Ünden bugüN

İMRAHORCAMÜ

166

167

İMRAHORCAMÜ

nilir. Zaviye de kaynaklarda "İmrahor Tekkesi" veya "Mirahur Tekkesi" olarak geçmektedir.

îmrahor Camii, harap durumda olmasına rağmen İstanbul'un ayakta duran en eski dini yapısıdır. Erken Hıristiyanlık döneminin mimari özelliklerine sahip bulunduğundan büyük bir önem taşır.

İoannes Prodromos Kilisesi 454-463 a-rasında patriokos unvanına sahip ve 454' te Doğu konsülü olan Studios tarafından, kendi mülkü olan bir arazide, büyük bir manastırla birlikte kurulmuştur. Burada yaşayan keşişlere, nöbetleşe olarak gece gündüz ayin yaptıklarından dolayı "akome-toi", yani "uykusuzlar" denilmiştir. Studios Manastırı'mn asıl şöhreti, daha sonra aziz ilan edilen Teodoros Studites'in baş-keşişliği döneminde (798-826) başlar. İçinde 700 kişinin barındığı bu dini müessese bütün Bizans dönemi boyunca burada hazırlanan elyazmaları, minyatürler ve ikonalarla da ün kazanmıştır. Teodoros Studites ve keşişlerinin İkonoklazma hareketine karşı mücadeleleri kilise tarihinde önemli bir yere sahiptir.

velce bu narteksin iki ucunda, yukarı katlara çıkışı sağlayan ahşap merdivenlerin bulunduğu anlaşılmaktadır. Sağda şerefeden yukarısı yıkık tuğla bir minare yükselir. İçeri üç kapıdan geçilir. Mekân, yeşil breşten, her bir sırada yedişer tane olmak üzere iki sütun dizisiyle uzunlamasına üç nefe ayrılmıştı. 1766 veya 1782 depreminde sağdaki sütunlar parçalandığından bu dizi tamamen kaldırılmıştır. Yerinde evvelce sütun taklidi boyanmış ahşap direklerin olduğu bilinir. Soldaki dizi sağlam halde durmaktadır. Yan nefle-rin üzerinde ahşap galerilerin bulunduğu tahmin edilmektedir. Dıştan üç cepheli bir çıkıntı teşkil eden apsisin üstündeki yarım yuvarlak kasnak, buradaki pencerelerin kemer biçimlerinden anlaşıldığına göre Osmanlı baroğu üslubundadır ve 18. yy'ın sonu veya 19. yy'm başında yapılmıştır. Yapının üstünde kiremit örtülü bir ahşap çatı prensibi devam etmektedir. An-

Süleymaniye Külliyesi Imareti'nin (Darüzziyâfe) avludan gömnümü.

Tahsin Aydoğmuş

1710 tarihli Yeni Valide Külliyesi(->) i-le 1763 tarihli Laleli Külliyesi'nde(-0 camilerin kuzey yönünde; 1755 tarihli Nuru-osmaniye Külliyesi'nde(->) ise caminin doğu yönünde, yer alan imaretler, ufak boyutları ve iddiasız tasarımları ile daha önceki örneklerin yanında oldukça sönük kalmaktadır. Buna karşılık Eyüp'teki 1795 tarihli Mihrişah Sultan Külliyesi'nin(->) bünyesindeki imaret Bayezid Külliyesi'n-deki imaretten beri süregelen bağımsız avlulu tasarımın Osmanlı barok üslubuna başarıyla uyarlanmış bir varyantını sergiler. Diğer bütün örneklerden farklı olarak burada küçük kapsamlı bir külliyenin varlık nedenini ve ağırlık merkezini oluşturan imaretin ayrıcalıklı durumu yerleşim düzenine de yansıtılmış, külliye arsasının en büyük kesimim işgal eden imaret ortaya alınarak batı yönünde Mihrişah Sul-tan'ın türbesi, doğu yönünde de sebil ile kuşatılmıştır. Günümüzde istanbul'daki i-maretler içinde Laleli ve Mihrişah Sultan imaretleri özgün fonksiyonlarım sürdürmektedir.

Bibi. Ayverdi, Fatih III, 395-403; Yüksel, Bâ-yezid-Yavuz, 208-211; O. Aslanapa, Osmanlı Devri Mimarîsi, ist., 1986, s. 113, 140, 189, 250, 291-293, 334, 370, 393, 398, 415-418; Kuran, Mimar Sinan, 53-54, 74-75, 182-183, 366-367; M. B. Tanman, "Sinan'ın Mimarisi/imaretler", Mimarbaşı Koca Sinan, Yaşadığı Çağ ve Eserleri, İst., 1988, I, s. 338-344; ay, "Atik Valide Külliyesi", STAD, 1/2 (Nisan 1988), 14-17; A. V. Çobanoğlu, "Sultan Ahmed Külliyesi imaret Yapıları", STAD, II/6 (Aralık 1989), 3-10.

M. BAHA TANMAN