Ümumi məlumat
|
Fənnin adı, kodu və kreditlərin sayı
|
Sph 202: Nitq mədəniyyətinin Əsasları
(Bases of Speech Culture); Kredit: 3
|
Departament
|
Humanitar və Sosial elmlər
|
Proqram (bakalavr, magistr)
|
Bakalavr
|
Tədris semestri
|
2013
|
Fənni tədris edən müəllim(lər)
|
Asmar Yusifzade
|
E-mail:
|
|
Telefon:
|
050 589-04-84
|
Mühazirə otağı/Cədvəl
|
İİİ; saat 1030 ; 1200
|
Məsləhət saatları
|
|
Prerekvizitlər
|
-
|
|
Tədris dili
|
Azərbaycan
|
|
Fənnin növü
(məcburi, seçmə)
|
Məcburi
|
|
Dərsliklər və əlavə ədəbiyyat
|
1) «Azərbayjan dili» (nitq mədəniyyəti). Mədəd Çobanov. Ali məktəblər üçün dərslik. Bakı - 2006
2) «Curnalistin nitq mədəniyyəti». Nəsir Əhmədli. Bakı - 2005
3) «Televiziya nitqi və ədəbi tələffüz». Qulu Məhərrəmli. Bakı - 1999
4) «Orfoqrafiya-orfoepiya lüğəti». Əziz Əfənzadə. Bakı-1989
5) «Natiqlik sənətinin əsasları». Məmmədəli Əsgərov. Maarif nəşriyyatı. Bakı-1975
6) «Kütləvi kommunikasiya və dil». Qulu Məhərrəmli. Çaşaoğlu-2004
7) «Ədəbi dilimiz haqqında». Ə.bəy Haqverdiyev. Seçilmiş əsərləri. Bakı-2005
8) «Televiziya dili». Qulu Məhərrəmli. Bakı-2002
9) «Diküiə i orfoepiə». E.İ.Leonardi. Moskva 1987.
10) «Radio,Televiziya və ədəbi dil». Nizami Xudiyev. Bakı - 2001
11) «Nitq mədəniyyətinin əsasları». Nadir Abdullayev, Zabit Məmmədov. Bakı- 2010
12) « Səhnə danışığı». Əzizağa Quliyev. Bakı-2011
|
Kursun vebsaytı
|
|
|
|
Tədris metodları
|
Mühazirə
|
+
|
|
Qrup müzakirəsi
|
+
|
|
Praktiki tapşırıqlar
|
+
|
|
Praktiki məsələnin təhlili
|
+
|
|
Digər
|
+
|
|
Qiymətləndirmə
|
Komponentləri
|
Tarix/son müddət
|
Faiz (%)
|
Aralıq imtahanı
|
6 noyabr
|
20
|
Praktiki məsələ
|
|
|
Fəallıq
|
|
20
|
Tapşırıq və testlər
|
|
|
Kurs işi (Layihə)
|
|
|
Prezentasiya/Qrup müzakirə
|
+
|
15
|
Qiymətləndirmə
|
Final imtahanı
|
|
35
|
Digər – davamiyyət
|
|
10
|
Yekun
|
|
100
|
Kursun təsviri
|
Qeyd olunduğu kimi, dərslərin həftədə iki dəfə keçirilməsi nəzərdə tutulur.
Mövzuların ardıjıllığı aşağıdakı kimidir:
İlk dörd dərs həftəsi sözlərin düzgün tələffüz olunmasına və heja vurğusunun təyininə həsr olunajaq.
İkinji ay, yəni növbəti dörd həftənin dərsləri mətnlərin düzgün oxunması məşğələləridir. İkinji ayın sonunda aralıq imtahanı veriləjək. Aralıq imtahanı orfoqrafiya və orfoepiyaya aid olajaq.
Sonrakı dörd həftə ərzində analitik, informasiya, publisistik mətnlər oxunajaq, yazılaraq birlikdə müzakirə olunajaq.
Kursun son üç həftəsi şifahi ədəbi dilin dialekt və şivələrdən fərqinə həsr olunajaq.
Kursun axırında müəyyən olunmuş mövzu ətrafında tələbə araşdırması müzakirə ediləjək.
Sonda yuxarıda göstərilmiş tələblər əsasında qiymətləndirmə - imtahan keçiriləjək.
|
Kursun məqsədləri
|
«Nitq mədəniyyətinin əsasları» fənninin bütün humanitar fakultələrə, xüsusən sənəti sözlə, danışıqla bağlı olan palitoloqlara tədrisi vajibdir.
Kursun məqsədi - natiqlik məharəti, bunun üçün lazım olan keyfiyyətləri aşılamaqla yanaşı, tələbələrdə öz fikirlərini düzgün, aydın, məntiqli, yığjam şəkildə ifadə edə bilmək vərdişi yaratmaqdır.
Bu kurs nəzəri biliklə yanaşı praktiki məşğələlərdən ibarətdir. Danışıq texnikası, orfoepiya, intonasiya, mimika və cest, analitik verilişlərdə oxu tərzi kimi anlayışları ayrı-ayrılıqda öyrətmək, nitq mədəniyyətinin praktik jəhətdən mənimsənilməsini və fakultənin proqram tələblərini təmin etmək məşğələlərin əsas məqsədidir.
Tədris prosesində nitq mədəniyyətinə yiyələnməyin daha səmərəli üsulları şərh olunajaq.
Qeyd:
«Nitq mədəniyətinin əsasları» fənni ali məktəblərin bir çoxunda tədris olunur. Lakin həmin fənnin müasir tələblərə javab verən dərsliyi yoxdur. Mövjud vəsaitlərdə natiqlik sənətinin, mədəni nitqin ümumi məsələlərindən bəhs olunur. Digər tərəfdən həmin vəsaitlər birbaşa və ya dolayı yolla tərjümə məhsulu olduğundan, oradakı şərhlər, mülahizələr dilimizin təbiəti ilə istənilən dərəjədə uzlaşa bilməz.
KURSUN XÜSUSİ MƏQSƏDLƏRİ
*Azərbayjan ədəbi dilinin zəngin və gözəl olduğunu tələbələrə izah etmək;
*Təkjə təhsil sahəsinin mütəxəssisləri üçün deyil, digər peşə sahiblərinin və ümumiyyətlə, hər bir azərbayjanlının öz dilində səlist danışığının onun bir şəxsiyyət kimi formalaşmasında əhəmiyyətini aşılamaq;
*Əjnəbi dillərdə təhsil alan tələbələrə öz doğma dilimizi mükəmməl bilmələrini tövsiyə etmək.
|
Tədrisin (öyrənmənin) nəticələri
|
· Xəbər, publisistik, analitik mətnləri düzgün qiraət etməli;
· Bu və ya digər sözün, ifadənin düzgün deyiliş qaydasını izah etməli.
· Dili qüsurlu tələbələrlə xüsusi artikulyasiya məşğələləri.
|
Qaydalar (Tədris siyasəti və davraniş)
|
DAVAMİYYƏT
Tələbələrin dərsləri buraxması nətijə baxımından arzulanan deyil. Çünki məşğələlər praktik xarakter daşıyır və mövzular bir-birilə bağlıdır.
GECİKMƏ
Tələbə gejiksə həmin gün məşğələyə buraxılmayajaq.
DƏRSƏ HAZIRLIQ
Kursun mahiyyəti individual və sinifdənkənar hazırlıq tələb edir. Əlavə ədəbiyyatdan istifadə yalnız informatik xarakter daşıyajaq, praktik məşğələlərə, mətnlərin düzgün qiraət olunmasına kömək etmək üçündür.
Məşğələlər əsasən dialoqlar üzərində qurulur.
İMTAHAN
Bildiyiniz kimi, təkrar imtahana ijazə verilmir. Əgər siz üzürlü səbəblərdən imtahana buraxılmamısınızsa, onu növbəti semestrdə verməlisiniz. Əgər imtahan üzürsüz səbəbdən buraxılıbsa, onda qiymətiniz sıfıra bərabər olajaq. İmtahan vaxtının dəyişməsi barədə müəllimə imtahandan əvvəl mürajiət etməlisiniz. İjtimai tədbirlərlə əlaqədar dərsburaxmalar üzürlü sayılmayajaq.
*Kurs universitetin bal sisteminə uyğundur, yəni tələbə ən azı 60%-lik həddi keçməlidir.
|
Cədvəl (dəyişdirilə bilər)
|
Həftə
|
Tarix (planlaşdırılmış)
|
Fənnin mövzuları
|
Dərslik/Tapşırıqlar
|
1.
|
18/İX - 2013
| -
Nitq mədəniyyətinin məntiqi əsasları
-
Jurnalistin nitqinə qoyulan tələblər və buna nail olmağın yolları
|
Nitq mədəniyyətinin əsasları. Bakı-2010.
|
2.
|
25/İX - 2013
| |
“Jurnalistin nitq
mədəniyyəti”.
Bakı – 2005.
“Radio, Televiziya və Ədəbi dil”.
Bakı-2001
|
3.
|
2/X- 2013
| -
Diksiya qüsurları və onun aradan qaldırılması yolları
-
Danışıq texnikası. Ona nail olmağın yolları
|
“Səhnə danışığı”.
Bakı – 2011.
|
4.
|
9/X- 2013
|
BAYRAM (sərbəst hazırlaşma)
-
Orfoqrafiya və orfoepiya haqqında ümumi məlumat
-
Alınma sözlərin deyiliş və yazılış qaydası
|
“Televiziya nitqi və ədəbi tələffüz”. Bakı- 2009
|
5.
|
16/X- 2013
|
BAYRAM (sərbəst hazırlaşma)
-
Yer və şəxs adlarının tələffüzü
-
Artıq şəkilçilər
|
“Jurnalistin nitq
mədəniyyəti”.
Bakı – 2005.
|
6.
|
23/X- 2013
| -
Azərbaycan ədəbi dilinin inkişaf mərhələləri
-
Dili zənginləşdirməyin yolları
|
“Azərbayjan dili” (nitq mədəniyyəti).
Bakı – 2006.
|
7.
|
30/X- 2013
| -
Nitq mədəniyyəti və söz yaradıcılığı
-
Praktiki tapşırıqlar
|
“Kütləvi kommunikasiya və dil”. Bakı – 2004.
|
8.
|
6 noyabr - 2013
|
Aralıq imtahan
|
|
9.
|
13/Xİ - 2013
| |
“Televiziya dili”. Bakı – 2002.
|
10.
|
20/Xİ - 2013
| -
Canlı danışığın söz yaradıcılığında rolu
-
Xalq danışıq dili sinonimlərin mənbəyidir
-
Klassik yazılı ədəbiyyatdan sözalma
|
«Natiqlik sənətinin əsasları».
Bakı -1975.
“Ədəbi dilimiz haqqında”. Ə.bəy Haqverdiyev. Seçilmiş əsərləri. Bakı-2005.
“Kütləvi kommunikasiya və dil”. Bakı – 2004.
|
11.
|
27/Xİ - 2013
| -
Başqa dillərdən sözalma
-
Qohum dillərdən sözalma
-
Ortaq türk dili
|
“Kütləvi kommunikasiya və dil”. Bakı – 2004.
“Ədəbi dilimiz haqqında”. Ə.bəy Haqverdiyev. Seçilmiş əsərləri. Bakı-2005.
“Kütləvi kommunikasiya və dil”. Bakı - 2004
“Azərbayjan dili” (nitq mədəniyyəti).
Bakı – 2006.
|
12.
|
4/Xİİ - 2013
| -
Eyni mənalı sözlərin fikirdən, hadisədən asılılığı
-
Nəfəsalma ilə səs arasında qarşılıqlı əlaqə
|
“Azərbayjan dili” (nitq mədəniyyəti).
Bakı - 2006
“Səhnə danışığı”.
Bakı – 2011.
|
13.
|
11/Xİİ - 2013
| -
Tənəffüsü inkişaf etdirən təmrinlər
-
Düzgün danışığın digər üsulları
|
“Səhnə danışığı”.
Bakı – 2011.
“Radio, Televiziya və Ədəbi dil”.
Bakı-2001.
|
14.
|
18/Xİİ - 2013
| -
Müstəqillik dövründə Azərbaycan ədəbi dilinin inkişafı
-
Heca vurğusunun yeri
|
“Radio, Televiziya və Ədəbi dil”.
Bakı-2001.
“Jurnalistin nitq
mədəniyyəti”.
Bakı – 2005.
|
15.
|
25/Xİİ - 2013
| -
Məntiqi vurğu
-
Bədii mətnlərin oxunuşu
|
“Jurnalistin nitq
mədəniyyəti”.
Bakı – 2005.
“Radio, Televiziya və Ədəbi dil”.
Bakı-2001.
|
|
Yanvar 2014
|
Final imtahan
|
|
