ASYA KALKINMA BANKASI ve TÜRKİYE Bilgi Notu / Eylül 2012 Asya Kalkınma Bankası (Asian Development Bank/ADB), Asya ve Pasifik bölgesinde kalkınmaya katkıda bulunmak amacıyla 1966 yılında kurulmuştur. 1999 yılında “yoksulluk azaltma stratejisi”ni benimsemiş olan ADB, çalışmalarını bu alana yoğunlaştırmış ve özellikle Asya ve Pasifik ülkelerinde yaşayan, günlük geliri 1 doların altında olan 900 milyon insanın yaşam standartlarını yükseltmeyi temel hedef olarak kabul etmiştir.
ADB’nin proje ve programları, ekonomik büyüme, insani kalkınma, cinsiyet ve kalkınma, iyi yönetim, çevre korunması, özel sektör gelişimi ve bölgesel işbirliği konularını öncelikli olarak ele almaktadır. Bu önceliklerin her biri, yoksulluk azaltma stratejisinin üç temel öğesi ile bağlantılıdır: Bunlar, sürdürülebilir ekonomik büyüme, sosyal kalkınma ve iyi yönetimdir. ADB’nin her türlü çalışmasında, kalkınmanın sosyal boyutlarına özel bir ağırlık verilmektedir.
ADB’nin çalışmaları şu sektörlerde yoğunlaşmaktadır:
Temiz su kaynakları, sağlık koşullarının geliştirilmesi ve atık yönetimi
Birden fazla sektörü kapsayan faaliyetler.
Kalkınma Araçları ADB, kalkınmakta olan üye ülkelerdeki hükümetlere, kamu ve özel sektör kuruluşlarına kredi vermektedir. ADB’nin başlıca araçları, hükümetlere öncelikli kalkınma projeleri ve programları için temin edilen krediler ile teknik yardımlardır. ADB kredileri ülkelerin öncelikli kalkınma projelerindeki yatırımların desteklenmesini amaçlar.
ADB tarafından verilen krediler, dört ana başlık altında değerlendirilebilir:
Proje kredileri (tedarik, diğer ilgili hizmetler, taahhüt hizmetleri, danışmanlık hizmetleri)
Program kredileri
Sektör kredileri (bölge ülkelerinde desteklenmesine karar verilen sektörlere açılan krediler)
Özel sektör kredileri (ekonomik anlamda bankanın amaçlarına uygun özel sektör projelerinin desteklenmesi için açılan krediler)
Banka’nın Kredi Kaynakları
Olağan Sermaye Kaynağı (OCR)
Asya Kalkınma Fonu (ADF)
Faaliyetleri Sonucu Sağlanan Gelir
Borçlanma (Bankanın kredi notu AAA’dır.)
Banka’dan En Fazla Kredi Alan Ülkeler : Endonezya, Çin Halk Cumhuriyeti, Vietnam, Hindistan, Filipinler, Bangladeş.
ADB'ye üye ülkeler, donör ya da kredi kullanıcı (operasyonel) ülke olarak sınıflandırılmaktadır. Donör üyeler Banka'nın finansman kaynaklarından faydalanamamakta, sadece kredi kullanıcı ülkelerdeki ihalelere katılım sağlayabilmektedir. Kredi kullanıcı ülkeler kredi, garanti, sermaye yatırımı gibi araçlarla Banka kaynaklarından yararlanabilmektedir.
ADB kalkınmakta olan üye ülkelere iki ayrı ana kaynak yoluyla fon kullandırmaktadır. Bu kaynakların ilki Olağan Sermaye Kaynakları (Ordinary Capital Resources –OCR) ikincisi ise Asya Kalkınma Fonu (AKF)’dur.
Banka'nın başlıca organları Guvernörler Kurulu, Direktörler Kurulu, Başkan ve Başkan Yardımcılarından oluşmaktadır. Banka'nın en yüksek karar verme organı olan Guvernörler Kurulu'nda ülkemizi Guvernör sıfatı ile Hazine Müsteşarı temsil etmektedir. 12 üyeden oluşan Direktörler Kurulu'nda Türkiye; Avusturya, Almanya, Lüksemburg ve İngiltere ile aynı ülke grubunda yer almaktadır. Direktör Vekilliği ve Danışmanlık kadroları grup içinde dönüşümlü yapılmakta olup, Türkiye 2012 yılından sonra ülke grubunda danışman kadrosunda temsil edilecektir. Ülkemiz son olarak 2004-2008 yılları arasında grup içinde temsil edilmiştir (3 yıl Danışman, 1 yıl Direktör Vekili).
Ülke grubumuzda Direktörlük görevi halihazırda Almanya tarafından yürütülmektedir.
Türkiye ADB’ye bölge dışı donör ülke olarak üye olduğu 1991 yılından bu yana ADB proje ve vizyonuna tam destek vermektedir. Ülkemizin ADB faaliyetlerindeki temel ilgi alanın Orta Asya ve Kafkasların ekonomik kalkınmasına yönelik proje ve çalışmalar teşkil etmektedir. Bu çerçevede, İstanbul’da faaliyete geçmesi öngörülen ADB Ofisi, bu bölgelere ilişkin projelerin planlanmasında önemli bir merkez olarak işlev görebilecek, ülkemiz ile ADB arasındaki işbirliğinin geliştirilmesinin yanısıra, Orta Asya ve Kafkasya’ya yönelik projelerin koordinasyonuna da hizmet edebilecektir.
Türk firmaları ADB'nin faaliyet gösterdiği ülkelerde finansman sağladığı tüm projelerin mal ve hizmet alımı, yapım işleri veya müşavirlik ihalelerine katılabilmektedirler. Söz konusu ihaleler ADB ihale yöntemlerine göre yapılmaktadır.
1 Ocak 1968 - 31 Aralık 2011döneminde ADB’nin kredi açtığı projeler için müteahhitlk firmaları ile toplam değeri 109.78 milyar dolar olan 197.332 sözleşme yapılmıştır. Aynı dönemde Türk müteahhitlik firmaları Asya Kalkınma Bankası kredi projesi kapsaıında toplamda 556.57 milyon dolar değerinde 149 sözleşme yapmışlardır.
1 Ocak 2007 – 31 Aralık 2011 döneminde ADB’nin finansman sağladığı projelerde ihale alan Türk firmaları şunlardır:
ADB Yıllık Toplantıları Bankanın Yönetim Kurulu, her yıl Mayıs ayında bir üye ülkede gerçekleştirilen yıllık toplantılarda bir araya gelerek ADB’nin idari, mali ve operasyonel konularını tartışır ve yeni dönemdeki yönlerini belirler. Üç gün süren yıllık toplantıların hemen öncesinde iki günlük bir seminer programı düzenlenir ve bu programda Asya-Pasifik bölgesini ilgilendiren kalkınma konularında ADB guvernörleri katılımcılara bilgi verir. Bu nedenle ADB yıllık toplantıları, üye ülkelerin guvernörlerini, sivil toplum kuruluşları, medya, gözlemci ülkeler, özel sektör temsilcileri ve akademisyenler ile bir araya getiren, fikir alışverişi imkanı sağlayan etkinliklerdir. Her yıl ADB yıllık toplantısına yaklaşık 3,000 katılımcı iştirak etmektedir.
Asya Kalkınma Bankası’nın Web Sitesi : www.adb.org