1. Laboratuvarlarda Uyulması Gereken Genel Kurallar

Yüklə 35,42 Kb.

tarix	30.12.2018
ölçüsü	35,42 Kb.
	#88149
növü	Yazı

KOCAELİ ÜNİVERSİTESİ

MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ

MEKATRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ

LABORATUVARLAR GÜVENLİĞİ ve ÇALIŞMA KURALLARI

1.Laboratuvarlarda Uyulması Gereken Genel Kurallar

1. Laboratuvarların ciddi çalışma yapılan bir ortam olduğu hiçbir zaman akıldan çıkarılmamalı ve laboratuvarlarda düzeni bozacak veya tehlikeye yol açabilecek şekilde hareket edilmemelidir.

2. Sözlü veya yazılı bütün kurallara dikkatle uyulmalı, anlaşılmayan kısımlar laboratuvar sorumlularına sorulmalıdır.

3. Laboratuvarlarda asla tek başına, izinsiz ve sorumlu kişi yokken veya izin alınmadan çalışılmamalıdır.

4. Deneysel çalışmalar sadece sorumlunun size anlattığı ve gösterdiği şekilde yapılır. Farklı bir yöntem uygulanacaksa laboratuvar sorumlusu bilgilendirilir.

5. Laboratuvara gelmeden önce ön çalışma yapılmalıdır. Verilen deney kılavuzu dikkatlice okunmalıdır.

6. Laboratuvara izinsiz girip çıkmak yasaktır.

7. Deneysel çalışma bittikten sonra kullanılan malzemelerin, deney düzeneğinin ve deney masasının temizliği gereken özenle yapılmalıdır.

8. Hafta içi mesai saatleri dışında ve hafta sonları danışman veya laboratuvar sorumlusu olmaksızın öğrencilerin laboratuvarlarda çalışmaları yasaktır.

9. Laboratuvardan çıkmadan önce tüm cihazlar kapatılmalı, gereksiz ışıklar söndürülmelidir.

10. Kablosu aşınmış elektrikli ekipmanları kullanmamalı ve bu ekipmanların değiştirilmesi için ilgili birimden talepte bulunulmamalıdır.

11. Çalışma alanında uzatma kablosu kullanmamaya dikkat edilmeli, kullanılması durumunda elektrik kablolarını, takılıp düşmelere yol açmayacak şekilde konumlandırılmalıdır.

12. Dolap üstlerinden veya yüksek bir yerden herhangi bir malzemenin alınması gerektiğinde kesinlikle sandalyeye çıkılmamalıdır.

2.Aygıt (Cihaz) Kullanımında Uyulmasi Gereken Kurallar

1. Laboratuvarda herhangi bir cihaz ilk kez kullanıldığında sorumlu bilgilendirilmeli ve sorumlulardan gerekli bilgiler alınmalı, cihaz kullanım talimatları okunmalıdır.

2. Isı cihazlarının sıcaklığı elle kontrol edilmemelidir.

3. Elektrikli aletlerin elektrik bağlantısı yapılırken ellerin tamamen kuru olmasına dikkat edilmelidir.

4. Kullanımı tam olarak bilinmeyen cihazlar kesinlikle kullanılmamalıdır.

5. Devreye enerji verilmeden önce deney düzeneğinin kontrolü dikkatle yapılmalıdır.

6. Osiloskop, güç kaynağı prob bağlantıları hassas bir şekilde gerçekleştirilmelidir.

7. Kurulan devrelerin üzerine sıvı ve ya katı herhangi bir madde sıçratmayın.

8. Ders kapsamındaki deneysel çalışmalar dışında kalan laboratuvar cihazları kesinlikle kullanılmamalıdır.

9. Laboratuvar sorumlusunun talimatlarına uyarak cihaz kullanımı gerçekleştirilmeli, talimatlar dışına çıkılmamalıdır.

3.Laboratuvarda Elektrik Güvenliği

Her yıl, evde veya işyerinde elektrik devreleriyle çalışırken insanlar ölüyor ya da yaralanıyor. Bu bölümde, laboratuvarlarda elektrik güvenliği için temel bilgiler verilmiştir.

Temel Bilgiler ve Tanımlar

Akım: Amper (amper) cinsinden ölçülen elektrik yükünün hareketi.

Voltaj: Elektrik kuvvetinin ölçülmesi veya voltlarda potansiyel fark.

Watt: Elektrik gücü birimi, akımla çarpılan voltaja eşittir (W = V x A).

Direnç: Ohm cinsinden ölçülen akım akışına karşı durma özelliği.

İletkenler: Elektriğe çok az direnç gösteren malzemeler.

İzolatörler: Elektriğe karşı yüksek direnç gösteren malzemeler.

Topraklama: Statik elektrik birikmesine karşı koruyucu bir önlem olarak kullanılan toprağa iletken bir bağlantı.

Voltaj, akım ve direnç arasındaki ilişki Ohm yasası ile verilir:

V (volt) = I (amper) x R (Ohm)

Elektrik kablosunun içindeki üç kablo renk kodludur:

Siyah: Canlı AC voltajı,

Beyaz: Nötr dönüş,

Yeşil: Toprak, akım yok.

Elektrik Kaynaklı Teklikeler

3.2.1 Yaralanmalar

Elektriğin neden olduğu yaralanmalar elektrik çarpması ve yanıklara bağlı elektrik çarpması, yanıklar ve düşmelerdir. Elektrik çarpması ölümcül bir elektrik şokudur. Akım, vücuttan geçtiğinde elektrik çarpması meydana gelir. Şokun şiddeti şunlara bağlıdır:

• Vücudun içinden akan akım miktarı,

• Vücudun içinden geçen akım yolu,

• Vücudun devrede kalma süresi.

Tablo 1: Akım miktarlarının etkileri

Akım

Etkisi

1 milliamp

Sadece hafif bir karıncalanma.

5 miliamper

Hafif şok hissi. Rahatsız edici, ama acı verici değil. Vücuttan akar gider. Bununla birlikte, güçlü istemsiz hareketler yaralanmalara neden olabilir.

6-25 miliamper (kadın)

9-30 miliamper (erkek)

Ağrılı şok. Kas kontrolü kaybolur. Vücuttan akıp gitmesi mümkün olmayabilir.

50-150 miliamper

Aşırı ağrılı şok, solunum durması (solunum durması), şiddetli kas kasılmaları. Kalp fibrilasyonu riski vardır. Ölümle sonuçlanabilir.

1,000-4,300 miliamper (1-4.3 A)

Kalbin ritmik pompalama hareketi durur. Kas kasılması ve sinir hasarı oluşur; Muhtemel ölüm riski vardır.

10,000 miliamper (10 A)

Kardiyak arrest ve ciddi yanıklar meydana gelir. Ölüm olasıdır.

15,000 miliamper (15 A)

Tipik bir sigorta veya devre kesicinin bir devreyi açtığındaki en düşük aşırı akım!

* Etkiler yaklaşık 600 volttan daha az voltajlar içindir. Daha yüksek voltajlar da ciddi yanıklara neden olur.
Kaynak: Kouwenhoven WB [1968]. Human Safety and Electrical Shock. Electrical Safety Practices, Monograph 112, Instrument Society of America, P. 93.

Not: Düşük voltaj veya düşük akım düşük tehlike anlamına gelmez! 10 miliamperden daha az akım ağrılı bir şoka ve kas kontrolü kaybına neden olabilir ve 50 miliamper akım ölümcül olabilir. Akım miktarlarının etkileri ayrıntılı bir şekilde Tablo 1’de gösterilmiştir.

Elektrik, tüm potansiyel yollara ulaşmak için sadece en az direnç yolunu değil tüm yolları arar.

3.2.2 Yangın Tehlikeleri

Bir telden çok fazla akan akım, bir güç kablosunun aşırı ısınmasına ve yangına neden olabilir. Elektrikli ekipmanın kıvılcımları yanıcı maddeleri tutuşturabilir.

3.3 Elektrik Güvenliği İçin Genel Kurallar

• Uzatma kabloları duvarlarda, tavanlarda, zeminlerde, kapılarda veya pencerelerden deliklerden geçmemelidir ve her kullanımdan önce incelenmelidir.

• Elektrik kablolarını sadece iyi durumda olduklarında kullanın. Kablolar çatlamamalı, yıpranmamalı veya aşınmış olmamalıdır.

• Kabloları düşme tehlikesi oluşturabilecekleri yerlerde bırakmayın.

• Kabloları, mekanik gerilime veya yalıtıma zarar verebilecek sıcaklıklara maruz kalmayacak şekilde yerleştirin.

• Elektrikli aletlerin elektrik bağlantısı yapılırken ellerin tamamen kuru olmasına dikkat edilmelidir.

3.4 Elektrik Ekipmanlarının Onarımı

Sadece üreticinin kullanım kılavuzunda belirtilen onarımları yapın. Diğer çalışmalar sadece üretici tarafından onaylanmış personel tarafından gerçekleştirilmelidir.

Mümkün olduğunda, herhangi bir iş yapmadan önce sistemi tamamen devre dışı bırakın(elektrik bağlantısını kesin). Eğer işin sistem devredeyken yapılması gerekiyorsa, uzman kişilere başvurun.

3.5 Elektrik ile Çalışma

Kişisel Koruyucu Ekipmanı (PPE) takın ve elektrikle çalışırken aşağıdaki teknikleri izleyin:

•ASLA halkalar, saatler, bilezikler, kolyeler veya diğer elektrik iletken takılar giymeyin.

•Topraklanmaktan kaçının. Tüm metal malzemelerden, duvarlardan ve su kaynaklarından uzakta kalın. Kalın, yalıtkan tabanlar ile ayakkabı giyin veya iletken olmayan paspaslar kullanın.

•Akciğer boşluğundan geçmesini ve kalbinizi incitmesini önlemek için yalnızca bir elinizle sıcak telleri ve bileşenleri deneyin. Diğer elinizi yanınızda, cebinizde veya iletken malzemeden uzakta bir kemer köprüsüne yerleştirin.

•İletken olmayan bir kapağı olan elektrik işleri için tasarlanmış araçları kullanın. Elektrik yalıtımlı eldivenler de mevcuttur.

•Test edilecek voltaj için uygun dereceye sahip voltmetreler kullanın. Yüksek voltaja maruz kaldığında standart bir voltmetre patlayabilir.

4.Laboratuvar Kazalarında İlk Yardım

Kesik ve Yaralanmalarda İlk Yardım:

Çeşitli nedenler sonucu vücut dokularının bütünlüğünün bozulmasına veya bir kısmının kaybına yara denir. Deri, insan vücudunu kaplayan en geniş organ olup organizmanın çevreye karşı dış duvarıdır. Bu nedenle yaralanmalarda derinin koruma özelliği bozulacağından enfeksiyon riski artar. Yaralar, açık ve kapalı olmak üzere ikiye ayrılır.

Deri dokusu zarar görmemiş derinin altındaki dokular zarar görmüş ise bu tür yaralara kapalı yaralar denir. Deri ve mukoza yaralanmışsa buna açık yara denir.

Açık yaralar dört grupta incelenebilir:

Sıyrık: Derinin sert ve pürtüklü bir yüzeye sürtünmesi sonucu oluşan yüzeysel yaralanmalardır. Yara, derinin bütün kalınlığını kapsamaz. Yaralanan kısımdan kan sızabilir. Oldukça ağrılı olabilir. Yarada enfeksiyon tehlikesi büyüktür.

•Kesik: Bıçak, çakı, cam gibi kesici aletlerle oluşur. Kesilmiş düzgün veya parçalı bir yara oluşur. Kesik şeklindeki yara, deri altındaki dokuya, kasa, sinire ve kan damarlarına kadar derinleşebilir. Bolca kanama olabilir. Yara derin olursa damar, sinir ve tendonları yaralayabilir.

Yırtık ve kısmi kopuk: Derinin bir parçası ya tamamen kopmuştur ya da küçük bir kısmı ile bağlı kalmıştır. Genelde çok kanar.

Delinme: Bıçak gibi kesici-delici aletler veya kurşun gibi nesnelerle meydana gelir. Yara girişi küçük olduğundan dışa kanama genellikle önemli değildir. Ancak derindeki dokulara önemli zarar verebilir. Eğer bu yaralanma göğüs veya karında ise öldürücü olabilir.

4.1.1 Yaralanmalarda yapılması gereken ilk yardım uygulamaları şunlardır:

Sıyrıklar, varsa, antiseptikle silinebilir yoksa sabunlu su ile yıkanır. Kuru ve temiz tutulduğu sürece daha çabuk iyileşir. Ancak, kirli veya ıslak bir iş yapılacaksa yara mutlaka kapatılmalıdır.
- Kesik şeklindeki yara deri altındaki dokuya, kasa, sinire ve kan damarlarına kadar derinleşmişse kesik yaranın kenarları antiseptikle silinir. Yara ağzı uç uca getirildikten sonra üzeri steril gazlı bezle kapatılarak yaralı hastaneye götürülür.
- Yırtık ve kısmi kopuk yaralanmalarında kısmen ya da tam kopmuş olan deri, yaranın üzerine, normal yerine yerleştirilmeli, daha sonra üzeri steril pansumanla kapatılmalıdır. Yaralı hemen hastaneye götürülmelidir.
- Eğer delici yaralarda yabancı cisim varsa yaraya saplanan yabancı cisimler çıkarılmaz. Yarada kanama varsa durdurulur. Yara içi kurcalanmamalıdır. Yara temiz ve nemli bir bezle örtülür. Yara üzerine bandaj uygulanır. Tıbbi yardım istenir.
- Kesik ve yaralanmalarda kanama varsa kesik veya yaranın büyüklüğüne göre kesiğin üzerine parmakla baskı uygulayarak, kanayan bölgeyi kalp hizasından yukarıda tutarak, kanama fazla ise tampon uygulayarak veya turnike uygulayarak kanama durdurulmalıdır.
- Yaralarda hiçbir zaman pamuk, kâğıt mendil ya da peçete kullanılmamalı, alkol, iyot vb. güçlü dezenfektanlar sürülmemeli, antibiyotik içeren merhem, toz, pudra vb. ilaçlar kullanılmamalıdır.

4.1.2 Laboratuvarda Oluşabilecek Yanıklarda İlk Yardım

Isı, kimyasal maddeler, elektrik ve radyasyon etkisi ile deride meydana gelen yaralanmalara yanık denir. Yanıklar vücut dokularının yanma derecelerine göre üçe ayrılır:

1. derece yanıklarda deri yüzeyi kızarmıştır. Deride kızarıklık, ağrı, yanık; bölgede ödem vardır. Yaklaşık 48 saatte iyileşir
2. derece yanıklarda içi su dolu kabarcıklar vardır. Derinin kendini yenilemesi ile kendi kendine iyileşir. 5 cm2 den daha büyük yanıkları için kazazede hastaneye götürülmelidir.
3. derece yanıklarda yanık kemiğe kadar ulaşabilir. Derinin tüm tabakaları etkilenmiştir. Özellikle de kaslar, sinirler ve damarlar üzerinde etkisi görülür. Beyaz ve kara yaradan siyah renge kadar aşamaları vardır. Sinirler zarar gördüğü için ağrı yoktur. Böyle yanığı olanlar hemen hastaneye götürülmelidir.

4.1.2.1Kaynar su, alev, sıcak yüzeyle temas ve çeşitli kimyasallardan kaynaklanan yanıklar:

Laboratuvarda kaynar su, alev, sıcak yüzeyle temas ve çeşitli kimyasallardan kaynaklanan yanıklar oluşmaktadır. Eğer sıcak cisimler ile temas var ise kişi hâlâ yanıyorsa öncelikle kazazede yanmaktan kurtarılır, temas kesilir. Yanık bölge soğuk su altında tutulur (Yanık yüzeyi büyükse ısı kaybı çok olacağından önerilmez.). Ödem oluşabileceği düşünülerek yüzük, bilezik, saat vb. eşyalar çıkarılır. Yanmış alandaki deriler kaldırılmadan giysiler çıkarılır, gerekirse kesilir. Su toplamış yerler patlatılmaz. Yanık üzerine hiçbir madde (ilaç dâhil) sürülmemelidir. Yanık üzeri temiz bir bez ile örtülür. Yanık büyük ise tıbbi yardım istenir.

4.1.2.2Elektrik çarpmalarından kaynaklanan yanıklar:

Elektrik çarpmaları da yanıklara sebep olabilmektedir. Bu durumda öncelikle yapılması gereken elektriğin kesilmesidir. Bunun için elektrik ya ana kaynaktan kesilir veya fiş çıkarılır. Bunlar yapılamıyorsa iletken olmayan bir araç yardımı ile kazazede elektrikten kurtarılır. Solunumu durmuşsa suni solunum yapılıp hastaneye sevk edilir.