Yayın No: 505 Bu kitabın baskısından 5846 ve 2936 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Yasası Hükümleri gereğince alıntı yapılamaz, fotokopi yöntemiyle çoğaltılamaz, resim, şekil, şema, grafik vb ler yazarın izni olmadan kopya edilemez

Beyan-ı Memazih-i Sefer-i Irakeyn, s. 36-40.

91 Kılıç, A.g.t., s. 191.

92 Kılıç, A.g.t., s. 191.

93 Peçevi, C. I, s. 206, 207.

94 .Kılıç, s. 205, 206.

95 Uzunçarşılı, C. II, s. 359.

96 Peçevi, C. I, s. 272.

97 Celalzâde, Tabakat, 312-a.

98 Peçevi, s. 270.

99 Celalzâde v. 312-a.

100 .Peçevi, C. I, s. 271.

101 .Peçevi, C. I, s. 272.

102 .Celalzâde, Tabakat, 315-b.

103 .Celalzâde, Tabakat, 316-a.

104 .Kırzıoğlu, s. 188.

105 Celalzâde, s. 319-a, 320-b.

106 Peçevi, C. I, s. 275, 276.

107 .Peçevi, C. I, s. 278.

108 .Peçevi, C. I s. 279.

109 .Kırzıoğlu, C. I s. 197.

110 .Peçevi, C. I s. 281.

111 .Kılıç, A.g.t., s. 240.

112 .Kırzıoğlu, s. 205.

113 .Feridun Beğ, Münşeat, C. I, s. 606, 608.

114 .Asrar, s. 149.

115 Peçevi C. I, s. 298. Celalzade seferin nedenini “Padişah-ı said ve mansur taht-ı saadet-i bahttan baid ve dur olub zübde-i asker hudu-i Engürüs’de kal’a cengine meşgul ve mehcur olmağın adüvve kuvvet ve kudret gelüb ceyşü’l- had kişi ile darü’l-eman Van kurbünde vaki olan kal’a-i Ahlat ve Erciş üzerlerine düşüb mahsur olan zuefa-i müslümün ile kıtal idüb erbab-i kura ve ahalai-i cibal ile cidal başladı” cümlesi ile Şah’ın bölgede halka çok büyük zulum yaptığını anlatmaktadır. (Celazade, Tabakat CII, s.125)

116 .Celalzade, Tabakat, C.II, s.128b

117 .Hüküm sureti için bkz. (1 Numaralı Mühime Defteri, 172-39).

118 .Celalzade, Tabakat, C.II, s.128-a

119 .Kılıç, a.g.t., s. 253.

120 .Asrar, s. 123.

121 .Celalzâde Padişah’ın Üsküdar’dan hareketini 18 Ramazan olarak göstermektedir (Bkz. Tabakat 131-a). Oysa Sefer’in günlük mali kayıtlarının işlendiği Ruznamçe defteri kayıtları 17 Ramazanda başlamaktadır (KK. 1-a).

122 .Celalzade, tabakat, C.II, 131-a

123 .KK. 1-b.

124 .KK. 2-b

125 .KK. 2-c. “Bursa yakınlarında Yenişehir’e ulaşıldığında id-ü said irüşdü. Sultan Bayezid babasına ulaşdı ve Rumli muhafazasına memur edildi. Edirne’ye gönderildi”, (Celalzade, Tabakat C.II., s.132-a)

126 .KK. 3-c.

127 .KK. 3-d.

128 .KK. 3-d.

129 .KK. 4-a-b.

130 .KK. 4-c.

131 .KK. 5-c.

132 .KK. 5-d.

133 .KK. 6-b “Pişkeş Hazret-i Şehzade-i Civanbaht Sultan Selim Han tale bekâhu dervakt-i mülakat gerden ber hazret-i padişah-ı âlem penah hılledet hilâfetehver.”

134 .KK. 7-d.

135 .KK. 8-b.

136 KK. 9-a.

137 KK. 10.

138 .Ruznamçe kayıtlarında Aköyük olarak geçen bu menzilin adı Tabakat’da Akdepe olarak geçmektedir. Celalzade’ye göre ordu 26 Şevval’de Ereğli civarında Akdepe nam menzile konmuştur. (Celalzade, Tabakat, s.137-b)

139 KK. 11-a.

140 KK. 11-b.

141 KK. 12-b.

142 Peçevi, C. I, s. 303.

143 .”Şehzade otağından çıkub atına binerek padişahın otağına yakın bir yerde atından indi. Bir vezirin önüne düşüb divanhane-i hümayun haymesi önünde selamlayub şehzadeyi içerü dühulunden sonra içeride boğduruldu. Adamlarından bir ağa ile mirahurinin de boyunları vuruldu. Vezirler çadırlarından çıkmışdı. Kapıcılar kethüdası gelüb, vezir-i a’zam Rüstem paşa’dan mühürü alub, Rüstem Paşa ile üçüncü vezir Haydar Paşa çadırlarına gönderildi. Vezir-i A’zamlık mühürü ikinci vezir Ahmed Paşa’ya verildi.”(Celalzade, Tabakat C.II, s.134-a)

144 .KK. 13-a.

145 .KK. 13-d.

146 .KK. 14-b.

147 .Kk. 14-c.

148 .KK. 14-d.

149 .Celalzâde, Tabakat, C.II., 156-b, 163-a.

150 .KK. 60-a.

151 .KK: 61-a.

152 KK. 61-c.

153 KK. 61-d.

154 KK. 62-b.

155 KK. 62-c.

156 KK. 62-d.

157 Celalzâde, Tabakat, 365-b.

158 KK. 62-a.

159 KK. 69-a, b, c.

160 .Peçevi, C. I, s. 307-308.

161 .Celalzâde, 167a-169b.

162 .Peçevi, C. I, s. 309-310.

163 .Peçevi, C. I, s. 310.

164 .KK. 68-b.

165 .KK. 73-c.

166 .KK. 72-d. Celalzâde ordunun Çoban köprüsü yanında konakladığı tarihi 22 Receb olarak göstermektedir. (Celalzâde, Tabakat, C.II, 173,a, b).

167 .KK. 73-c.

168 .Celalzâde, Tabakat, C.II, 174-a.

169 .Kırzıoğlu, s. 223.

170 .Kırzıoğlu, s. 225.

171 .Celalzâde, Tabakat, C.II, 178-979.

172 .Kırzıoğlu, s. 226.

173 .Celalzâde, Tabakat, C.II, 177-b, 178-b.

174 .Celalzâde, Tabakat, C.II, 178-b.

175 Celalzâde dönüş nedenini padişahın Ramazan ayında kan dökmekten sakınmasına bağlamaktadır (Tabakat, C.II, A.g.e., 178-a).

176 Celalzâde, Tabakat, C.II, 179-a.

177 .Celalzâde, Tabakat, C.II, 379-385.

178 .Bu konuda geniş bilgi için bkz: Abdülkadir Özcan, “Fatih’in Teşkilat Kanunnamesi ve Nizam-ı Alem için Kardeş Katli Meselesi” Tarih Dergisi, Sayı: 33, İstanbul, 1982, s. 7-56.

179 .Kanuni Sultan Süleyman’la Hurrem Sultan arasında geçen manzum yazışmalar hakkında geniş bilgi için bakınız:Coşkun Ak, Şair Sultanlar, Ankara,2001.

180 .Şehzade Mehmed, Kanuni’nin gözde oğlu olup Manisa’da vali iken, babasının Macaristan seferinden zaferle dönüşünü müjdelemek için ağaların kapısına geldiği gün hastalanır. Ve altı gün yattıktan sonra vefat eder.(Bakınız: Zeki Arıkan, “Manisa’nın 1 Numaralı Sicilindeki Osmanlı Tarihi”, Osmanlı Araştırmaları, X., İstanbul, 1990, s.123.)

181 .Coşkun Ak, A.g.e.

182 .Celalzâde, Tabakat, C.II, 153-a.

183 .Celalzâde, Tabakat, C.II, 153-a.

184 .Kılıç, a.g.t., s. 257.

185 .Peçevi, C. I, s. 300.

186 .Peçevi, C. I, s. 301.

187 .Solakzâde, s. 522.

188 .KK. 11-a.

189 .Peçevi, C. I, s. 303. “be Teşrif Şehzâde-i Civanbaht Hazret-i Sultan Mustafa Talebehâhu der vakt-i mülakat gerden behazret-i pâdişah-ı alem penah hıllede mülkehü”

190 .Peçevi, C. I, s. 303. Celalzade, Tabakat C.II, 133-b

191 .Celalzade, tabakat, C.II, 134-a.

192 .KK. 12-b.

193 .Celalzade, Tabakat, C.II, 134-b., Bu konuda 1 Numaralı mühime defterinde iki kayıda rastlanmaktadır. Bunlardan birncisi 17 Zilhicce 961 tarihli olup Şehzade Mustafa’nın Cebecibaşısı olan Ahmed’e Aydın Sancağında timar tevcihine dair Anadolu Beğlerbeğisne gönderilen hüküm (BOA, MD, 1008-176), bir diğeri ise 22 Şevval 961 tarihli Şehzade Mustafa’nın çakırcıbaşısı Yunus’a zeamet tevcihi hakkında yine Anadolu beğlerbeğine yazılan bir başka hüküm(BOA, MD, 135-35)den meydana gelmektedir.

194 .Peçevi, a.g.e., s. 305-306.

195 .KK. 20-a.

196 .KK. 21-b.

197 .KK. 22-23.

198 .Peçevi, C. I, s. 306.

199 .Celalzade, tabakat C. II., 139-a.

200 .”Tülu’u nehardan rücu’ afitab-ı alem medara değin sayir yazılarda , ovalarda seyir ve süluklar eylediler, Gülenk-i şikar, said-i minkar şahinler şahbazlar ile turnalar, ördekler, kazlar avladılar.” (Celalzade, tabakat, C.II, 141-a.)

201 .Solakzade a.g.e., s. 526.

202 .KK. 21-22.

203 .KK. 21-a.

204 .KK. 21-b.

205 .Asrar, a.g.e., s. 155-156.

206 .Celalzade, Tabakat, C.II, 141-b.

207 .Celalzade, Tabakat, C.II, 142-a.

208.Pertev Beğ sefer sonunda padişah Amasya’da iken Rumeli beğlerbeği olarak atanmış ve paşa ünvanını almıştır. (KK 82)

209 .KK 3.

210 .KK 7.

211 .KK 25

212 .KK 27.

213 .KK 24.

214 .KK 188.

215 .KK 2.

216 .KK 188.

217 .KK 36.

218 . KK 10.

219 . KK 23.

220 . KK 23.

221 . KK 8.

222 . KK 10.

223 . KK 28.

224 . KK 6

225 .KK 8.

226 . KK 8.

227 . KK 129.

228 . KK 190.

229 . KK 1

230 . KK 25

231 . KK 10.

232 . KK 27.

233 .KK 82.

234 .KK 83.

235 .KK 83.

236 .Ali Paşa Bağdad Beğlerbeği iken 21 Zilhicce 960- 27 Şubat 1553 Pazartesi günü Sivas Beğlerbeği olarak atanır.

237 .KK 84.

238 .KK 47.

239 .KK 86

240 .KK 64.

241 .Kapıcılarbaşı görevinde iken Maraş(Zülkadirli) beğlerbeğliğine getirilen İskender paşa’nın atanması ile Maraş eyaletine bağlı kadılıklara gönderilen ferman sureti için bakınız (BOA 1 Numaralı MD 201-43.)

242 .KK 85.

243 .KK 85.

244 .KK 4

245 .KK 6.

246 .KK 15.

247 .KK 21.

248 .KK 33.

249 .KK 38.

250 .KK 41.

251 .KK 82.

252 .KK 93.

253 .KK 95.

254 .KK 101-107.

255 .MD I,210-44.

256 .MD I,201-43

257 .MD.I,144-35.

258 .MD I, 532-96

259 .MD I, 598-108.

260 .MD I, 575-105.

261 .MD I, 584-106.

262 .MD I, 616-112.

263 .MD I,617-112.

264 .MD I,1008-176.

265 .MD I, 1103-192.

266 .MD I, 1259-217.

267 .MD I, 133-33.

268 .Peçevi, C.I, s.315., Ali Ekber Diyanet, İlk Osmanlı –İran Anlaşması, (1555 Amasya Musalahası), İ.Ü.E.F Basımevi, İstanbul, 1971, s.2.

269 .Peçevi, C.I, s.319.

270 .Kırzıoğlu, A.g.e., s.229.

271 .Kırzıoğlu, A.g.e., s.230.

272 .Paçevi, CI, s.327. Elçiye ve adamlarına verilen hediyeler için bkz. KK ,89-b.

273 . “Pâdişah Amasya’da daha önce Şehzâde Mustafa’nın kaldığı küçük sarayda konaklamaktadır. Dernshwam’ın gözlemlerine göre burası büyücek, sade, etrafı bahçe ile çevrili mutevazi bir Anadolu evidir. Girişte etrafı kerpiç duvarlarla örtülü bir tahta kapı vardır. Bu kapının yanıdaki odalar bir köy evinin odaları gibidir. İçeride, avlu kısmında görünen tek katlı binada pâdişah kalmaktadır.” Hans Dernshwam, İstanbul ve Anadolu’ya Seyahat Günlüğü, (çeviren: Yaşar Önen), Ankara,1987, s.284.

274 .İran’daki eşik ağası Osmanlı ‘da kapıcılar başına denk gelmektedir. Bu nedenle ruznâmçe defterinde İran Şahının elçisi için “Ferruh-zâde beğ ser bevvâbin-i Şah Tahmasb” ifadesi kullanılmıştır. (KK 126.)

275 .Celalzâde 398.a.

276 .Peçevi, C.I., s.329. Avusturya elçisi Busbek İran elçisinin 10 mayıs’ta Amasya’ya geldiğini söylerken (Busbek, Mektuplar, s.42.)Busbek’le birlikte Amasya’da bulunan Hans Dernshwam anılarında İran elçisinin Amasya’ya giriş tarihini 17 mayıs günü olarak göstermektedir. (Bkz Dernshwam, age, s.291)

277 .Busbek, age, s.42.

278 .Dernshwam, age., s.290

279 .Colin Paul Mitchel, The Sword And The Pen, Diplomacy in Early Safavid Iran, Ph.D. Thesis (unpublished), University of Toronto, 2002, s.321-352.

280 .Kemer mektubu

281 .Feridun Bey, age., s.620-623.

282 .Celalzade, Tabakat C.II, 180-183-a.

283 .Celalzade, Tabakat C.II, 198a.