YönetmeliK (Y. K. 02. 08. 2002T. Ve 16/212S. Karari ile kabul ediLMİŞ ve XVI başkanliğinin 30. 01. 2003 tariHLİ tel tamiMİ İLe 01. 03. 2003 tariHİnde yüRÜRLÜĞe giRMİŞTİR.)

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

Manevra ve Fren Denemesi İşaretleri
Manevra İşaretleri

Madde 170- Manevra işaretleri gündüz kolla ve ağız düdüğü ile gece ise üç renkli işaret feneri ve ağız düdüğü ile lokomotifin durumu dikkate alınarak verilir. Lokomotif veya kumanda bölmesinin bulunduğu taraf ön taraf, yani ileri, diğer tarafta geri olarak kabul edilir.

1- İleri işareti; gündüz kolun, gece gün ışığı gösteren fenerin ileriye doğru sallanması ile birlikte ağız düdüğünün bir defa uzun ( ^______ ) çalınması, (Şekil 76)

2- Geri işareti; gündüz kolun, gece gün ışığı gösteren fenerin geriye doğru sallanması ve ağız düdüğünün iki defa uzun ( ^{______ ______} ) çalınması, (Şekil 77)

3- Dur işareti; gündüz kolun, gece kırmızı ışık gösteren fenerin baş üzerinde yarım daire yapacak şekilde sallanması ve ağız düdüğünün üç defa kısa ( ^{__ __ __} ) çalınması, (Şekil 78)

4- Yavaşlama işareti; gündüz kolun, gece, gün ışığı gösteren fenerin yere paralel olarak uzatılıp yavaş yavaş aşağı yukarı hareket ettirilmesi ve ağız düdüğünün bir uzun bir kısa ( ^{______ __} ) çalınması, (Şekil 79)

5- Tampon yap işareti; gündüz iki elin omuz hizasında birleştirilmesi, gece gün ışığı gösteren fenerin omuz hizasında, iki yana sallanması ve ağız düdüğünün iki defa kısa ( ^{__ __} ) çalınması, (Şekil 80)

6- Atma manevra İşareti; dizinin gidiş yönüne göre gündüz kolun, gece gün ışığı gösteren fenerin, hızla sallanması ve ağız düdüğünün bir kısa bir uzun

(^{__ ______}) çalınması, (Şekil 81)

ile verilir.

Makinist manevra için verilen işaretleri anladığını belirtmek amacıyla, lokomotif düdüğü ile aynen tekrar eder. Ancak dur işaretini alan makinist önce durma girişiminde bulunur, sonra işareti tekrar eder.

Fren Denemesi İşaretleri

Madde 171- Fren denemesi işaretleri, ağız düdüğü ile birlikte kol veya gün ışığı gösteren fenerle verilir.

1- Fren sık işareti; gündüz iki kolun baş üzerinde birleştirilmesi, gece gün ışığı gösteren fenerin sağdan yukarı doğru yarım daire şeklinde kaldırılıp dik olarak aşağıya indirilmesi ve ağız düdüğünün üç defa kısa ( ^{__ __ __} ) çalınması, (Şekil 82)

2- Fren gevşet işareti; gündüz tek kolun, gece gün ışığı gösteren fenerin, baş üzerinde yarım daire çizecek şekilde sağa sola sallanması ve ağız düdüğünün iki defa kısa ( ^{__ __} ) çalınması, (Şekil 83)

3- Fren Muntazam İşareti; gündüz tek kolun, gece gün ışığı gösteren fenerin, aşağıdan yukarıya dik olarak kaldırılması ve ağız düdüğünün bir kısa ( ^__ ) çalınması, (Şekil 84)

ile verilir.

BEŞİNCİ BÖLÜM

Seyir Halinde Olan Trenlere Verilecek İşaretler

Yolun Açık Olduğunun Bildirilmesi

Madde 172- Yolun açık olduğu, gündüz kılıfı içinde bayrak ile gece ise gün ışığı gösteren fenerle bildirilir. (Şekil 85)

Hiç bir işaretin bulunmaması da yolun serbest olduğunu bildirir. Yol açık işareti, trenin yoluna devam etmesine engel bir durum olmadığını bildirmek için verilir.

Hız Azaltılmasının Bildirilmesi

Madde 173- Hızın azaltılması için, gündüz yeşil bayrak veya ortası yeşil kenarı beyaz yuvarlak levha, gece ise, yeşil ışık gösterilir. (Şekil 86)

Hızın azaltılması işareti aşağıdaki durumlarda verilir.

1- Yolun bir kısmında normal hızın azaltılması gerekiyorsa,

2- Özel olarak bildirilen ve üzerinden yavaş geçilmesi gereken, köprü ve tünel gibi tesislere yaklaşırken,

3- Yolun ve makasların zorunlu kıldığı yerlerde,

4- Yağışlı havalarda, trafiğin akışını engelleyecek sel ve heyelan olasılığı olan yerlerde,

Hız azaltma işareti, hızın azaltılması gereken nokta veya bölgenin en az 500 metre öncesinden verilir.

Durmanın Bildirilmesi

Madde 174- Gündüz kırmızı bayrak veya ortası kırmızı kenarı beyaz yuvarlak levha, gece kırmızı ışıkla verilir. (Şekil 87)

Trenlere aşağıdaki durumlarda durma işareti verilir:

1- TSİ ve DRS sistemleri dışında kalan bölgelerde, anayol üzerinde herhangi bir nedenle duran bir trenin korunması için,

2- TSİ ve DRS sistemleri dışında, buluşma değişikliği işareti taşıması gereken bir tren, bu işareti taşımıyorsa,

3- Demiryolunda, tren trafik emniyetini tehlikeye düşürecek bir engel veya arıza varsa,

4- Vagonlarda, trenin trafik emniyetini bozacak bir arıza veya aksaklık görülürse,

5- Bir trene arkadan gelen bir trenin yaklaştığı görülürse, arkadan gelen trenin durdurulması için,

6- Trenin vagonları birbirinden ayrılırsa,

7- Trenin sonundaki işaretleri yoksa veya görülmüyorsa,

1 ve 3 üncü bentlerde yazılı durumlarda durma işareti, durulması gereken noktadan, yolun meyiline göre, yolun meyili ‰ 5'e kadar 750 metre, ‰ 5'den ‰ 10'a kadar 850 metre, ‰ 10'dan fazla ise 1050 metre önce verilir.

Durma işaretleri önüne, gece ve gündüz ve durma işaretinden başlamak üzere 50'şer metre ara ile 3 adet kestane fişeği konur.

Trenlere Limit İşareti Verilmesi

Madde 175- Trenin son vagonundaki görevli ve istasyonda/garda görevli tren teşkil memuru, trenin son vagonu, arka destek lokomotifi dahil giriş makaslarını geçip, kabul edildiği yolun limiti içerisine girmiş ise, tren duruncaya kadar yeşil, limitler içerisine girmeden durmuş ise, kırmızı işaret gösterir.

Eğer, trenin son kısmı buluşmadan sonra çıkacak veya öne geçecek trenin yolunu kapatmışsa son vagondaki görevli ve istasyonda/garda görevli tren teşkil memuru, çıkacak veya girecek trenin makinistine, kırmızı işaret göstermeye devamla beraber ağız düdüğü ile "DUR" işareti verir.

Tünel İçinde İşaretlerin Verilmesi

Madde 176- Tünel içinde verilmesi zorunlu olan işaretler önce trenin geldiği yönde tünel ağzında verilir, daha sonra da tünel içinde aynen tekrar edilir.
ALTINCI BÖLÜM

Görevlilerde Bulunması Zorunlu İşaretler
Trafikle İlgili Personelde Bulunması Zorunlu İşaretler

Madde 177- Trafikle ilgili personelde bulunması zorunlu olan işaretler aşağıda gösterilmiştir.

1- Tren şefinde;

- Üç renkli el feneri,

- Kılıfı içinde bir yeşil ve bir kırmızı bayrak,

- Bir kutu kestane fişeği ( içinde altı adet ),

- Bir ağız düdüğü,

2- Kondoktörde;

- Bir ağız düdüğü,

3- Trende görevli tren teşkil memurunda ;

- Üç renkli ( gün ışığı, kırmızı, yeşil ) el feneri,

- Kılıfı içinde bir kırmızı, bir yeşil bayrak,

- Bir ağız düdüğü,

4- İstasyonda/garda görevli tren teşkil memurlarında;

- Bir ağız düdüğü,

- Üç renkli ( gün ışığı, kırmızı, yeşil ) el feneri,

- Kılıfı içinde bir kırmızı, bir yeşil bayrak, (tren kabul edende)

5- Yol Takımlarında;

- Kılıfı içinde 2 yeşil, 2 kırmızı bayrak,

- 4 adet üç renkli ( gün ışığı, kırmızı, yeşil ) el feneri,

- Bir kutu kestane fişeği ( 6 adet ),

- 2 adet bir yüzü ortası yeşil kenarı beyaz, diğer yüzü ortası beyaz kenarı yeşil, 2 adet bir yüzü ortası kırmızı kenarı beyaz, diğer yüzü ortası beyaz kenarı yeşil yuvarlak levha,

- 2 adet çalışan takıma dikkat levhası,

- Bir ağız düdüğü,

6- Yol Bekçisinde;

- Kılıfı içinde 2 yeşil, 2 kırmızı bayrak,

- Üç renkli ( gün ışığı, kırmızı, yeşil ) el feneri,

- Bir kutu kestane fişeği ( 6 adet ),

- Bir ağız düdüğü,

7- Geçit Bekçisinde;

- Kılıfı içinde 2 yeşil, 2 kırmızı bayrak,

- Üç renkli ( gün ışığı, kırmızı, yeşil ) el feneri,

- Bir kutu kestane fişeği ( 6 adet ),

- Bir ağız düdüğü,
YEDİNCİ BÖLÜM

Yardımcı İşaretler
Telefon Prizi İşareti

Madde 178- Trafik telefonu devresine girmeyi sağlayacak piriz olan direklerin üzerine konulmuş ve fosforlu beyaz zemin üzerine, siyah telefon ahizesi bulunan dikdörtgen şeklinde bir levhadır. Bulunduğu direk üzerinde telefon prizi olduğunu bildirir. (Şekil 88)

Eğim Levhası

Madde 179- Eğim levhaları hat eğiminin değiştiği yerleri göstermek için, kilometrenin artış yönüne göre hattın sol tarafına bir direk üzerine yerleştirilmiş, beyaz zemin üzerine siyah renkte rakamlar yazılı dikdörtgen levhadır. İşaret üzerinde yazılı bilgi, kendinden sonra gelen hat bölümü için geçerlidir. Levhanın üzerinde 2 rakam ve bu rakamlar arasında bir ok işareti bulunur. (Şekil 89)

1- Okun üzerindeki rakam, binde olarak eğimi,

2- Okun altındaki rakam, yolun bu eğimle kaç metre devam ettiğini,

3- Okun yönü, hattın eğim yönünü,

gösterir.

Kilometre ve Hektometre İşareti

Madde 180- Kilometre ve hektometre işaretleri taş, beton veya parça ray gibi malzemeden yapılır. Kilometre işaretinin üzerine hattın o noktadaki kilometresi yazılır. (Şekil 90)

100 metre (hektometre) işaretlerinin üzerine de, hektometre rakamı yazılır. Kilometre işaretleri 1000 metre ara ile hektometre işaretleri de 200 metre ara ile hattın sağına konulur.

Hız Levhası

Madde 181- Belirli bazı trenlerin yapabilecekleri en fazla hızı belirtmek için haberleşme direkleri üzerine konulan ve üzerinde bu trenlerin o yol bölümünde yapabilecekleri en fazla hızın yazılı olduğu levhadır. (Şekil 91)
Kurp Levhası

Madde 182- Eğri (kurp) levhaları; hattın eğri yarıçaplarını göstermek için, haberleşme direkleri üzerine konulmuş ve siyah rakamla yarıçap uzunluğu yazılmış beyaz renkli bir levhadır. (Şekil 92)

Haberleşme Direklerinin Boyanması

Madde 183- Hiç bir koruyucu işareti bulunmayan istasyon ve duraklara yaklaşıldığını, tren ve makiniste bildirmek amacıyla her iki yöndeki başmakastan başlamak üzere 750 metre uzaklıktaki ilk 5 haberleşme direği üstten bir metre siyah, iki metre fosforlu beyaz, tekrar bir metre siyah yağlı boya ile boyanır. (Şekil 93)
ONUNCU KISIM

Çeşitli Hükümler

Ekte Bulunan Tablo ve Modellerin Değiştirilmesi

Madde 184- Bu yönetmeliğin ekinde bulunan tablo ve modellerin değiştirilmesine ilgili dairelerin görüşünü alarak Tesisler Dairesi Başkanlığı yetkilidir.

Kaldırılan Hükümler

Madde 185- Bu yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren;

1- 1982 basım tarihli, Trenlerin Seyrüsefer Talimatnamesi,

2- 1982 basım tarihli, Demiryol Trafiğinin Merkezden İdaresi Talimatnamesi

3- 1979 basım tarihli, Demiryol Trafiğinin Elektrikli Sinyallerle Merkezden İdaresi Yönetmeliği,

4- 1988 basım tarihli, TCDD İskenderun-Divriği Arası Demiryolları CTC yönetmeliği,

5- 1992 basım tarihli, TCDD İskenderun-Divriği ve Halkalı-Kapıkule Arası Demiryolları CTC yönetmeliği,

6- 1993 basım tarihli, Kayaş-Hanlı arası Demiryolları OBS yönetmeliği,

7- 1993 basım tarihli; İskenderun-Divriği, Çetinkaya-Sivas-Hanlı-Bostankaya ve Halkalı-Kapıkule Arası Demiryolları CTC Yönetmeliği,

8- 1980 basım tarihli, TCDD İşaret Yönetmeliği,

9- 1992 basım tarihli, 509 No.lu Genel Emir,

10- Ayrıca, yürürlükten kaldırılan yukarıdaki; yönetmelik, talimatname ve Genel Emirler ve bunlara ilişkin değişiklikler ile daha önce yayınlanmış olan, numaralı tamimler ve emirlerin tamamı,

yürürlükten kalkar.

Yürürlük

Madde 186- Bu yönetmelik 20.06.2011 tarihinde yürürlüğe girer.

Yürütme

Madde 187- Bu yönetmelik hükümlerini TCDD Genel Müdürü yürütür.