Uzman olmayanlar için ceset kalıntıları ve ölü hakkında bilgi yönetiminde işlevsel uygulamalar

Ek F: Hastane morgundaki ceset kalıntılarının yönetiminde kullanılacak kontrol listesi

1. Hastaneler veya diğer benzeri sağlık tesisleri kurmak veya desteklemek insani yardım kuruluşlarınca sağlanan yardımın bir parçası olabilir. Ek olarak, belli durumlarda ICRC veya diğer uluslararası (hükümet / hükümet dışı) kuruluşlar hastane işletebilirler. Son olarak silahlı kuvvetler / gruplar ve askeri kuvvetler, barış-koruma ve barış-uygulama birimlerinde hizmet veren askeri kuvvetler bu tür tıbbı tesisleri işletebilirler.

2. Morg kurma konusunda hastane programlarında çoğu zaman gecikmiş bir değerlendirme yapılır. Mevcut bir hastanenin morgu yetersiz güvenlik sağlıyor olabilir ve personel veya denetim bulunmayabilir; bu yerler aileleri onları talep edene kadar cesetlerin bırakıldığı bir yerden farksız olabilir.

3. Kişilere ve cesetlerine ne olduğu siyasi olarak hassas bir konu olabilir.Bu nedenle hastanede ölenlerin cesetleri ile başka bir yerde ölüp daha sonra hastaneye getirilenlerin cesetlerinin gereği gibi yönetilmesi esastır. Plan yapılmadığı takdirde cesetlerin hastaneden götürülüp kimliklendirilmeden defnedilmeleri mümkündür.

4. Bu kontrol listesi temel olarak:

1. 
   Silahlı kuvvetler / silahlı gruplar ve barış-koruma ve barış-uygulama birimlerinde hizmet veren askeri güçler tarafından, (seyyar) hastane morgunda ceset kalıntılarının ele alınışı ile ilgili SOP düzenlemek ve ilgili eğitim vermek amacıyla kullanılmalı.
   
2. 
   Sağlık tesislerinde veya kuruluşlarında (ICRC, UNHCR, MSF veya MDM gibi), hastane morgunda ailelerine gönderilmemiş ceset kalıntılarını yönetmek durumunda olan personel tarafından kullanılmalı.
   

5. Hastane morgu yönetimi için kontrol listesi

1. 
   İdeal olarak insan kalıntıları şu şartlarda saklanmalı:
   
   1. 
      Girişi her zaman güvenli olan bir alanda;
      
   2. 
      Herkesin gözü önünde olmayan uzak bir alanda;
      
   3. 
      4°C sıcaklıkta;
      
   4. 
      Kuru bir ortamda;
      
   5. 
      Kalıntılar üzerinde çalışılabilecek ve hareket ettirilebilecek kadar geniş ve yeterince aydınlık bir alanda;
      
   6. 
      Ailelerin elverdiği ölçüde onurlu koşullar altında görebilecekleri bir yerde;
      
   7. 
      Yükleme ve indirme için araca erişimin kolay olduğu bir yerde;
      
   8. 
      Daha sonra adli inceleme yapılabilecek yerlere kolay erimi olan bir yerde;
      
   9. 
      Pürüzsüz, kolay yıkanabilir zemini olan bir odada;
      
   10. 
       Eğer birçok eski kalıntı için kimliklendirme yapılıyorsa ve gerekliyse, kıyafet ve diğer kişisel eşyalar için hortum ve temizleme / kurulama olanaklarının olduğu ayrı bir alanın yakınında.
       
2. 
   Bu işlemler, en yakın zamanda aşağıdaki yetkilere sahip kişilerce yapılmalıdır;
   
   1. 
      Cesetlerin morga teslimi ve morgdan alınması;
      
   2. 
      Morga giriş;
      
   3. 
      Morgda incelemeler yapılması.
      
3. 
   Yerel gelenek ve kurallar göz önünde bulundurulmalı.
   
4. 
   Morg kilitlenmeli ve anahtar hastane idaresinden sorumlu kişiye emanet edilmeli.
   
5. 
   Morg, cesetlerin geçici olarak saklanacağı uygun ve güvenli koşulları sağlamalıdır,
   
6. 
   Her ceset ona ait bir referans (numara + tarih ve ölüm yeri) ile etiketlenmeli ve kimliklendirme yapıldıysa ismi belirtilmelidir.
   
7. 
   Bütün kişisel eşyaları toplanmalı, cesede ait referans numarası ile işaretlenmeli ve referans numarasına karşılık gelen etiketlerin olduğu torbaların içinde ayrı bir şekilde muhafaza edilmeli. Eşyalar arasında künyenin yarısının da olduğundan emin olun.
   
8. 
   Cesede ait referans numarası ile sınıflandırılmış bireysel dosyalardan oluşan bir morg kaydı tutulmalı. Bu kayıt ve ilgili dosyalar şunları belirtmeli veya içermelidir:
   
   1. 
      Bütün cesetler için:
      

1. 
   Cesede ait referans numarası;
   
2. 
   Eğer belli ise ölümün olası nedeni (örnek baş bölgesi yaralanmaları);
   
3. 
   Her bir giysi veya ayakkabı;
   
4. 
   Her bir kişisel eşya (saat, mücevher, vb.);
   
5. 
   Her bir belge veya künye;
   

1. 
   Kimliklendirilmiş cesetler için tam isim ve mevcut her ayrıntı (doğum tarihi, anne ve/veya babanın ismi, uyruk, ordu, rütbe, alay, personel veya seri numarası);
   
2. 
   Ailelerine gönderilmemiş her ceset için – kimliklendirilmiş ve kimliklendirilmemiş– ilgili tüm bilgiler Ek I’de listelenmiştir: Sadece dış muayenenin yapılabileceği/mümkün olduğu durumlarda adli incelemeler için kontrol listesi;
   
3. 
   Tarihi de içerecek şekilde cesedin teslim edildiği kişiye ait ayrıntılar.
   
1. 
   Kimliklendirmesi yapılmış veya yapılmamış cesetlerin hastane tarafından defni (ve aileye gönderilmedikleri) halinde Ek H’ye bakınız: Ceset kalıntılarının acil veya geçici bir şekilde gömülmesine dair kontrol listesi.
   

Ek G: Adli uzmanların yokluğunda mezar açma prosedüründe kullanılacak kontrol listesi (örnek; mezarlar, kuyular, mağaralar)

1. Mezar açma ve cesetlerin toplanması çok hassas siyasi konular olabilir. Kalıntıların yanlış ele alınması zor bir durumu daha da zor hale getirebilir.

2. İlke olarak yetkililer bu görevi uzmanların yapmasını sağlamalıdırlar.

3. Cesetler ancak kesinlikle gerekli olduğu takdirde adli uzman yokluğunda mezardan çıkarılabilirler (örneğin, mezar açma işlemi uzman yardımının ulaşmasını bekleyemeyecek kadar acilse.)

4. Bu nedenle bu kontrol listesi barış koruma birimleri ve insani yardım kuruluşları gibi adli uzman olmayan ve acil durumda hareket etmek durumunda kalan üçüncü tarafa mensup personeli hedef alıyor.

5. Kontrol listesi

1. 
   Uzman olmayanlar gömülü veya saklı ceset kalıntılarını toplamadan önce:
   

1. 
   Bunun yetkililerce yapılmasının olanaksız oluğunu tespit etmeli;
   
2. 
   Olaya katılmış olduklarından ilgili tüm yetkililerin haberdar olduklarından emin olmalı;
   
3. 
   Kalıntıların her durumda muhtemelen beceriksiz ve insan onuruna yakışmayan bir şekilde (örneğin aileler, yerel otoriteler, askerler tarafından) toplanacağını tespit etmeli;
   
4. 
   Kalıntıların bulunduğu bölgeye girme yetkileri olduğundan burada yeterli güvenlik garantisinden faydalanacaklarından emin olmalı;
   
5. 
   Alanın güvenliğini kontrol etmeli, örneğin cesetlerin mayın tarlası veya bubi tuzağında bulunup bulunmadığı gibi;
   
6. 
   Kaldırılmaları halinde kalıntıların nereye gideceğini (hastane, morg, yetkililer veya aile) tespit edip şunlardan emin olmalılar;
   

1. 
   Uygun bir gömü/ kremasyon sağlamak için ailenin varlığından emin olmak
   

Veya

1. 
   Saklama koşullarının uygun olduğundan emin olmak;
   

7. 
   Kalıntıların nakli için izin ve belgelerinin alındığından emin olmak (bu özellikle herhangi bir sınır veya cephe geçilmesi gerekiyorsa çok önemli).
   

2. 
   Ek olarak:
   
   1. 
      Şunlar hakkında bilgi edinmeliler:
      

1. 
   Kişilerin ölmesine ve cesetlerinin mezara konulmasına yol açan olaylar;
   
2. 
   Mezarların olası yerleri;
   
3. 
   Her mezardaki olası ceset sayısı;
   
4. 
   Ölümün olası zamanı;
   
5. 
   İlgili olabilecek ailelerin olası yerleri;
   

2. 
   Aileler ve topluluğu bilgilendirmek için bir strateji düzenlemeliler;
   
3. 
   Lojistik desteğin bulunduğundan emin olmalı (tuvalet, mağara, çökmüş yapılar veya su öbeklerinin içinde bulunan cesetler için özel uzmanlık ve ekipman ve belli bazı güvenlik önlemlerinin alınması gereklidir);
   
4. 
   Doğru malzeme ve altyapıya sahip olduklarından emin olmalı (aletler, çadırlar, jeneratörler, v.b.)
   
5. 
   Alanın güvenliğini sağlayacak araçlarının olduğundan emin olmalı;
   
6. 
   Eğer morg yoksa güvenli bir muhafaza alanı bulmalılar (bkz. Ek F: Hastane morgundaki ceset kalıntılarının yönetiminde kullanılacak kontrol listesi, 5.A.)
   

3. 
   Gömülmüş veya saklı ceset kalıntılarını toplamak
   
   1. 
      Aşağıdaki önlemler alınmalıdır:
      

1. 
   Bölgede bir çit ya da güvenlik çemberi kurun;
   
2. 
   Her zaman orada olması için bir adet güvenlik görevlisi görevlendirin;
   
3. 
   Gömüldükten beri toprağın, örneğin araç veya daha önceki bir çıkarma girişimi nedeniyle bozulup bozulmadığını kontrol edin;
   
4. 
   Kalıntıların zemin veya konumunun fotoğrafını çekin veya belgeleyin;
   
5. 
   Yüzey toprağını elinizi veya metal bir aleti kullanarak yatay katmanlar halinde kaldırın;
   
6. 
   Herhangi bir kalıntıyla temas olduğu anda, kalıntılar tamamen ortaya çıkana kadar bütün toprağı yatay kazıma yöntemiyle kaldırın;
   
7. 
   Travmatik bir şekilde ölmüş cesetleri ele alırken bir bulaşıcı hastalık riski taşımasa da, eldiven takın. Eldivenler HIV/AIDS veya hepatit B gibi hastalıklara karşı düzenli olarak giyilmeli;
   
8. 
   Ceset sayısını ve kalıntıların genel durumunu not edin;
   
9. 
   Kalıntıları asıl yerinde haritalayın ve izin verilirse fotoğraflayın;
   
10. 
    Her cesede ayrı bir referans verin (numara + yer ve tarih), bu referansı plastik veya metal bir etikete kaydedin ve etiketi ilgili cesede iliştirin;
    
11. 
    İzin veriliyorsa mezardan çıkarıldıktan sonra kalıntıların fotoğraflarını çekin.
    

1. 
   Eğer kalıntılar aileler tarafından hemen tespit edilip sahiplenildiyse, ancak kimliklerine dair bir kayıt hazırlanıp aileleri tarafından imzalandıktan sonra bırakılmalılar; böylece gerekli olduğu zaman bir ölüm belgesi veya ICRC tasdiki düzenlemek mümkün olur. (bkz. Ek B: yetkililer tarafından sağlanacak ölüyle ilgili bilgi kontrol listesi)
   
2. 
   Eğer kalıntılar hemen ailelerine teslim edilmediyse ve eğer zaman ve şartlar elverirse, her ceset (parçası) için bilgi toplayın (bkz. Ek D ceset kalıntıları toplanmasında kullanılacak bilgi kontrol listesi ve Ek I Sadece dış muayenenin yapılabileceği/mümkün olduğu durumlarda adli incelemeler için kontrol listesi). En azından:
   

1. 
   Bütün kalıntılar ayrı bir referans (numara + yer ve tarih) ile işaretlenmeli;
   
2. 
   Kişisel eşyalar toplanmalı, gruplandırılmalı ve cesede ait referans numarası ile numaralandırılıp bu referans numarasıyla işaretlenmiş plastik torbalarda ayrı olarak saklanmalıdır. İlgili olduğunda, herhangi bir künyenin yarısı eşyalara dâhil edilmelidir.
   

1. 
   Kalıntıları dikkatlice kaldırın.
   
2. 
   Eğer ceset torbaları veya tabut yoksa kalıntıları örtü veya çarşaf ile sarın.
   
3. 
   Eğer kalıntılar geçici olarak saklama yerine bir araçla götürülecekse:
   

1. 
   Kalıntıları araca büyük bir özenle yerleştirin;
   
2. 
   Cesetlerin ve onlara ait kişisel eşyaların aynı araçla taşındıklarından emin olun;
   
3. 
   Bütün kayıt ve notların kopyasını tutun;
   
4. 
   Bir kaydın tutulduğundan ve ilgili yetkiliye veya kuruluşa verildiğinden emin olun.
   

7. 
   Kalıntılar hemen defnedilmediyse geçici muhafaza koşullarıyla ilgili ideal koşullar Ek F’de listelenmiştir: Hastane morgundaki ceset kalıntılarının yönetiminde kullanılacak kontrol listesi (5.A).
   
8. 
   Ceset kalıntıları kaldırıldıktan sonra:
   

1. 
   İzin veriliyorsa yerin fotoğrafını çekin;
   
2. 
   Gerekliyse mezar yerini tekrar doldurmayı düşünün;
   
3. 
   Bu tür bir işe alışık olmadıklarından dolayı, mezardan çıkarma veya cesetler üzerinde çalışma işlerinde çalışanlarda gerçekleşebilecek duygusal etkiyi dikkate alın.