Вящщаби алимляринин юндяри

Feysəl ibn Türki

Feysəl ibn Türki atasını öldürmək adı ilə Ər-Riyada hücum çəkib, bir sıra döyüşlər nəticəsində oranı ələ keçirtdi. 1250-ci hicri ilində rəsmi şəkildə atasının yerini tutdu. Oğlu Abdullah onun yerinə keçməsinə baxmayaraq, qardaşları tərəfindən kənarlaşdırıldı və onlardan biri - Səud taxta oturdu. Səud öldükdən sonra Abdullah yenidən hakimiyyətə gəldi.

Abdullahın hakimiyyətinin zəif olduğu 1300-cü ildə Osmanlı dövləti Əhsa və Qətif şəhərlərini onun əlindən aldı. Qətif şəhərinin camaatı da Osmanlı hökumətinin tabeliyinə keçdi. Cəbəl Şəmmarın hökmdarı İbn Rəşid də Abdullahın tabeliyindən çıxıb Osmanlı dövlətinə qoşuldu. İbn Səudun hökuməti son dərəcə zəiflədikdə bilindi ki, İngiltərə dövləti ona himayədarlıq edir. O zaman Nəcddə iki hökumət vardı: Biri paytaxtı Hail olub Cəməl-Şəmmarda yerləşən Ali-Rəşidin hökuməti, digəri Qətifdə paytaxtı Ər-Riyad olan Ali-Səudun hökuməti.

Əbdürrəhman ibn Feysəl ibn Türki

Osmanlı dövləti Ali-Rəşidin hökumətinə himayədarlıq edir, onlar da ərəb və əcəm hacılarının get-gəlinə nəzarət edirdilər. Müharibələrin birində Ali-Rəşid hökuməti Abdullah ibn Səudu məğlub etdi. Məğlubiyyət nəticəsində Feysəl ibn Türkinin dördüncü oğlu Əbdürrəhman kiçik qardaşı Əbdüləzizlə (indiki kral Fəhdin atası) birgə Küveytə yönəldi. Amma Küveyt əmiri Şeyx Mübarək Ali-Səbah onu Küveytə buraxmadı. Əbdürrəhman çarəsiz qalaraq Nəcdə qayıdıb bir müddət Bəni-Murrə və Əcman tayfaları arasında yaşayıb Qatara getdi. İki aydan sonra Küveyt əmiri Osmanlı sultanının göstərşilə ona pənah verdi.

Əbdüləziz ibn Səud

1919-cu ildə birinci dünya müharibəsindən sonra ingilislər Nəcdi müstəqil dövlət elan etdilər. Əbdüləzizin oğlu İbn Səud isə Nəcdin kralı elan edildi və ona ildə 40.000 ingilis funtu məbləğində maaş təyin etdilər. Bu təyinat 1923-cü miladi ilinə qədər davam etdi.

Əllamə Seyyid Möhsün Əmin Amili “Kəşful-irtiyab” kitabında yazır: “İngiltərə dövləti bu məbləği Səudiyyə kralına ona görə verirdi ki, Osmanlı dövlətinə qarşı müharibədə ona kömək etsin, və o, xarici siyasətində ingilislərə itaət etsin. Bu məsələni İngiltərə müstəmləkəçilərinin naziri mister Emri özü etiraf etmiş və dünya mətbuatı da bu etirafı dərc etmişdir”.¹

1342-ci hicri ilinin əvvələrində Əbdüləziz ibn Səudun əmri ilə vahabilər Hicaza hücum edib Taifi mühasirəyə aldılar. Əmrin icraçısı bu dəfə bədniyyət əyanlardan və Məkkənin əmiri Hüseynin qatı düşməni olan Xalid ibn Lui idi. Onlar tezliklə Taifə daxil olub camaatı qadın və uşaqlarla birgə qılıncdan keçirtdilər. Öldürülənlərin sayı 2000-i keçmişdi. Camaatın malını qarət etdilər. Elə işlər gördülər ki, insan onları eşitdikcə tükləri biz-biz olur, ürəyinə dağ çəkilirdi. Öldürənlərin arasında Şafei müftisi Şeyx Abdullah Zəvavinin və Kəbə xadimlərindən bir neçəsinin meyitləri görünürdü. Vahabilərin cinayətlərini yazmaqda qələm aciz idi.

Əbdüləziz ibn Səud bu cinayətləri inkar etmək istəyirdi. O, Xalidin hərəkətlərini, Məkkənin fəthi zamanı Xalid ibn Vəlidin əməllərinə oxşadıb, Allahın rəsulunun (s): “Xudaya, Xalidin (məndən xəbərsiz) etdiklərindən Sənə pənah aparıram!”-sözünü təkrar etdi.

1343-cü ildə vahabilər Əbdüləziz ibn Səudun başçılığı ilə döyüşsüz Məkkəyə daxil oldular. Hüseyn və oğlu Əmir Əli Cəddəyə getmişdilər. Vahabilər onun evini qarət edib bütün əmlakını mənimsədilər. Hüseyn oğlunun mənafeyinə xatir kənara çəkilməyə məcbur oldu. Daha sonra Hicazdan çıxıb Əqəbə limanına yönəldi. Oradan isə ingilislərin vasitəsilə Kipr adasına sürgün edildi. 1931-ci miladi ilində o xəstə olduğundan, İordaniyaya–oğlu Əmir Abdullahın yanına gətirildi. O, az sonra öldü və müqəddəs Qüds yaxınlığında basdırıldı. Məlik Əli Cəddədə 1 il vahabilərlə vuruşdu. Bir nəticə olmadığından və ingilislərin İbn Səudu gücləndirdiklərini görüb, Hicazdan çıxdı və İraqa ingilislərin təyin etdikləri hakimin, qardaşı Feysəlin yanına getdi.

Əvvəlcədən təyin olunmuş proqrama əsasən, Əbdüləziz Ali-Səud Hicazın və Nəcdin hakimi oldu və hər ehtimala qarşı camaatdan silahları yığdı.

Britaniyanın təcrübəli casuslardan olan ingilis zabiti Kelnel Lorensin Hüseynin osmanlılara qarşı çıxmasında və ərəblərin ərəb Məliki adı ilə Hüseynin bayrağı altına yığışmasındakı rolunu nəzərdən qaçırmamalıyıq.

“Ərəbistan Lorensi” ləqəbi ilə tanınan bu ingilis zabiti İngiltərə kəşfiyyatının təcrübəli işçilərindən idi. O, Ərəbistan yarmadasında uzun illər yaşamış, oranı qarış-qarış gəzmişdi. Lorens ərəblər kimi geyinir, ərəb dilində danışırdı. O, qəbilə başçıları ilə görüşür, onları Osmanlı istismarının əleyhinə İngiltərəyə köməyə çağırırdı.

Lorensin Cəddə, Taif, Mədinə və Məkkədə Osmanlı başçılarının əleyhinə olan Hicaz inqilabına təsirli rolu olmuşdur. Amma sonralar, osmanlıların süqutu ilə ingilislərin himayədarlığı İbn Səuda tərəf yönəldi. Bu da Hüseynin İngiltərədən məyus olmasına və sonralar sürgün edilməsinə səbəb oldu.

Məkkədə islami dəyərlərin və

qəbirlərin viran edilməsi

1343-cü hicri ilində vahabilər Məlik Əbdüləziz Ali-Səudun əmri və vahabi müftisinin fitvası ilə, bir daha Taifdə İbn Abbasın məqbərəsini və başqa qəbirləri, Məkkədə Əbdülmüttəlib, Əbu Talib, Həzrət Xədicənin qəbirlərini, Həzrət Zəhranın doğulduğu yeri və başqa islami dəyərləri viran etdilər. Habelə, Cəddədə olan həzrət Həvvanın qəbrini (bu səbəbdən, o şəhərin adı Cəddə, yəni, Nənədir) dağıtdılar.

Bəqi qəbirstanlığındakı imamların

qəbirlərinin dağıdılması

1344-cü hicri ilin şəvval ayında, Məkkənin işğalından sonra, vahabilər Əbdüləziz ibn Səudun başçılığı ilə Mədinəyə hücum etdilər. Mühasirə və döyüşdən sonra şəhəri ələ keçirtdilər. Osmanlı məmurlarını qovub, Bəqidə olan imamların və digər qəbirlərin, o cümlədən, Peyğəmbərin (s) oğlu İbrahimin, zövcələrinin, Həzrət Əbülfəzl Abbasın anası Ümmül-Bəninin, Peyğəmbərin (s) atası Abdullahın, İmam Cəfər Sadiqin (ə) oğlu İsmailin qəbirlərini, Osman ibn Əffanın, Malik ibn Ənəsin və başqa səhabələrin qəbirlərini dağıdıb yerlə yeksan etdilər. İmam Həsən Müctəba, (ə) İmam Zeynəl-abdin, (ə) İmam Mühəmməd Baqir (ə) və imam Cəfər Sadiqin (ə) qəbirləri üzərindəki İsfahanda düzəldilib Mədinəyə gətirilmiş polad zərihi götürüb apardılar. Bir qübbənin altında olan Peyğəmbərin (s) əmisi Abbasın, Əmirəl-möminin həzrət Əlinin (ə) anası Fatimə bint Əsədin də qəbirləri viran edildi.

Bu gümbəzin şəkli “Miratul-hərəmeyn” kitabında əks etdirilmişdir. Bu, Fatimə bint Əsədin, Abbasın və Bəqi imamlarının (ə) qəbirləri üzərindəki axırıncı gümbəz idi ki, vahabilər onu sökdülər. Həmçinin, həzrət Həmzə Seyyidüş-şühədanın, Ühüd döyüşünün başqa şəhidlərinin qəbirlərini və yaxınlıqdakı məscidi yerlə yeksan etdilər.

Hind alimləri məlik Əbdüləziz Ali-Səuda etiraz etdikdə o, əmisi oğlu Səud ibn Əbdüləzizin Taif və Mədinədəki qırğınlardan sonra gətirdiyi üzrü təkrar edib “Mənim deyil, ordumun törətdikləridir”- demişdir. Halbuki bu, yalandan başqa bir şey deyildi.

İmamların (ə) qəbirlərinin viran edilməsi xəbəri İran, İraq və başqa şiə ölkələrinə çatdıqda, camaat və alimlər hiddətləndilər. Çünki növbə Rəsuli-Əkrəmin(s) də qəbrinə çatırdı. Fəqət vahabilər İslam dünyasının hiddətlənəcəyindən qorxdular. Mədinəyə olan hücumlarında Peyğəmbərin (s) qəbrini uçurub-dağıda bilərdilər. Çünki onların əqidəsinə görə, Peyğəmbərin (s) qəbrinin ziyarəti, Rəsuli-Xudaya (s) salam vermək, qəbrinin üstünü tikmək haramdır.

İran və İraqda camaat namazları, dini hövzələrin dərsləri tətil edildi və matəm elan olundu. Alimlərin təklifilə İranın o vaxtkı hökuməti məsələni yoxlamaq üçün Hicaza nümayəndə heyəti göndərdi. Amma iş-işdən keçmişdi.