Ünden bugüN



Yüklə 8,87 Mb.
səhifə407/877
tarix09.01.2022
ölçüsü8,87 Mb.
#93648
1   ...   403   404   405   406   407   408   409   410   ...   877
Hal Ekleri

LokatifEki: Umumiyetle sedalı ünsüzle başlayan şekilleri "-da/-de" kullanılır: "Sırtda", "sütde" vb.

AblatifEki: Bu ekin de umumi olarak sedalı ünsüzle başlayan şekilleri "-dan/ -den" kullanılır: "Uşak dan", "açıkdan" vb.

Instrumental Eki: istanbul ağzında "birlikte, beraber" anlamında "ile" edatı ve "-le" instrumentali yanında "-lan/-len, -nan/-nen" şekli sıkça kullanılır: "Ahmet-nen" (Ahmetle) vb. "-le" şeklinin kullanımında da bir ahenksizlik vardır: "Bâr-masîle" (bağırmasıyla) vb.

Ful Çekimi

Görülen Geçmiş Zaman: "dı/-di; -du/dü" şeklinde umumiyetle sedalı ünsüzle başlar. Sedasız bir ünsüzle biten fiile de sedalı şekil getirilmektedir: "Akıldı", "geç-di", "çekdi", "batdı", "tutdu" vb. Bazı yerlerde de dar ince sıradaki şekli hâkimdir: "Kaldîse" (kaldıysa) gibi.

Gelecek Zaman: Gelecek zaman çekiminde tam bir tutarlılık görülmemektedir. Yazı diline kabul ettiğimiz istanbul ağzında "-icî/ -icik" şeklinde görülür: "Gi-dicîm" (gideceğim), "kalicîn" (kalacaksın), "kalicik" (kalacak). Bu şekliyle ünlü uyumuna uymaz. Ancak bazı yerlerde "-ece/-ıcâ" ekiyle "gidicem" (gideceğim), kalıcâm (kalacağım) veya yine ünlü uyumu dışında kalarak "gelecak", "gelicak" (gelecek) şekilleri de kullanılır.

Şan Kipi: Çok kere uyum dışı olarak ince sıradaki şekli "-se"dir: "Alseydik" (alsaydık), "alseymişin" (alsaymışsın) gibi.

Gereklilik Kipi: "Malî" şeklinde "alma-lîdim" (almalıydım), "almalîmişim" (alma-lıymışım), "almalîsem" (almalıysam) vb.

istek Kipi: I. tekil şahısta ünlü uyumuna girmeyerek ince sırada istek eki kullanılır: "Kalîm" (kalayını), "gelîm" (geleyim) vb.

Partisipler- Bunların arasında da sedalı karşılıkları olan ünsüzle başlayan eklerin hemen hemen tamamen sedalı şekilleri kullanılır: "Yazdînden" (yazdığından), "aldîçin" (aldığı için) vb.

Vurgu: Vurgu pek çok ağızda ilk hecede yapılmasına karşın istanbul ağzında son hecede olur. Özel adlarda ise ilk hecededir.


Yüklə 8,87 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   403   404   405   406   407   408   409   410   ...   877




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©muhaz.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin