V bob. Xalq hokimiyatchiligining konstitutsiyaviy asoslari l-§. Hokimiyat tizim id a d a V la t h okim iyati

2-§. D avlat hokim iyatining manbai v a d a v l a t hokimi­
yatini amalga oshirish
Hozirgi davrda jamiyat hayotini, fuqarolar tinchligi, farovon- 
ligini davlatsiz, hokimiyatsiz ta s a v v u r qilish qiyin. Jam iy atn in g 
m a’Ium bosqichida davlat yo‘q bo‘ladi, deg an g'o yalar xomxayol 
ekanligi hozirgi kunda aniq bo'lib qoldi.
Amalda barcha davlatlar o‘zini dem okratik davlat deb hisob- 
laydi (diktatura, avtoritar davlat bo‘lsa ham ) va buni konstitutsi- 
yalarida m ustahkam lab qo‘yishgan.
0
‘zbekiston ham o'z taraqqiyotini dem okratiya bilan bog'ladi 
va konstitutsiyada O 'zbekistonning dem okratik respublika ekanligi 
belgilab qo'yildi.
Demokratiya atam asi turli m a ’nolarda ishlatilsa ham , uning 
mag'zini “xalq hokimiyati” tushunchasi tashkil etadi.
Demokratik davlat hokimiyat xalqqa tegishliligini bildiradi. 
Bunda hokimiyat nafaqat xalqqa tegishli, balki h o k im iy atn in g o'zi 
xalqdan vujudga kelishi, uning yagona manbai xalq ekanligi bilan 
xarakterlanadi.
0 ‘zbekiston — demokratik davlat. Bu xalq hokimiyati amal 
qilishini bildiradi. Davlat siyosiy hokimiyatini am alg a o sh irar ekan, 
xalqdan vakolat oladi. K onstitutsiyaning “Xalq hokimiyatchiligi 
bobida: “Xalq davlat hokim iyatining birdan-bir m an b aid ir”, — deb 
b elgilangan (7-modda).
92
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

D em okratik jam iy at hisoblanuvchi 0 ‘zbekistonda hokimiyat 
xalqqa tegishli. A na shu hokimiyat samarali ishlashi, undan bar­
cha m anfaatdor bo'lishi uchun u to‘g ‘ri tashkil qilinishi kerak. Xalq 
hokimiyatini to‘g ‘ri va sam arali tashkil qilish vositalaridan en g sa- 
maralisi va sinovdan o'tg ani hokimiyatni davlat hokimiyati orqali 
amalga oshirishdir. Chunki, davlat uzoq yillar davomida hokimi­
yatni am alga oshirish bilan shug'ullanadi va katta tajriba to'plagan. 
Bu faoliyatni yaxshiroq amalga oshirish maqsadida davlat faoliyati, 
tuzilishi takomillashtirilib boriladi.
Xalq davlat hokimiyatini amalga oshiruvchi organ va mansab- 
dor shaxslarni saylashda, tayinlashda bevosita yoki vakillari orqali 
ishtirok etadi. U lar xalq oldida m as’uliyatli hisoblanadi. Vakolatni 
xalqdan olgach, o'zlarining faoliyatini xalq manfaatlariga xizmat 
qilishga qaratadi. 
0
‘zbekistonda davlat faoliyati ustidan jamoatchi- 
lik nazoratini ku ch ay tirish g a qaratilgan yo'l ham xalq hokimyatini 
kuchaytirishga qaratilgandir.
X alqning xohish istagi davlat siyosatini belgilashda hal qiluv- 
chi o'rin egallaydi.
O 'zbekiston Respublikasida, barcha demokratik davlatlar sin- 
gari, davlat hokimiyati xalq manfaatlarini ko'zlab va Respublika 
Konstitutsiyasi ham da uning asosida qabul qilingan qonunlar va- 
kolat bergan idoralar tomonidangina amalga oshiriladi (7-modda).
D emak, birinchidan, davlat hokimiyati xalq manfaatlarini ko‘z- 
lashi kerak, ikkinchidan, davlat hokimiyati konstitutsiya va max- 
sus qonunlar vakolat bergan organlar tomonidangina amalga oshi- 
riladi. K onstitutsiya davlat hokimiyatining uch turdagi hokimiyat 
tarmoqlari: qonunchilik, ijro, sud organlari tomonidan amalga 
oshirilishini belgilagan. Asosiy qonunda davlat boshlig'i - Prezi­
dent, qonunchilik hokimiyatini amalga oshiruvchi Oliy Majlis va 
uning pa lata lari vakolatlari belgilab qo‘yilgan. Konstitutsiyadan 
tashqari yana bir necha qonunlar mavjud bo lib, ularda davlat 
hokimiyatini am alg a oshiruvchi organlar vakolatlari belgilangan, 
jumladan, “O 'zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining Qonunchilik 
palatasi to ‘g ‘risida”gi, “O'zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining 
Senati to‘g ‘risida”gi, ’“Sudlar to'g'risida’gi, “O'zbekiston Respub- 
b'kasi Vazirlar M ah k am a si to'g'risida’gi, “Mahalliy davlat hokimi­
yati to‘g'risida”gi qonunlarda.
93
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Bu Konstitutsiya asosida qabul qilingan q o n u nla rda tegishli 
hokim iyat org an larin ing vakolatlari, ularni a m alg a oshirish usul 
va vositalari, hokimiyatni am alg a oshirish jarayonida bir-biri bilan 
m unosabati. xalq oldidagi m a s’uliyati belgilab qo'yilgan.
Yuqoridagilarga e’tibor bersak, en g oddiy xulosa sh u n d a n ibo­
rat bo'ladiki, davlat hokimiyati xalq m anfaatiga zid h a ra k a t qilmas- 
ligi va hokimiyatni qonun vakolat b erm a g an hech qan d ay organ 
am alga oshirmasligi kerak.
Konstitutsiya qabul qilish vaqtida P rezid en tim iz tomonidan 
aytilgan: “