VIII B O B
IN N O V A T S IY A L A R B O Z O R IG A K IR IS H D A
M A R K E T IN G M O D E L IN IN G A M A L IY JIH A T L A R I
8.1. Innovatsiya bozoriga kirishda
m arketing m odelining tuzilishi
Xorijiy mamlakatlarda innovatsiyalar
diffuziyasi sohasidagi
so‘nggi nashrlar tahlili shuni ko‘rsatadiki, innovatsion mahsulotning
bozorga kirib borishida ikki xil yondashuv mavjud: innovatsiyalar
diffuziyasi klassik nazariyasi va Jeffri M ur nazariyasi yoki «jarlik»
nazariyasi.
Innovatsiyalar diffuziyasi nazariyasi bozorda yangi mahsulotni
qabul qilish jarayonini yangi mahsulot sotilishini boshqaradigan va
ilgari suradigan, iste’molchilar o ‘rtasidagi
uzoq muddatli va uzluk-
siz kommunikatsiyalar jarayoni sifatida ko ‘rib chiqadi.
E.Rojersning diffuziya nazariyasida iste’m olchlaming besh xil
toifasi ajratib ko‘rsatiladi. Ushbu toifalar o ‘rtasida adabiyotlarda
tez-tez aytib o ‘tiladigan taqsimot: 2,5% - novatorlar; 1 3 ,5 % - ilk
izdoshlar; 34% - ilk ko‘pchilik; 34% - kechki ko‘pchilik va 16% -
konservatorlar - sifat taqsimoti bo‘lib,
har bir muayyan mahsulot
toifasi uchun bu qiymatlardan u yoki bu tomonga sezilarli farq qili-
shi mumkin.
Istalgan innovatsion mahsulotning bozorga kirib borishi bu mah
sulot ularni jalb qiladigan iste’molchilar turidan boshlanib, butun
hayotiylik davri davomida boshqa iste’molchilar turi tomon o ‘zga-
rib boradi. Xaridorlarning har bir turi o ‘rtacha kvadratik og‘ishlarga
mos keladi.
Shunday qilib, ilk ko‘pchilik va kechki ko ‘pchilik bitta
121
o ‘rtacha kvadratik og‘ish doirasida, ilk izdoshlar va konservatorlar
ikkita o ‘rtacha kvadratik og‘ish doirasida,
yangi texnologiya paydo
bo‘lishining eng boshlanishida esa (taxminan m e’yordan uchta o‘r-
tacha kvadratik og‘ish doirasida) taqsimlanadi.
Innovatsiyalarni qabul qilish hayotiylik davrining mantig‘i shun-
ga asoslanadiki, texnologiya istalgan jam iyat tomonidan bosqich-
ma-bosqich, ushbu jamiyatning turli segmentlari psixologik va ijti
moiy qiyofalariga muvofiq qabul qilinadi.
Bu jarayonni ulardan har
biri aniq belgilangan guruh bilan bog‘liq bo‘lgan, aniq chegaralan-
gan bosqiehlarga ega kontinimum k o ‘rinishida aks ettirish mumkin.
Jeffri Murning yangi nazariyasida ilk bozor (novatorlar va ilk
izdoshlar) va asosiy bozor (ilk ko‘pchilik, kechki ko ‘pchilik va kon
servatorlar) ularning ehtiyoj lari va xohish-istaklari bir-biridan farq
qiladigan va ular o‘rtasida hech qanday kommunikatsiya bo‘lmagan
xaridorlar bilan tavsiflanishi nazarda tutiladi.
Mana shu sababdan
firmaning ilk bozordagi marketing usuli, albatta, hukmronlik qilina
digan bozorda qo‘llanayotgan marketing harakatlaridan farq qilishi
zarur. Agarda firma o‘zining marketing strategiyasida jiddiy o‘zga-
rishlarni amalga oshirmasa, yangi mahsulot sotishning sezilarli qis
qarishi ehtimoli yuqori bo‘ladi.
Dostları ilə paylaş: