XәTLӘRİN ÖLÇÜLMӘSİ Ümumi məlumat

Mexaniki üsul. Adından da göründüyü kimi bu üsulda sahələrin ölçülməsi üçün xüsusi mexanizmdən planetnimetrdən istifadə olunur. Planimetr 2 əsas qoldan ibarətdir. I Qütb qolu II Ölçmə qolu Qütb qolu çox sadə quruluşa malik olur. 1. ucunda yük, digər ucu ilə isə ölçmə qoluna birləşdirilir. Çünki alt hissəsində (3-ün altında) iynəcik bərkidilmişdir ki, ölçmə zamanı qütbün tərpəeməzliyini təmin edir. Şəkil 36 (2 dənə) Ölçmə qolu 4 hesabat qurğusundan α 5 dolama milindən ibarətdir. Planimetrlə sahənin təyini 2 mərhələdə həyata keçirilir. 1-ci mərhələdə planimetrin əmsalı tapılır. Bu əmsal ədədi qiymətcə planimetrin vahidlərlə ifadəsidir.

Hər bir ölçmədən əvvəl planimetrin əmsalı yenidən təyin edilir, çünki ölçü qolunda hesabat qurğusunun yeri dəyişərsə C əmsalının qiyməti dəyişər. 2-ci mərhələdə tələb edilən ərazidə sahələr ölçülür. Sahənin ölçülmə qaydası aşağıdakı kimidir. Ərazinin sərhəd xətti üzərində yaxşı tanınan başlanğıc nöqtə seçilir. α planimetrin qütbü ölçüləcək ərazidən elə aralıqda yerləşdirilir ki, heç olmazsa planimetrin qollarının tam açılışı zamanı həmin ərazinin ən uzaq sərhəd nöqtəsi belə ölçülə bilsin. Alətin bu başlanğıc vəziyyətində hesablama götürülür. 5 dolama mili sərhəd xətti boyunca saat əqrəbi istiqamətində hərəkət etdirilərək yenidən M başlanğıc nöqtəsinə qaytarılır. Bu zaman hesabat qurğusundakı qiymət ölçülən sahəyən mütənasib olaraq dəyişəcəkdir. Yəni, hesabat hesabat M2 olacaqdır. Yəni, bu hesabatlar fərqi M1-M2=M` həmin sahənin planimetr bölgüləri ilə ifadəsidir. Ölçmə nəticəsini yoxlamaq α dəqiqləşdirmək məqsədilə dolama mili bir daha sərhəd xətti boyunca fırladılır. Daha yüksək dəqiqlik tələb olunduğu hallarda ölçmələri əvvəlkinin əksi istiqamətində təkrarlayırlar. Nəhayət ərazinin sahəsi tapılır. S C norta = ⋅ hesablanır. (1.9) Əgər planimetrin qütbü ölçüləcək ərazinin daxilində yerləşdirilmişdirsə, onda sahə belə olacaq