Və vasiTƏLƏRİ fənnindən mühazirələr toplusu hazirladi qaim cəFƏrov metrologiya haqqında ümumi məlumat

Şəkil 15.11. Kabelin torpaq altındakı basdırılma dərinliyinin təyin edilməsi

Kabelin istiqamətinin və torpaq altındakı dərinliyinin təyin edilməsi üçün Kİ – 4P cihazı istifadə olunur. Axtarıcının antenası kabelin qoyulduğu torpağın üzərində kabel trassasına perpendikulyar vəziyyətdə qoyulur. Qəbuledici qurğunun “dərinlik” düyməsini basıb ardınca “güc­lənmə” düyməsini basmaqla “kalibr” dəstəyini yavaş - yavaş fırladaraq göstəricinin əqrəbi ▼ vəziyyətinə gətirilir. Ax­tarıcını 180° çevirərək kabelin qoyulduğu torpağın üzərinə kabel trassasına perpendikulyar vəziyyətdə tutulur. Kabelin dərinliyi göstəricinin əqrəbinin göstərişinə əsasən təyin edilir ( cədvəl 4).

Cədvəl 4

Dərinlik sm	Şkalanın bölgüsü	Dərinlik sm	Şkalanın bölgüsü	Dərinlik sm	Şkalanın bölgüsü
0	6	60	48	110	60
10	15	70	50	120	62
20	24	80	53	130	65
30	31	90	58	140	66
40	38	100	59	150	67
50	42

Kabelin qırıq yerinin tapılması şəkil 15.12 – də göstərilmişdir:



Şəkil 15.12. Kabelin qırıq yerinin təyin edilməsi

İzolyasiya müqavimətinin azalma yerinin tapılması qaydası eynilə qırıq yerinin tapılması qaydası kimidir ( şəkil 15.13 ):

Şəkil 15.13. İzolyasiya müqavimətinin azalma yerinin tapılması

Operator axtarıcı cihazı götürüb qoşulduğu yerdən kabel trassasının üstü ilə hərəkət edir. Bu vaxt o, göstəricidə siqnalın səsinin maksimum olmasına ciddi nəzarət etməlidir. Axtarıcı cihazın antenası kabel trassasına perpendikulyar istiqamətdə tutulmalıdır. Axtarıcı cihaz zədələnmə yerinə yaxınlaşdıqca göstəricidə siqnalın səsinin birdən – birə azalması müşahidə olunacaqdır. Zədələnmə yerində isə siqnalın səsi minimuma enir və yaxud birdəfəlik itir. Ölçmənin xətası 10 ÷ 20 sm - dir.

Magistral rabitə xəttlərində ölçmələr

Magistral rabitə xəttlərinin tikintisi, quraşdırılması və istismarı zamanı müxtəlif ölçmələr həyata keçirilir. Bu ölçmələrin məqsədi

• 
  rabitə avadanlıqlarının elektrik xarakteristikalarının normalara uyğunluğunu yoxlamaq;
  
• 
  çoxkanallı sıxlaşdırma sistemlərini, rabitə xəttlərini, tonal tezlikli və geniş zolaqlı kanalları texniki normalara uyğun tənzimləmək;
  
• 
  rabitə avadanlığının və kanalların ilkin qoyulmuş xarakteristikalarının saxlanmasına nəzarət etmək;
  
• 
  istismar prosesində avadanlıq və kanalların optimal işini təmin etmək üçün yoxlama – sınaq ölçmələri aparmaq;
  
• 
  avadanlıq, kanal və xəttlərin zədələnmə yerini və xarakterini təyin etməkdən ibarətdir.
  

Stansiya avadanlığının parametrləri ölçüldükdən sonra kanal və traktların parametrləri: tonal tezlikli kanalda effektiv veriliş tezliyi zolağı ( 300 ÷ 3400 Hs ), kanalın amplitud xarakteristikası, qalıq sönməsi, kənar siqnallardan qorunma, psofometrik maneə gərginliyi, ötürülən siqnalın tezlik spektrinin və fazasının dəyişməsi ölçülür.

Qalıq sönməsi 8,7 dB ( 1 Np ) ( 800 Hs tezlikdə )

Giriş müqaviməti – 600 Om

Asimmetriya sönməsi – 43,4 dB ( 5 Np ) tonal tezlikdə

Qorunma 60 dB ( 6,9 Np ) 600 km məsafəyə qədər tonal tezlikdə

Psofometrik maneə gərginliyi günün istənilən saatında – 6,9 dB ( - 0,8 Np ) nisbi səviyyəli nöqtədə 0,55 mV – dan çox olmamalıdır.

Aralıq və son stansiyalarda ilkin traktın və geniş zolaqlı kanalların aşağıdakı parametrləri: tezlik zolağı, kommutasiya nöqtələrində veriliş səviyyəsi, səviyyələrin tezlik xarakteristikası, giriş müqaviməti, əks olunma əmsalı, küyün səviyyəsi, qalıq sönməsi, qarşılıqlı təsirlərdən qorunma, tezlik və faza təhrifləri ölçülür.