan ofis binaları olarak üç seçenek mevcuttur. 2015 yılı için birinci seçenekte yaklaşık aylık kira bedeli 700-4.000 OR, ikinci seçenek için 500-900 OR, açık alan için ise m2 aylık kirası ise yaklaşık en az 7 OR’dir. Kiralar altı aylık veya yıllık peşin olarak ödenmektedir. Kira bedelinin yer ve bölgeye göre farklılık gösterebileceğine dikkat edilmelidir. 2016 yılında gayrimenkul kiralarında nisbi bir azalma (Yaklaşık % 6) yaşanmaya başlandığı görülmektedir. Umman Sultanlığında büyük kamu projeleri devlet tarafından yaptırılmaktadır. Yatırımlarda BOT modelinin bazı alanlarda uygulanmaya başladığı görülmektedir. 2015’te bitirilmesi planlanan Sur Independent Power Plant buna bir örnektir. Ayrıca, büyük turizm yatırımlarının sermayesinin tamamı devlete ait olan turizm yatırım şirketi Omran eliyle yaptırıldığı da görülmektedir. Ülkede büyük aile şirketleri, piyasada bilinen makine/ekipman vb. markalarının temsilciliğini üstlenmiş durumdadır. Dolayısıyla bunların temininde bir sıkıntı yaşanmamaktadır. Projelerde istihdam edilen Hint yarı kıtası ülkelerinin vatandaşlarının temininde bir sıkıntı da gündeme gelmemektedir. Ancak, % 30 Ummanlı kotası içinde istihdam edilmesi istenen ve teknik pozisyonlarda çalışacak yerli kalifiye işgücü temini her zaman mümkün olmamaktadır. Umman pek çok yabancı ülke firmasının faaliyet sahasındadır. Özellikle Hindistan kökenli firmaların geçmişten gelen bir ağırlıkları bulunmaktadır. Ülkede son dönemde Yabancı Sermaye Mevzuatında kapsamlı değişiklikler yapılacağı ve yukarıda belirtilen minumum sermaye tutarı yükümlülüğü dahil, şirketleri Ummanlı ortakla açma (kefil) ve omanizasyon düzenlemeleri gibi ülkede iş yapmak konusundaki en önemli engellerin kaldırılacağı ya da hafifletileceği beklenmekteydi. Ancak henüz söz konusu kanun çıkarılmamıştır. Karma şirketler içinde en çok tercih edileni asgari sermaye miktarı 150.000 Umman Riyali (yaklaşık 400.000 ABD Doları) olan yukarıda firma sermayesi ile ilgili kısımlarda ayrıntılı bir şekilde belirtttiğimiz Limited Şirketlerdir (Limited Liabiliy Company). İlgili Kanun gereğince, yabancı hissedarlı şirket kurulabilmesi için yabancı sermaye miktarına bağlı olarak üç aşamalı onay süreci bulunmaktadır. Yabancı hisse payının şirket toplam sermayesinin % 49’undan az olduğu durumları kapsayan ilk aşama, Ticaret ve Sanayi Bakanlığı’ndan alınan onaydır. Yabancı hissedarların payı toplam sermayenin 70’i aşmaması halinde ikinci aşama olarak Yabancı Sermaye Yatırım Komitesi’nin onayı gerekmektedir. Son aşama ise yabancı hisse paylarının toplam sermayenin % 70’inden fazla olduğu durumları içermekte olup, bu durumda Bakanlar Konseyi’nin onayının alınması zorunludur. Ancak, yabancı hissedar Körfez İşbirliği Konseyi ülkelerinden ABD’den olmadığı sürece bu orandaki bir katılımın onay olması oldukça zordur. Firmalar ortaklarıyla bir ortaklık anlaşması imzalamaları gerekmektedir. Bu anlaşmanın içeriği konusunda Umman düzenlemeleri oldukça liberal bir yol kabul etmiş ve ortaklık oranlarına bakılmadan kar ve zararların paylaşım oranlarının serbestçe kararlaştırabileceği belirlenmiştir. Uygulamada bir çok küçük esnaf şirketi, hukuken bir çok sorunlara neden olan ve tarafımızca tavsiye edilmeyen, “Silent Partner” denilen tip ortakları tercih etmektedir. Ortağa örneğin aylık bir ücret ödenmekte ve tüm iş ve işlemlerle ilgili yükümlülük ve bunun sonucunda doğacak kar ve zarar yabancı ortağa ait olabilmektedir. Anlaşma iki tarafında belirleyeceği 2’şer adet şahitler huzurunda yapılmakta ve taraflar anlaşmazlık halinde uygulanacak hukuku ve istenirse tahkim usulünü belirleme yetkisine sahip bulunmaktadır. Eğer bu şekilde bir belirleme yapılmadıysa Umman Medeni Kanunu hükümleri uygulanmaktadur. Bunun dışında ülkede kiralardan, otel konaklamalarından ve eğlence hizmet sektörü faaliyetlerinden alınan belediye vergisi ile turizm resmi gibi ek bazı mali mükellefiyetler de bulunmaktadır. 3.4. Umman’da Önemli Projeler Halihazırda diğer alanların yanında, otoyol, liman, turizm, su dağıtım ve enerji projeleri gündemde olup, ülke bir anlamda petrol sonrası döneme hazırlık yapmaktadır. En önemli yatırım projeleri aşağıda sıralanmaktadır.
3.5. Körfez Arap Ülkeleri İşbirliği Konseyi ve Arap Ligi Körfez bölgesinde istikrar ve ekonomik işbirliği sağlamak amacıyla 1982 yılında kurulan Körfez Arap Ülkeleri İşbirliği Konseyi (KİK-Cooperation Council for the Arab States of the Gulf), BAE, Bahreyn, Katar, Kuveyt, Umman ve Suudi Arabistan olmak üzere 6 ülkeden oluşmaktadır. Bu altı ülke arasında 2003’ten bu yana gümrük birliği uygulaması başlatılmıştır. Körfez ülkeleri daha gelişmiş bir ekonomik entegrasyona gitmeyi, tek pazar uygulamasına ve ortak para birimine geçmeyi hedeflemektedir. Bütün ürünlerde Gümrük Birliği uygulamasına 2005 yılında geçilmiştir. Gümrük Birliği kapsamında bu altı ülke, genelde gıda ürünlerini kapsayan istisnalar dışındaki tüm mallar için, diğer ülkelere (serbest ticaret anlaşması imzalanan ülkeler hariç) % 5 gümrük vergisi uygulamaktadır. 1971 yılından bu yana Arap Ligi (Arap Birliği ) üyesi olan Umman, Arap Gümrük Birliği kapsamında bu ülkeler menşeli ürünlere de gerekli menşe kuralları şartlarını taşımaları halinde gümrük vergisi muafiyeti tanımaktadır. 3.6. ABD ve Singapur ile Serbest Ticaret Anlaşması: ABD ile Umman Sultanlığı arasında 19 Haziran 2006 tarihinde bir Serbest Ticaret Anlaşması imzalanmış ve Ocak 2009’da yürürlüğe girmiştir. Anlaşma hakkında daha geniş bilgi için http://www.ustr.gov/trade-agreements/free-trade-agreements/oman-fta adresi ziyaret edilebilir. Anlaşma, özellikle ABD’yi hedef pazar olarak seçen yatırımcı firmalarımız için önem arz etmektedir. Yine, KİK ilkeleri ile Singapur ve EFTA Ülkeleri arasında imzalanan serbest ticaret anlaşmaları Umman için de bağlayıcıdır. BÖLÜM II DIŞ TİCARET: 1-Dış Ticarete İlişkin Düzenlemeler: 1.1. Gümrük Vergileri: Umman KİK üyesi olduğu için Ortak Gümrük Tarifesi uygulamaktadır. Tüm KİK üyesi ülkeler ile aralarında STA anlaşması olan ABD ve Singapur dışındaki ülkelerden gelen mallar hariç tüm diğer ülkelerden gelen mallara genelde % 5 oranında gümrük vergisi uygulanmaktadır. GTİP bazında bilgiler içeren Umman İthalat Rejimi Sayfasına https://www.customs.gov.om/portal/rest/jcr/repository/collaboration/sites/esw/documents/oman-tariff-2017/en/OMAN%20TARIFF%202017.pdf adresinden erişilebilmektedir. 1.2. Gümrük vergileri ile korunan mallar: Umman’da yetişen bazı ürünlerde nisbeten daha yüksek bir koruma uygulanmaktadır. Bunlar kuru limon % 100, hurma, % 20 ve taze muz, % 25’tir. 1.3. Özel gümrük vergisi uygulanan mallar: Domuz eti ve ürünlerinde, alkollü içeceklerde, tütün ve tütün ürünlerinde % 100 gümrük vergisi uygulanmaktadır. 1.4. Gümrük vergisinden muaf mallar: -Canlı hayvanlar (yenebilir olanları) -Soğutulmuş veya dondurulmuş etler (domuz eti hariç) -Her türlü süt ürünleri (tatlandırılmış olanlar hariç) -Tereyağı, tohumlar -Fideler ve kesme bitkiler -Taze sebzeler ve meyveler (muz, hurma, limon hariç) -Pirinç, buğday, arpa, susam -Pişirme yağları ve hertürlü yağ (domuz yağı hariç) -Şeker -Petrol rafine ürünleri -Tarım ilaçları -Hertürlü kitap ve basılı ürünler, -Mühendislik çimleri -Tarım makineleri ve teçhizatı -Hayvan yemleri -Altın külçeler -Gübre -Devlet ithalatına konu olan mallar -KİK ülkelerinde üretilen mallar da gümrük vergisinden muaftır. Ancak, üretim ispat dökümanlarının gösterilmesi gerekmektedir. 1.5. İthali Yasak ne Sınırlandırılan Mallar: Silah ve mühimmat, patlayıcılar, bazı tohum türleri (Hindistan cevizi vs.) , fildişi, uyuşturucu maddeler ve bunların hammaddeleri, alkollü içecekler (özel izinle yapılabilmektedir) boş faturalar, radyo alıcı verici ve telgrafçılık malzemeleri, asbest, soğuk çelik bıçaklar sahta paralar vb. maddelerin ithalatı yasaktır. İthali yasak maddeler ve ithalata ilişkin düzenlemeler hakkında daha geniş bilgi için http://www.customs.gov.om/english/default.asp adresi ziyaret edilebilir. 1.6. Zorunlu İthalat dokümanları: Genel Kargo için: -Gerçek değerinde hazırlanmış yasal fatura -Menşe şehadetnamesi -Paketleme listesi -Konşimento ve/veya havayolu faturası Kereste, Kontraplak, pirinç, tarım ürünleri ve meyveler için: -Genel kargo için gereken dokümanlara ilave olarak Bitki Sağlığı Sertifikası istenmektedir. İşlenmiş Gıda Ürünleri (çay, kahve, bisküviler, çikolatala vb.) için: -Genel kargo için gereken dokümanlara ilave olarak Sağlık Sertifikası istenmektedir. Et ve Dondurulmuş Ürünler: -Genel kargo için gereken dokümanlara ilave olarak Et ürünleri için Helal Sertifikası istenmektedir. İthalatçılardan İstenen Dokümanlar: -Gümrük kod numarası -İthalatçılar gümrük kodunu almak için Gümrüklere kayıt olmak zorundadırlar. -Başvuru formunun bir örneği ile ithalat lisanslarını da göstermeleri gerekmektedir. -Ticaret ve Sanayi Bakanlığınca verilen Ticaret Sicili Kaydının bir kopyası -Ticaret ve Sanayi Bakanlığınca verilen İthal Lisansının bir kopyası -Gümrük Departmanı tarafından ilave olarak, Gümrük İthalat Giriş Faturası istenmektedir. 1.8. Önemli Bazı Hususlar: -Canlı veya kesilmiş hayvanlar, tavuk ve kuşlar, süt, süt ürünleri ve yumutalar, bütün taze ve dondurulmuş gıda ürünleri ile gübre, tohumlar vb. ürünlerin çekilmeden önce veteriner karantinasından geçmesi gerekmektedir. -Teneke kutu içerisinde gelen bütün ürünler sağlık karantinasından geçmek zorundadır. -Kitaplar, gazeteler, dergiler vb. ürünler için Enformasyon Bakanlığı’nın izni gerekmektedir. -Her türlü sinema filmi, ticari amaçlı görsel kaset, cd ve diskler için ithalattan önce Milli Kültür ve Miras Bakanlığı’ndan onay alınması gerekmektedir. -İlaç ve tıbbi malzemeler ithalatı için Sağlık Bakanlığı onayı alınmaktadır. - Umman Sultanlığı’nda Tüketicinin Korunması Kamu Otoritesi tarafından 3 Mart 2014 tarihli ve 7/2014 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı kapsamında; pirinç, un, sıvı yağlar, hint yağı (ghee),şeker, tuz, çay, kahve, merimek, barbunya, bezelye, bazı lapalar, domates salça ve sosları, diş macunu, elde yıkama sabunları , kırmızı et, tavuk eti, balıklar, konsentre süt , süt tozu, taze süt içeren diğer mandıra ürünleri, peynir ve tereyağ satışlarında azami satış fiyatları-tarifeleri uygulanmaktadır. Aşağıda ithalat aşamasında talep edilen belgelere yönelik özet bilgiler verilmektedir. Ticari Faturada Olması Gereken Bilgiler: -Malların tam olarak tanımlanması -Doğru değer bildirimi -Paket sayısı -Yükleme bildirimi -Menşe ülkesi -Üretici adı ve adres bilgileri Menşe Şehadetnamesinde Olması Gereken Bilgiler: -Malların tam olarak tanımlanması -Paket sayısı -Menşe ülkesi -Üretici adı ve adres bilgileri Paketleme Listesi: -Malların tam olarak tanımlanması -Paket sayısı, net ve brüt ağırlıkları -Kargonun boyutu Bitki Sağlığı Sertifikası: İhracatçı ülkenin Tarım Bakanlığı tarafından bitki ve bitkisel ürünlerin uygun olup olmadığını, karantina zehirlerini ve ilaç kalıntılarını içermediğini gösterir belgedir. Sağlık Sertifikası: İhraçatçı ülkenin ilgili sağlık yetkililerince işlenmiş gıda ürünlerinin sağlıklı olduğunu gösteren belgedir. Dioksin Sertifikası: İhraçatçı ülkenin Gıda Tetkik Enstitüsü yahut benzeri organlarınca hazırlanan bir belgedir. Radyasyon Aktivite Sertifikası: İlgili ihracatçı ülkenin sağlık departmanı radyasyon önleme birimlerinden alınması gereken bir belgedir. Helal Sertifikası: Et ve et ürünleri için yetkili ve tanınmış Helal Sertifası veren bir kuruluş veya merkezden sözkonusu sertifikanın alınması gerekmektedir. Umman Apostille Konvansiyonu’na taraftır. Ancak gümrüklerde bazen Apostil şerhi olmasına rağmen belgelerin Umman dış temsilciliklerince ya da Muskat’daki Umman Dışişleri Bakanlığı ve ardından Büyükelçiliğimizce onaylanması istenebilmektedir. Keyfi bir niteliğe bürünen söz konusu uygulamaların yukarıda belirtilen uluslararası anlaşmaya aykırı olduğu Umman makamlarına iletilmiştir. BÖLÜM III DIŞ TİCARET VERİLERİ DIŞ TİCARET VERİLERİ 1- UMMAN’IN GENEL DIŞ TİCARETİ UMMAN DIŞ TİCARET VERİLERİ
Yüklə 399,66 Kb. Dostları ilə paylaş:
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||