Uluslararasi iLİŞKİler söZLÜĞÜ Uluslararası Örgütler

Birinciden dördüncüye doğru Fon'un öne süreceği şartlar ağırlaşır. Esasen IMF'nin kredi şartlılık ilkesi geçerlidir. Fon'dan borç almak isteyen ülke, ödemeler bilançosu açığını kapatmaya yönelik iç ve dış istikrar programı hazırlamak, sunmak ve Fon ile anlaşmak zorundadır.
Bu programların onayı Fon'u "yeşil ışık" yakması anlamına gelir ki bu diğer uluslararası mali çevrelerin alacakları bakımından da önem taşır.
Fon'u yöneten Guvernörler Kurulu'ndan her üye ülkenin kotası ile orantılı oy hakkı vardır. En büyük oy hakkı A.B.D.'nindir. Fon'dan borçlanma mekanizması farklıdır. Şöyle ki, borçlanmak isteyen ülke, Fon'a kendi ulusal parasını yatırarak, karşılığında istediği parayı fondan çeker. Bunun geri ödenmesi durumunda da, sağlam bir para ödenerek Fon'a yatırılan ulusal para geri alınır.
Fon kredi tranşları çerçevesinde verdiği normal kredilerden ayrı olarak başka kredi olanakları da sağlar. Bunlardan birisi destekleme kredileridir. (Stand-by Credits) Bu kanaldan da şartlılık ilkesi uyarınca kredi verilir. Bretton Woods sisteminin yıkılmasından sonra da Fon'un kredi fonksiyonu sürmektedir. Ancak bugün bir de üye ülkelere uygulanan kur politikalarını "gözetme" görevini (surveillance) üstlenmiştir. Buradaki amaç, üyeler hangi sistemi benimsemiş olurlarsa olsunlar birbirlerine zarar vermemeleri, dolayısıyla kur politikaları arasında uyum ve düzen sağlayarak, uluslararası ticari ve mali akımların gelişmesine katkıda bulunmaktır. Bundan başka, Fon, üye ülkelerin özel ya da resmi borçlarını ödeyememeleri durumunda borç erteleme antlaşmalarının yapılmasına ve borcu geri ödeyecek planların hazırlanmasına da yardımcı olur.

Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü (International Civil Aviation Organization-ICAO)

Birleşmiş Milletler teşkilatına bağlı bir uzmanlık kuruluşu. 1947'de oluşturulan örgütün 161 üyesi vardır. Uluslararası Sivil Havacılığı geliştirmek üzere güvenlik standartları, etkinlik, ekonomi ve hizmet yeterliliği, uluslararası hava sahasından yararlanmada fırsat eşitliği gibi konularda çalışmalar yapar. 1945 yılında geçici bir statü ile kurulmuştu. 1947 yılında, Uluslararası Sivil Havacılık Konvansiyonun (1944 Chicago) yirmi altı kadar ülke tarafından onaylanması ile daimi statüye kavuştu ve Birleşmiş Milletler Teşkilatı'na bağlandı.
Örgütün başlıca organları, Genel Kurul, Konsey ve Sekreterya'dır. Örgütün 161 üyesi şunlardır: B.M.'ye üye olup da örgüte üye olmayan ülkeler; Arnavutluk, Belize, B.Rusya, Danimarka, Ukrayna, Batı Samoa'dır. B.M.'ye üye olmadığı halde örgüte üye olan ülkeler ise Kiribati, Kore Demokratik Halk Cumhuriyeti, Kore Cumhuriyeti, Monaka, Nauru, İsviçre ve Tonga'dır.
Örgüt merkezi, Kanada'nın Montreal kentindedir.

Uluslararası Telekomünikasyon Birliği (International Telecommunication Union)

Merkezi İsviçre'nin Cenevre kentinde bulunan bir Birleşmiş Milletler uzmanlık kuruluşu. Yüzyirmiden fazla üyesi bulunmaktadır. 1865'de Paris'te Uluslararası Telgraf Birliği (International Telegraph Union) şeklinde kurulmuştur. Şu gibi görevleri vardır. Radyo frekanslarını incelemek; kaydetmek; uluslararası telefon ve telgraf havaleleriyle ilgili teknik, işletmecilik sorunları ve mali konular hakkında önerilerde bulunmak; telekomünikasyon antlaşmalarıyla ilgili üye ülkelere bilgi sağlamak. Uydular aracılığıyla haberleşme de birliğin faaliyet alanına girmektedir.
Temsilciler Konferansı, Yönetim Konseyi ve Genel Sekreterlik başlıca organlardır. Örgütün 160 üyesi şunlardır: B.M. üyesi olmadığı halde örgüte üye olan ülkeler; Kore Demokratik Halk Cumhuriyeti, Kore Cumhuriyeti, Liechtenstein, Monako, Nauru, İsviçre, Tonga, Vatikan ve Kiribati. B.M. üyesi olduğu halde örgüte üye olmayan ülkeler ise; Dominika, St. Kitts ve Nevis, St.Lucia ve Seyşel Adaları'dır.
Örgütün merkezi İsviçre'nin Cenevre kentindedir.

Uluslararası Ticaret Örgütü (International Trade Organization-ITO)

II.Dünya Savaşı'ndan sonraki dönemde dünya ticaretini serbestleştirmek için, 1947-48 yılları arasında Havana'da (Küba) toplanan 50 kadar ülke temsilcisinin kurulmasına karar verdikleri örgüt. 1930'larda dünya ticaretinde yoğun koruyuculuk ve iktisadi milliyetçilik egemen olmuştu. Ancak ülkeler, bu kısıtlamaları kaldırılıp dünya ticaretinin serbestleşmesini istiyorlardı. 1964'de Bretton Woods Konferansları'nın toplanıp Uluslararası Para Fonu ve Dünya Bankası'nın kurulmasına karar verilmesiyle mali alanda işbirliği gerçekleşmiş ve belirli bir düzen kurulmuştu. Şimdi ticaret alanında da aynı şeyi yapmak gerekiyordu. ITO'nun kuruluş yasasında amaçları, uluslararası ticarette gümrük tarifelerinin, kotaların ve öteki kısıtlamaların kaldırılarak dünya ticaretinin liberalleştirilmesi yolunda çalışmalar yapmak olduğu belirtiliyordu. Ancak fonksiyonları iç işlerine müdahale niteliği taşıdığı gerekçesi ile ITO sözleşmesi başta ABD olmak üzere bazı sanayileşmiş ülkelerin yasama organları tarafından onaylanmamıştır. Gerçekte asıl nedenin ticaretin serbestleşmesinden zarara uğrayacak endüstri temsilcilerinin baskıları olduğu söylenebilir. Kısacası ITO, kuruluşunu gerçekleştirilip faaliyete geçememiştir. Ancak ITO'nun yerine hemen hemen benzer amaçlı Gümrük Tarifeleri ve Ticaret Genel Antlaşması (GATT) kurulmuştur.
Uluslarüstü Örgütler (supranational organizations)
Global sistemde var olan örgütlerin bir türü. Kimi yönleriyle geleneksel uluslararası hukuk yöntemlerinden ayrılan ve iç hukuk yöntemlerine yaklaşan bu tür örgütlerin kararlarının büyük çoğunluğu bağlayıcı güce sahiptirler. Tavsiye nitelikli kararlara ender olarak rastlanır.
Bu bağlayıcı kararların bu tür örgütlerin kurucu antlaşmalarından kaynaklanan iki önemli özelliği vardır: i)Üye devletlerde de doğrudan hukuksal etki doğurmaları; ii)Üye devletlerin yasaları ya da öteki kuralları ile çatışmaları durumunda örgüt kararlarının üstün tutulması.
Bağlayıcı kararların üye devletlere doğrudan hukuksal etki doğurmasının anlamı, bu kararların örgüt organlarınca alınması ya da yayınlanması anından başlayarak üye devletler ülkelerinde kendiliklerinden hüküm doğurma gücüne sahip olmaları demektir.
Bu tür örgütlerin bağlayıcı kararlarının üye devlet yasaları ile çatışmaları durumunda üstün tutulmalarına gelince, bu üstünlük yalnızca örgüt organları önünde değil, özellikle üye devletlerin yargı organları dahil ulusal organları önünde de söz konusudur.
Ulus-üstü nitelikli örgütlerin bugün en tanınmış ve gelişmiş örneği Avrupa Birliği olmaktadır.
UN: bkz. Birleşmiş Milletler Örgütü
UNCTAD: bkz. BM Ticaret ve Kalkınma Konferansı
UNESCO: bkz. BM Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü

UNICEF: bkz. BM Çocuk Fonu

Üç'ler Grubu (The Threes, Group of 3)
1 Ocak 1973 tarihinde Avrupa Topluluğu'na katılan üç yeni üyeyi, yani İngiltere, Danimarka ve İrlanda'yı ifade eder.

Varşova Paktı (Warsaw Treaty Organization)

Siyasal ve askeri nitelikli bir uluslararası örgütlenme. Nato'ya karşılık olarak, Sovyet Rusya'nın önderliğinde Doğu Bloku ülkeleri arasında kurulan askeri örgüt. Daha II. Dünya Savaşı sürerken Avrupa'da Sovyet üstünlüğünün ortaya çıkması ve D.Avrupa ülkelerinde Komünist partilerin iktidara geçmeleri sonrasında, Arnavutluk, Demokratik Almanya Cumhuriyeti, Bulgaristan, Macaristan, Polonya, Romanya, Çekoslovakya ve Yugoslavya ile S.S.C.B. arasında benzer ikili antlaşmalar imzalanmıştır. Savaş sonrasında A.B.D. ile S.S.C.B. arasındaki anlaşmazlığın giderek artması ve Federal Almanya Cumhuriyeti'nin Batı ile bütünleşmesi sonucunda 1955 yılında yukarıda adı geçen devletler-Yugoslavya dışında-aralarında bir pakt oluşturmuşlardır. Paktı kuran "Dostluk İşbirliği ve Karşılıklı Yardım Antlaşması" ve NATO'ya karşıt bir güvenlik ve işbirliğini öngörmekteydi. Antlaşmaya göre, taraflardan birkaçına Avrupa'da silahlı bir saldırı olduğunda, B.M. Antlaşması'nın 51. maddesi uyarınca bireysel ya da ortaklaşa karşılık verilecekti.
Örgütün başlıca organları; Siyasal Dayanışma Komisyonu, Dışişleri Bakanları Daimi Komisyonu, Savunma Bakanları Komisyonu, Silahlı Kuvvetler Ortak Komisyonu ve Askeri Konsey olarak belirlenmişti. Merkezi Moskova'da bulunan ve Bulgaristan, Çekoslovakya (eski), Macaristan, Polonya, Romanya ve S.S.C.B.'nin Demokratik Almanya Cumhuriyeti'nin Federal Almanya Cumhuriyeti ile birleşmesinden sonraki üyeleri olduğu örgüt, dünya siyasal ve ekonomik konjonktüründeki değişmelerden etkilenerek çözülme sürecine girmiştir. 19 Kasım 1990'da AGİK ve AKKUM liderler zirvesinde kararlaştırılan, 25 Nisan 1991 tarihinde yürürlüğe giren bir karar ile örgütün askeri kanadı feshedilmiştir. Örgütün siyasal kanadının da feshedilmesine ilişkin kararın yürürlüğe giriş tarihi ise 1 Nisan 1991'dir.

WHO: bkz. Dünya Sağlık Örgütü

WTO: bkz. Dünya Ticaret Örgütü

Yedi'ler Grubu (Groub of 7)

Uluslararası Para Fonu'nun bünyesindeki ülke gruplarından. Yedi büyük sanayileşmiş ülkenin (ABD, Kanada, Almanya, İtalya, Fransa, Japonya ve İngiltere) Devlet veya Hüküm başkanlarından ekonomik, mali ve siyasal konular görüşülür, kararlar alınır ve ortak tutumlar belirlenir. 22 Eylül 1985'te kurulmuştur.
Yetmişyedi'ler Grubu: bkz. Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansı Yirmidört'ler Grubu (Group of 24)
Uluslararası Para Fonu (IMF) ile sıkı bir işbirliği halinde çalışan, amacı uluslararası para sisteminin reformuna ilişkin çalışmalarda az gelişmiş ülkelerin çıkarlarını savunmak olan 77'ler grubu ile bağlantılı daimi bir komite.
Zenginler Klübü (Richmen's Club)
1956 yılında kurulmuştur. Borç veren ve verdikleri borçları yeni bir ödeme planına bağlamak isteyen sanayileşmiş ülkelerle, bazı uluslararası mali kurumların temsilcilerinin katılması ile oluşan gayri resmi bir kuruluştur. Üyeleri arasında A.B.D., Kanada, İngiltere, Almanya, İtalya, Hollanda, Belçika, Japonya, Danimarka, İsviçre, Avusturya gibi ülkeler ile Uluslararası Para Fonu (IMF), Dünya Bankası ve OECD gibi kuruluşların temsilcileri yer alır. Toplantılarda borçlu ülkenin ekonomisi incelenir. Dış borçların ertelenmesi ve yeni dış yardım sağlanması gibi konular görüşülür. IMF'nin tutumu, alınan kararları büyük ölçüde etkiler. Toplantılara Fransız Maliye Bakanı başkanlık eder. Sekreterya görevi de aynı ülkenin Maliye Bakanlığınca yerine getirilir. Paris Klübü'nün yeni ödeme planına bağladığı borçlar genellikle hükümetlerarası kredilerle, resmi garantili ihracat kredileridir.
Zenginler Klübü, koruyucu politikalar izlenmesi gerektiğini düşünen az gelişmiş ülkelerin, periyodik görüşmeler yoluyla gümrük tarifelerini indirip dünya ticaretini serbestleştirmek amacını güden gelişmiş ülkeler için kullandıkları bir tabirdir.