A. 1. Anshin,
A. A. Dagayev
8. Innovatsiya - yangi ilmiy-texnik (tcxuoloj’ik ). r.lil.ili
chiqarish yoki boshqa bir yechimning amaliyoklu hiiim lu
marta qo'llanishi
V. D. Gribov,
V. P. Gruzinov
9. Innovatsiya — yangi texnologiyalar, yangi mahsulot va xi/-
m at turlari, boshqaruv, xizm at ko'rsatish, mehnat va ishlab
chiqarishni tashkil qilishning yangi shakllari ko‘rinishidagi
yangiliklardan foydalanish
L. M. Goxberg
10. Innovatsiya - innovatsion faoliyatning
bozorga joriy qi-
lingan yangi yoki takomillashtirilgan mahsulot, amaliy faoli-
yatda foydalaniladigan yangi yoki takomillashtirilgan tex
nologik jarayon k o ‘rinishida namoyon b o ia d ig an yakuniy
natijasi
R. A. Fatxutdinov
11. Innovatsiya - boshqaruv obyektini o'zgartirish va iqti
sodiy, ijtimoiy, ekologik, ilmiy-texnik yoki boshqa turdagi
sam ara olish maqsadida yangilik kiritishning yakuniy bosqi-
chi
A. B. Titov
12. Innovatsiya (yangilik kiritish) - muayyan ijtimoiy ehti-
yojlam i qoniqtiradigan va bir qator (iqtisodiy, ilmiy-texnik,
ijtimoiy, ekologik) samaralar beradigan, tamomila yangi yoki
modifikatsiya qilingan vosita (yangilik) yaratish va o ‘zlashti-
rish (joriy qilish)ning yakuniy natijasi
M ahsulotning hayotiylik
davri nazariyasi ham, M .Porterning
xalqaro raqobat nazariyasi ham ja h o n bozorida yangilik kiritish-
ning y o ‘li ichki bozorni o ‘zlashtirishdan boshlanishini rad etmay-
di, chunki yangiliklar kiritishning o ‘zi avval boshdan aynan ichki
iste’m olchilar tom onidan am alga oshiriladigan ehtiyojlariga bogMab
q o ‘yiladi.
Shu sababdan iqtisodiyotning globallashuvi sharoitlarida inno
vatsion m arketing, birinchi navbatda, tashqi emas, ichki bozorga
y o ‘naltiriladi. B oshqacha qilib aytganda, «innovatsiyalar harakati»
turidagi raqobatli ustunliklarni am alga
oshirish uchun ichki bozor
hayotiylik davri qisqa b o ig a n m ahsulotlar bilan to ‘ldirilishi lozim.
«Innovatsiya» tushunchasi ilmiy atam ashunoslikka XX asrning
boshlarida kirib kelgan bo ‘lib, dastlab bir m adaniyatning ayrim clc-
m entlari (urf-odatlar, hayot faoliyati usullari, jum ladan, ishlab cliiqa
9
rish) boshqa m adaniyatga kirib borishini anglatgan. Hozirgi paytda
innovatsion m uammolarga daxldor bo‘lgan turli o 'q u v fanlarida
ushbu tushuncha turlicha m azm unda k o ‘rib chiqiladi. M asalan, sot-
siologiya m a ’naviy ijod jihatiga diqqatni tortadi va innovatsiyani
ilmiy va aqliy faoliyat nuqtayi nazaridan k o ‘rib chiqadi. Bu m ehnat
faoliyati m otivatsiyasi ham, xulq-atvor usullari ham bo‘lib,
avval-
gilaridan sifat jihatidan farq qiladi. Iqtisodiy toifa sifatida «innovat-
siya» atamasi Y. Shumpeter tom onidan tak lif etilgan. U «Iqtisodiy
rivojlanish nazariyasi» asarida u 1911-yil ilk bora «yangi kom binat-
siyalar», tadbirkorlik ruhi bilan m otivatsiyalangan ishlab chiqarish
om illanning o ‘zgarishi m asalalarini k o ‘rib chiqqan va innovatsion
jarayonga to ‘liq tavsif va ta ’rif bergan. Y .Shum peterga k o ‘ra, inno
vatsiya asosiy foyda manbasi hisoblanadi: «foyda, m ohiyatan, yan
gi kom binatsiyalarni bajarish natijasi hisoblanadi», «rivojlanishsiz
foyda y o ‘q, foydasiz rivojlanish y o ‘q».
Piter D rukerning fikricha: «Biznesda ikkita asosiy funksiyalar
mavjud: m arketing va innovatsiya. M arketing va innovatsiya natija
yaratadi. Q olganlari esa xarajatlardir»'. Bundan k o ‘rinib turibdiki,
innovatsion m arketing bozorda innovatsion mahsulotlar,
xizm atlar
va texnologiyalarni joylashtirishga tayyorlaydi ham da potensial ta-
labni baholashga im kon beradi.
Innovatsiyalarning asosiy funksiyalari qatoriga quyidagilarni
kiritish mum kin:
1) innovatsiyalar m ehnat faoliyati intellektuallashuviga xizm at
qilib, uning ilmiy sig'im ini oshirgan holda inson salohiyati yutuqlari,
ilmiy-texnik natijalarni hayotga tatbiq etish kanali hisoblanadi;
2) innovatsiyalar yordam ida ishlab chiqarilayotgan m ahsulot va
xizm atlar doirasi kengaytiriladi, ularning sifati yaxshilanadi, bu esa
jam iyat ehtiyojlari va ularning qoniqqanlik darajasi o ‘sishiga xizm at
qiladi;
3) innovatsiyalar yangi ishlab chiqarish
kuchlarini ishlab chiqa-
rishga jalb qilish, m ahsulot va xizm atlarni kam roq mehnat, energiya
va m ateriallar sarfi bilan ishlab chiqarish imkonini beradi;
Dostları ilə paylaş: