Ünden bugüN

HAYDARPAŞA LİMANI

İstanbul'un Anadolu yakasında, Kadıköy' ün kuzeyi ile Harem arasında kalan, şehrin en büyük ticari limanı.

Mendirek, depolar, silolar, yükleme-bo-şaltma ve diğer tesisleriyle büyük ve yaygın bir liman kompleksi olan Haydarpaşa Limam'nın güneyinde, bütün Anadolu demiryolları bağlantılarının başlangıç noktası olan Haydarpaşa Garı(-0 ve önünde Haydarpaşa vapur iskelesi vardır (bak. Haydarpaşa İskelesi).

HAYDARPAŞA LİSESİ

33

HAYRULLAH EFENDİ

Paşa nezaretinde, hassa mimarı D'Aron-co(-0 tarafından yürütülmüştür. Arka taraftaki pavyona 1902'de yapılan amfi, Cemil Paşa Amfisi adıyla anılmıştır. Burası aynı zamanda ameliyathane olarak kullanılmıştır.

1909'da, askeri ve sivil tıbbiyeler birleştirilerek Tıp Fakültesi kurulmuş ve Tıp Fakültesi'nin 1933'te İstanbul yakasına taşınması üzerine ana bina Milli Eğitim Bakanlığı'na, hastane olarak kullanılan pavyonlar da Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığı'na devredilmiştir.

Fakültenin taşınmasından sonra, Anadolu yakasındaki tek hastane olan Zeynep Kâmil Hastanesi yeterli olmadığından yeni bir hastanenin açılması kararlaştırılmıştı. Bunun için Haydarpaşa Lisesi yapılan ana bina dışında kalan pavyonlar uygun bulunmuştu. Pavyonlar esaslı bir onarım ve tadilata alınmış, yeniden yapılan mutfak ve çamaşırhane bir koridorla, üçüncü pavyonun zemin katına bağlanmış, caddeye bakan birinci pavyon da poliklinik haline getirilmiştir. Servisler pavyon binalarına yerleştirilince bu kez ambar, depo ve hademe koğuşuna yer kalmamış ve birin-

Burada büyük bir liman yapılması zorunluluğu ve düşüncesi, 1871'de Haydar-paşa-İzmit demiryolu hattının yapımına başlanması ve 1873'te, bu hattın ulaşıma a-çılmasından sonra ortaya çıkmış, 1880'le-rin sonlarında Anadolu demiryolları hatlarının Ankara ve Anadolu içlerine doğru uzanmasından sonra, İstanbul'un yük ve yolcu taşımacılığının en önemli noktalarından biri haline gelen Haydarpaşa'da bir liman yapılması için, II. Abdülhamid'in fer-manıyla Anadolu Bağdat Demiryolları Şir-keti'ne imtiyaz verilmiştir.

inşaatına 1899'da başlanan liman 1903' te işletmeye açılmıştır. Açıldığı sırada rıhtım uzunluğu 302 m idi. Limanın güney u-cunda 151 m'lik bir çıkıntı oluşturan bir rıhtım kolu bulunmaktaydı. Rıhtımın kuzeybatı ucunda günde 2.400 ton buğday kaldırmaya elverişli bir macuna (buharlı vinç) vardı. Sahile paralel olan dalgakıranın uzunluğu ise 595 m idi. Limandaki 5.000 tonluk buğday silosu 1905'te hizmete girmiş, 10.000 tonluk ikinci silo 1907'de kullanılmaya başlanmıştır.

Ağustos 1908'de eski küçük gann yerine bugünkü Haydarpaşa Garı'nın hizmete girmesinden sonra Anadolu ile bağlantısı daha da gelişen liman, 1917'deki bir patlamada kısmen tahrip olmuş ve yeniden yapılmıştı. 1927'de çıkarılan bir kanunla Demiryolu ve Limanlan îdare-i Umu-miyesi kurulmuş, demiryolları gibi Haydarpaşa Limanı ve rıhtımının imtiyazının satın alınması gündeme gelmiştir. İ929'da ise liman, Devlet Demiryolları ve Limanlan Umum Müdürlüğü'ne bağlanmıştır.

1953'te Haydarpaşa Limanı'nın genişletilmesi çalışmaları başlamış, eski dalgakıranın 150 m açığında 760 m boyunda yeni bir dalgakıran yapılmış, daha sonraki yıllarda bu ikinci dalgakıran 140 m daha uzatılmıştır. Rıhtım da yenilenip uzatılarak 650 m'yi bulmuştur. Limana çok sayıda büyük tonajlı silo ve vinçler, çeşitli yeni tesisler kurulmuş, demiryolu hatları döşenmiş, 1939'da 385.000 ton olan yükleme-boşalt-ma kapasitesi 1952'de 608.737 tona, 1960' larda 1.500.000 tona yükselmiştir. 1990' larda Haydarpaşa Limanı'nın yıllık kapasitesi 5 milyon ton civarıdır.

İSTANBUL