o‘ylanishga vaqt beradi, biroq, boshqa tomondan, shaklga nisbatan
qattiqroq talablar qo'yadi. Bundan tashqari, ayrim kishilar o 'z indi
vidual
xususiyatlaridan kelib chiqib, imkon qadar yozishmalardan
uzoqlashishga harakat qiladi.
Texnika taraqqiyoti doimiy ravishda muloqot va yozishmalar
vositalarini takomillashtirib boradi (va bu yutuqlar tufayli doimiy
ravishda tezlashib boradi). Ixtisoslashgan ko‘rgazmalarda ko‘rish
mumkin boigan, hozircha ekzotik sanalgan kommunikatsiyalar tex
nik imkoniyatlarini chetda qoldirib turadigan bo'lsak, zamonaviy
axborot va telekommunikatsiya texnologiyalaridan
foydalanish
yuqori sifatli ichki va global telefon aloqasidan, tarmoq texnikasi-
dan, internet va elektron pochtadan, yuqori sifatli bosma qurilma-
lardan,
audio- va videotexnikadan, shuningdek, pochta va kuryerlik
xizmatlaridan foydalanishga borib taqaladi. Bu innovatsion mahsu
lotlarni siljitish va kommunikatsiya muammolarining katta qismini
bartaraf qilish, shuningdek, doimiy ravishda ochilib kelayotgan yan
gi kommunikatsion imkoniyatlarni o ‘zlashtirish bilan bog‘liq yangi,
asosan, psixologik innovatsiyalar yaratish uchun yetarlidir.
9.4. R eklam a va uning sam aradorligi tahlili
Innovatsiyalarni bozorga siljitish usullari o ‘ziga xosliklarga ega-
dir. Reklama tadbirlari maksimal axborot
berish xarakteriga ega
bo‘lishi lozim. Reklamaning eng muhim shakllari - bu reklama
prospektlari va kataloglari, ixtisoslashgan jurnallardagi nashrlardir.
Tovarni siljitishning samarali usullari sifatida o ‘quv seminarian va
ko ‘rgazmalarni ham ko‘rsatish mumkin.
Iste’molchi tovarni xarid qilishni istashi uchun uning mavjudligi
va sifatlari haqida bilishi lozim. «Ishlab chiqaruvchi-iste’molchi»
aloqa kanalini esa reklama ta ’minlaydi.
Reklama uni yaratishda inson psixikasining xususiyatlari hisobga
olingan holdagina maqsadga erishadi.
Reklamani qabul qilishning
154
umum e’tiro f etilgan modeli sanalgan AIDM A modeli «e’tib o r-
qiziqish-istak-m otiv-harakat» zanjirini nazarda tutadi.
Reklamaning ta ’siri undagi reklama qilinayotgan mahsulot baho-
siga ham. uning foydasiga xizmat qiladigan dalillarga ham b o g iiq
bo‘ladi. Agar iste’molchi bunday baholar va dalillarni topmasa,
reklama ta’siri ham susayadi. Dalillarni reklama qilinayotgan mah
sulotning mahsulotini va ajralib turadigan xislatlarini mantiqiy
ochib beradigan obyektiv dalillarga hamda m a’lum bir hissiyotlar va
tasvvurlar uyg‘otadigan dalillarga ajratish mumkin. Tadqiqotlarning
ko‘rsatishicha, reklam a quyidagi hollarda samarali b o iad i:
- mahsulot standartlashtirilgan;
- ko‘plab yakuniy iste’molchilar mavjud;
- qo‘shimcha xizmat ko‘rsatilishi muhim;
- ishlab chiqaruvchi sotuvining katta
qismini yangi mahsulotlar
tashkil qiladi.
Umuman olganda, reklama faoliyatida harakatlarning uchta aso
siy guruhi mavjud:
- axborot berish (mahsulot mavjudligi va sifatlari qanady ekanli-
gi haqida xabardor qilish);
- ishontirish (ijobiy hissiyotlar uyg‘otish, tovarni tan olish pozit-
siyasini shakllantirish);
-m o y illik n i qoilab-quvvatlash (mavjud iste’molchilarni kelusi-
dagi sotuvlaming asosiy manbasi sifatida mustahkamlash).
Sanoat iste’moli y o ‘nalishidagi innovatsion mahsulotlarni rekla
ma qilish o ‘z xususiyatlariga ega. U k o 'p jihatdan shaxsiy muloqot-
larda amalga oshirilib, ko'p axborot talab etadi. Bu kampaniyalar
uzoq
vaqt davom etadi, reklama kampaniyalari budjeti nisbatan
kamroq (sotuv birligiga hisob-kitob qilganda). Kampaniya, qoidaga
ko‘ra, har bir xaridor tashkilotda xarid uchun javob beradigan tor
doiradagi shaxslarga y o ‘naltirilgan b o iad i.
T a’kidlash joizki, reklama ko'pincha
yangi mahsulotni sotuvga
keng taklif etishdan oldin keladi. Shuningdek, yangi mahsulot rekla
masi iste’molchilarni u bilan dastlabki tanishtirishning o ‘rnini ol-
155
masligi lozim. Aks holda, reklama axborotga keragidan ortiq to ‘yin-
gan va shu sababli samarasiz bo‘ladi.
Hozirgi paytda ko‘rgazma o ‘tkazishning yangi shakli - ko‘rgaz-
ma-savdolardan foydalanilmoqda. Bu yerda tovarni do‘konda, sav
do markazida, ko‘chada yangi tovarni sinab ko‘rish uchun taqdim
etgan holda namoyish qilish amalga oshirilmoqa. Tovar uni tabiiy
qo‘llash shaklida namoyish etiladi.
Internet tarmog‘idan foydalanishning keng tarqalishi ko'rgaz-
malarning boshqa bir noan’anaviy shakli - internet orqali ko‘rgaz-
malarning paydo bo‘lishiga olib keldi. Bu ko‘rgazmalar virtual real-
lik va multimedia vositalarini qo‘llagan holda ishlab chiqiladi.
Dostları ilə paylaş: