1828 yılında İsveçli Jöns Berzelius tarafından keşfedilen,
Yeryüzünde nadir bulunan aktinitler grubunda yer alan radyoaktif bir elementtir.
Toryum yer kabuğunda 9.6 ppm oranında bulunur.
Torit (ThSiO4), torianit (ThO2) ve monazit ((Ce, La, Th, Nd, Y)PO4)’ten elde edilir.
Toryum dünyada temel olarak monazitin saflaştırılması sonucu bir yan ürün olarak elde edilmektedir. Monazitin toryum oksit içeriği %4 ile %12 arasında değişmektedir. Nadir toprak elementlerine talep olmaksızın sadece toryum için genelde monazit madenciliği yapılmamaktadır.
Toryum dünyada temel olarak monazitin saflaştırılması sonucu bir yan ürün olarak elde edilmektedir. Monazitin toryum oksit içeriği %4 ile %12 arasında değişmektedir. Nadir toprak elementlerine talep olmaksızın sadece toryum için genelde monazit madenciliği yapılmamaktadır.
Toryum aramaya yönelik ilk havadan proseksiyon çalışması 1959 yılında MTA tarafından başladı.
Toryum aramaya yönelik ilk havadan proseksiyon çalışması 1959 yılında MTA tarafından başladı.
Bu çalışma sonucunda Eskişehir ili Sivrihisar ilçesinin kuzey batısında Kızılcaören köyü yöresinde Toryum bulundu. Toryum yatağı hidrotermal-filon dolgusu şeklinde kompleks bir oluşumdur ve ortalama tenörü %0.21 ThO2’dir.
1970’li yıllarda toryum amaçlı, 1981-84 yılları arasında ise toryuma ilaveten florit (CaF2) (%37), barit (BaSO4) (%31) ve nadir toprak elementlerine (Basnezit) (Ce02, La2O3, Nd2O3) yönelik etütler tamamlanmıştır.
Sivrihisar’daki nadir toprak elementleri ve toryum kompleks cevher yatağında yaklaşık 380 bin ton görünür ThO2 rezervi saptanmıştır. Söz konusu yatakta yeterli sayıda sondaj yapılmamıştır.
Diğer taraftan, Malatya-Hekimhan-Kuluncak’ta da toryum bulunduğu tahmin edilmektedir. Bütün bu çalışmalar tamamlandığında Türkiye’nin toplam toryum rezervinin iki katına çıkma ihtimali bulunmaktadır.
1983’te kabul edilen 2840 sayılı devletçe işletilecek madenler yasasına göre bu yatakların (radyoaktif minerallerin) işletim hakkı, bulma hakkı saklı kalmak kaydıyla Eti Maden A.Ş.’ye devredilmiştir.
Toryum cevherinin zenginleştirilmesiyle ilgili teknolojik sorunlar henüz tam olarak çözülememiştir.
Toryum cevherinin zenginleştirilmesiyle ilgili teknolojik sorunlar henüz tam olarak çözülememiştir.
Maden Tetkik Arama (MTA), Türkiye Atom Enerjisi Kurumu (TAEK) ve Eti Maden A.Ş. tarafından yapılan teknolojik deneyler, yatağın doğrudan toryum olarak değerlendirilmesini henüz başaramamıştır.
Toryumun hidrometalurjik asit liçiyle kazanılmasında işletme maliyetinin yüksek olduğu görülmüştür.
Saha, nadir toprak elementleri, barit ve florit içerdiğinden, yatağın kompleks cevher olarak değerlendirilmesine ve toryumun yan ürün olarak kazanılmasına yönelik ciddi/kapsamlı çalışmaların Üniversitelerin katkılarıyla yapılması zorunludur.
MTA, TAEK, Eti Maden ve Üniversitelerin ortak “Toryum Projesi” yapması gerekir.
DEZAVANTAJLARI
DEZAVANTAJLARI
Atık sorunu (yok etme, insan ve çevre açısından kuşkular/ önyargılar taşıyor),
Yüksek maliyet (yapım ve yakıt çevrimi),
Atom bombası yapılma ihtimali,
Emniyet sorunu
Yenilenemeyen enerji oluşu,
Yolsuzluk, kararsızlık
İki başarısız ihale yapıldı
Toryum, ya plaser monazit ((Ce,La, Th, Nd, Y)PO4) yataklarından (Hindistan) kolay/ucuz olarak kazanılmakta ya da kompleks cevherlerden (Türkiye) zor/pahalı olarak kazanılabilir.
Toryum, ya plaser monazit ((Ce,La, Th, Nd, Y)PO4) yataklarından (Hindistan) kolay/ucuz olarak kazanılmakta ya da kompleks cevherlerden (Türkiye) zor/pahalı olarak kazanılabilir.
Toryum (Th232) direkt olarak kendiliğinden “bölünen/fisil” radyoaktif yakıt olmayıp, nükleer reaktör içinde nötron bombardımanı ile bölünebilir ürün (U233) veren “verimli” bir maddedir.
Enerji alanındaki araştırmalar ve yeni küçük taşınabilir, dördüncü kuşak toryumlu reaktörlerin gündeme gelmesi ve nükleer silahlardan/bombadan kaçış, Hindistan ve Norveç (Thor Energy) gibi toryum zengini ülkelerin toryumu alternatif nükleer yakıt olarak görmeleri sonucunda toryum üretimin yakın gelecekte büyük artışlar kaydedeceği de bir gerçektir.
Enerji alanındaki araştırmalar ve yeni küçük taşınabilir, dördüncü kuşak toryumlu reaktörlerin gündeme gelmesi ve nükleer silahlardan/bombadan kaçış, Hindistan ve Norveç (Thor Energy) gibi toryum zengini ülkelerin toryumu alternatif nükleer yakıt olarak görmeleri sonucunda toryum üretimin yakın gelecekte büyük artışlar kaydedeceği de bir gerçektir.
Ucuz, temiz ve emniyetli nükleer enerji Th ve U karışımı ile elde edilebilir.
Th’un %100’ü, U’un ise %0.7’si zenginleştirme sonunda yakıt olarak kullanılabilmektedir.
5 yıl boyunca 1GW ENERJİ üretmek için 5 ton Th veya
200 ton U yakıta ihtiyaç var.
Radkowski Hafif Su Reaktörü (LWR)
Radkowski Hafif Su Reaktörü (LWR)
Yüksek Sıcaklıklı Gaz-Soğutmalı Reaktörler (HTGR)
Hızlı Üretici Reaktör (FBR)
Ağır Su Reaktörleri (PHWR)
Basınçlı Su Reaktörleri (PWR)
Enerji Yükselteçli/Hızlandırıcılı Reaktörler (Energy Amplifier) (EA)
Hızlandırıcı Sürücü Sistemleri (ADS)
Çakıl Yataklı Modüler Reaktörlerde (PBMR)
Nobel ödülü sahibi Prof. Carlo Rubbia, Avrupa Birliği Nükleer Enerji Merkezinde (CERN) tasarlandı.
Nobel ödülü sahibi Prof. Carlo Rubbia, Avrupa Birliği Nükleer Enerji Merkezinde (CERN) tasarlandı.
Toryum yakıtı kullanan, hızlandırıcı ile tetiklenen yeni tip nükleer santrallar, henüz deneme safhasında olmasına rağmen geleceğin ana enerji kaynağı olacaktır.
Parçalanma hızı proton hızlandırıcısı tarafından belirlenir ve kontrol edilir.
Eğer hızlandırıcı proton göndermeyi keserse, reaktördeki parçalanma anında durur. Bu yüzden bu reaktörlerde durma kolay olmakta ve olası kazalar (erime/patlama) önlenmektedir.
Th yakıtlı reaktörlerden çıkan atıklar U-yakıtlı reaktörler-den çıkan atıklara nazaran daha kısa-ömürlüdür. Yani Th-yakıtlı reaktörler daha çevrecidir.
Diğer enerji kaynaklarıyla karşılaştırıldığında 3-5 kat daha ucuz enerji sağlayabilecektir.
Yeni-yakıt besleme ve yanmış yakıt uzaklaştırma için süre harcanmayan,
Sürekli ve çok az personelle çalışan,
Yatırım maliyeti düşük, ekonomik,
Nükleer emniyeti fazla,
Atık üretimi minimum ve nükleer bomba yapımında kullanılacak plütonyum üretimi daha az,
Gelişmekte olan ülkelere daha uygun,
Bu reaktörlerin ticari olarak kullanımı 2010-2020’lerde başlaması tahmin edilmektedir.
1. Toryum hem daha ucuz hem de doğada uranyuma nazaran 3.5 kat daha boldur.
2. Küresel toryum rezervleri dünya enerji ihtiyacımızı binlerce yıl karşılayabilir. Oysa 50-60 yıllık uranyum rezervi kalmıştır.
3. Toryumlu reaktörlerde üretilen birim enerji başına daha az yakıt tüketilir ve yaklaşık iki kat daha az nükleer atık üretilir.
4. Yüksek ısı iletkenliği ve erime sıcaklığı nedeniyle daha güvenli/ emniyetlidir. Dördüncü jenerasyon Th reaktörleri, üçüncü jenerasyon U reaktörlerine nazaran reaktörün erime/patlama olasılığını kaldırdığından hem daha emniyetli hem de kendini daha kısa sürede geri ödemektedir
5. Toryum reaktörlerinde ısı transferi daha kolaydır.
6. Th ya Pu-239 veya zenginleştirilmiş U235 ile birlikte; ya da Th-U-Pu bir arada yakıt olarak kullanılabilmektedir. Th-yakıtlı reaktörler geleneksel nükleer reaktörlerden atık olarak çıkan Pu’da yakabilir .Th, U’dan 40 kat fazla enerji verir.
7. Aynı miktar enerji üretmek için Th reaktörlerinden çıkan atom bombası yapılabilen Pu, U reaktörlerinden çıkan Pu’dan 5-7 kat daha azdır. Nükleer silahların yayılmasını (proliferation) engellemek amacıyla Th esaslı reaktörler U esaslılardan daha barışçıldır.
8. Th-yakıtlı reaktörlerde yeniden yakıt yükleme süresi U’lu reaktörlerden 2-3 kat daha uzundur. Th’un örtü olarak (blanket) kullanıldığı yakıt sistemlerinde reaktörde kalış süresi (9-10 yıl) U çekirdekten (seed) daha fazladır. Bu hem yakıt verimini artırır hem de yakıt maliyetini düşürür.
9. 2010 ve 2020 yılları arasında, küresel enerji krizini çözmek için pratik olarak sınırsız enerji kaynağı Th kullanılacaktır.
10.Th-yakıtlı reaktörlerde elektrik üretim maliyeti U-yakıtlı reaktörlerden 10 kat daha ucuza olacaktır.
Gelişmekte olan ülkeler için nükleer enerji kalkınma ve enerji ihtiyacını karşılama için şarttır.
Gelişmekte olan ülkeler için nükleer enerji kalkınma ve enerji ihtiyacını karşılama için şarttır.
Dünya enerji talebi küresel ısınma ve sera gazı etkisi ile sürekli artmaktadır. Bu yüzden nükleer enerji ve alternatif stratejik Th-yakıtı gelecekte önem kazanacaktır.
Nükleer enerji üretiminde Th-yakıt, enerji maliyetini, uzun süre yanması ve azaltılmış yakıt tüketiminden dolayı, düşürmektedir.
Th232’den U233 üretimi, U zenginleştirmekten oldukça kolaydır.
Th-yakıtlı reaktörlerin atıkları U-yakıtlılardan hem miktar olarak az hem de daha kısa-ömürlüdür (radyo-aktiftir).
Th-yakıt birçok mevcut reaktörde direk, bazılarında küçük modifikasyon sonucu kullanılabilir.
Th-U yakıt(ları) kaynar sulu (BWR), basınçlı sulu (PWR), Candu (PHWR) ve Enerji Yükselteçli (EA) reaktörler için gelecek vaat etmektedir.
Türkiye dünyada büyük rezervli düşük tenörlü kompleks Th yatağına sahip olması ve nükleer enerji reaktörleri kurma planları nedeniyle yerli nükleer yakıt olabilecek Th’a gereken önemi verip hem kompleks yerli Th cevherini zenginleştirme hem de Th-yakıtlı reaktörler konusunda Ar-Ge çalışmalarına önem vermesi gerekmektedir.
Kurulacak/seçilecek nükleer santralların hem U hem de Th yakıtlı çalışması, ucuz, yerli ve güvenilir enerji arzı açısından çok önemlidir.
Bugün enerjisinin %70’ini ithal eden Türkiye için önemli bir enerji kaynağı olabilecek Th, Türkiye’nin enerji sorununun çözümüne yardımcı olabilir ve en önemlisi enerjide bağımsızlık sağlayabilir.
Ülkemizde radyoaktif yakıt olabilecek U ve Th cevher yataklarının yeniden ciddi bir şekilde aranması, haritalanması ve zenginleştirilmesine acilen ihtiyaç vardır. Rezervler dünya literatürüne geçirilmelidir.
Toryum hem Eskişehir hem de Türkiye açısından geleceğin nükleer yakıtı olma açısından gereken ilgiyi acilen görmelidir.
Toryum yatağının bulunduğu Eskişehir ili, Türkiye’de nükleer yakıt zenginleştirmede öncü il olmalıdır.
ABD dünyanın uydusu ay yüzeyinde toryum bulmuştur. Toryum ay yüzeyinde bulunan 4. en yaygın elementtir.
ABD dünyanın uydusu ay yüzeyinde toryum bulmuştur. Toryum ay yüzeyinde bulunan 4. en yaygın elementtir.
Enerji talebinin sürekli artmakta,
Enerji talebinin sürekli artmakta,
Enerjinin daha çok gelişmekte olan ülkelere gerekmekte,
Son yıllarda fosil yakıtların sebep olduğu küresel ısınma,
Kyoto protokoluna göre CO2 emisyonu sınırlamaları,
Fosil yakıtların enerji talebini karşılayamaz durumda olması,
Fosil yakıtlardan petrol ve doğal gazın 50-60 yıl sonra tükeneceği gerçeği,
Yeni, küçük, ekonomik, emniyetli, taşınabilir ve uzun süre enerji sağlayan nükleer reaktörlere ihtiyacı var,
Otomatik kontrollu, daha az bakım, yakıt besleme ve değiştirme gerektiren enerji sistemlerine ihtiyaç var,
Enerji alt yapısı yetersiz,
Eğitimli kalifiye personel yok.
-
Th-Mg alaşımı Yüksek sıcaklığa mukavim ve hafif alaşım
Th-Mg alaşımı Yüksek sıcaklığa mukavim ve hafif alaşım
(%2-3 Th)
Toryum Nitrat Kaynak elektrodu yapımı
Magnetron katot tüpleri ve hareketli dalga tüpleri (TWT) imalatında kullanılır. Bu tüpler mikro dalga frekansında elektron yaydıklarından hava trafik kontrol, gözlem, hava tahmini radar sistemlerinde; silah sistemlerinde ve mikro dalga fırınlarda kullanılır.
ThO2 Yüksek ısı dayanımına sahip (3300°C)
Havacılık ve uzay araştırmalarında Welsbach lamba fitil/gömlekleri (fener, lüx, piknik lambalarında)
Amonyağın nitrik aside dönüştürülmesinde katalizör olarak
Th metal Tungsten lamba filamentleri kaplamasında
Elektronik cihazlarda ve TV’lerde
Sayı: Dünyada aktif 465 nükleer reaktör var.
Sayı: Dünyada aktif 465 nükleer reaktör var.
Yakıt: Tamama yakını yakıt olarak doğal uranyum/kısmen zenginleş-tirilmiş uranyum (%4) kullanır. Ayrıca Th, Th-U, Th-Pu, Th-U-Pu yakıt olarak kullanılabilir.
U235(%0.7) zincir reaksiyon verir oysa U238 (%99.3) zincir reaksiyon vermez, Th nötron bombardımanı ile U233 dönüştürülür.
Yakıt Tüketimi: 65000 t/y U Üretici: 19 firma
Soğutma/Modülasyon: Su, gaz, erimiş Pb, erimiş Pb-Bi,helyum/grafit
Atık Miktarı: 60 m3/y (30-50 t/y) (60000 t/y kül)
Atık Yok Etme: 5 yıl su havuzunda geçici dinlendirme, 30 yıl toprak üzerinde ara depolama daha sonra 200-900 m derinlikteki yer altı madenlerinde sürekli depolama/okyanus çukurlarına atma.
Güç: 1100KW/1.1GW (Atatürk Barajı)
Fiatı: 2.5-3.5 milyar $ (Doğal U yakıt kullanan Candu %10-20 daha pahalı)
Bakım: 50 milyon $/y Yakıt: 30 milyon $/y Personel: 50 milyon $/y
Personel: 500 kişi İnşa Süresi: 5-6 yıl
1. Yap-İşlet veya Yap-İşlet-devret modelleri uygulanmalı,
1. Yap-İşlet veya Yap-İşlet-devret modelleri uygulanmalı,
2. Yabancı ve özel sektör girişi hızlandırılmalı,
3. Otoprodüktör özendirilmeli,
Enerji tasarrufu ve verimliliği özendirilmeli (4 milyar kwh tasarruf imkanı var),
sahalarında ekonomik olabilecek 9129 ton uranyum rezervi tespit edilmiştir.
MTA 1980’li yıllarda uranyumu zenginleştirip sarı pasta elde etmişken, üretim maliyeti yüksek diyerek, çalışmalar durdurulup, çalışanlar dağılmıştır.
1945-1958: Toryum nükleer reaktörlerde yakıt olarak nükleer enerjinin doğduğu 1950’li yıllarda başladı. ABD’deki önemli Brookhaven, Oak Ridge ve Los Alamos laboratuarlarında kullanıldı.
1945-1958: Toryum nükleer reaktörlerde yakıt olarak nükleer enerjinin doğduğu 1950’li yıllarda başladı. ABD’deki önemli Brookhaven, Oak Ridge ve Los Alamos laboratuarlarında kullanıldı.
1958-1980: Th’un enerji uygulamaları bir çok prototip Th araştırma reaktörünün ABD, Almanya, Rusya ve Fransa’da inşa edilmesiyle arttı. 6000 t Th zenginleştirildi.
1980-2000: ABD başkanları Ford ve Carter nükleer enerjiyi desteklemedi. Th yakıtlı reaktörlere ilgi azaldı. ABD’nin yeterli toryum rezervlerine sahip olmaması ve uranyum yataklarına sahip olmasından dolayı uranyum yakıtlı reaktörleri desteklemektedir. Son onlarca yıldır, birçok ulus (Almanya, Hindis-tan, Rusya, İngiltere, Japonya, Brezilya ve ABD) (Th-U), (Th-Pu) ve (Th-U-Pu) yakıtlı reaktörleri denemektedir. Bazı devletler toryum yakıtlı gaz/su soğutmalı güç reaktörleri ile ilgili çalışmaları terk etse de 1990’ların ortalarından beri dünyanın önemli toryum rezervlerine sahip ülkeler toryum yakıtlı reaktörlere ilgisini artırarak sürdürmektedir.
2000 yılından Bugüne: Dünyanın ikinci büyük monazit yataklarına sahip Hindistan bir milyar nüfusuna yerli enerji üretmek için nükleer enerjiyle ilgilenmektedir. Ayrıca dünyanın 4. büyük toryum rezervine sahip Norveçli Thor Energy Mart 2007’de toryum yakıtlı nükleer reaktör kurma isteğini açıklamıştır (Reuters, 2007). Thor Energy mevcut nükleer teknoloji ile 2 GW’lık yaklaşık 4 milyar $’a Norveç’in enerji ihtiyacının %15’ini karşılayacak toryum yakıtlı reaktör yapma isteğini hükümete bildirmiştir. AB, ABD, Kanada; Japonya, Rusya, Pakistan ve bazı Asya ülkeleri (Endonezya, Vietnam, Malezya, Çin vs) toryumlu reaktörlerle ilgilenmektedir.
1954’te Cenevre’de 12 Avrupa ülkesi tarafından kuruldu.
1954’te Cenevre’de 12 Avrupa ülkesi tarafından kuruldu.
Nükleer Araştırmaları ortak yapmak ve ABD karşısında güçlü olmak için oluşturuldu.
Bugün 20 üyesi var. Ayrıca ABD, Rusya, Japonya, İsrail, Çin, Hindistan, Pakistan, İran’la işbirliği yapılıyor.
Ülkeler GSMH’ları oranında bütçeye katkı yapıyor.
Yüksek enerji fiziği ve jenerik teknolojilerle ilgili Ar-Ge yapar.
Dünyanın en büyük parçacık hızlandırıcısına sahip.
Türkiye’de kurulacağı açıklanan nükleer santrallerin reaktör tipi de tartışma konusudur. Dünyada ağırlıklı olarak CANDU, yani ağır su ile basınçlı su reaktörleri (PWR) bulunmaktadır. Bu anlamda 1GW elektrik gücündeki bir PWR reaktörünün maliyeti 2.2 ile 2.5 milyar dolar arasında değişmektedir. Söz konusu santrallerin elektrik verimliliği daha yüksektir. CANDU reaktörlerinin ilk yatırım maliyeti diğer reaktörlere göre %10-20 daha yüksek olan bir teknolojiye sahiptir. Ancak zenginleştirilmiş uranyum yerine doğal uranyum kullanıldığı için bu tip reaktörlerin işletim maliyeti daha düşüktür. Türkiye'nin uranyum ve toryum kaynaklarını kullanma isteğine cevap verebilecek en avantajlı teknoloji olarak CANDU ve enerji hızlandırıcılı (EA) reaktörler gösterilebilir. Bugün inşa halindeki 27 reaktörün 8'i CANDU’dur. Hindistan bu tip reaktörlerden 6 tane inşa edilmektedir
Türkiye’de kurulacağı açıklanan nükleer santrallerin reaktör tipi de tartışma konusudur. Dünyada ağırlıklı olarak CANDU, yani ağır su ile basınçlı su reaktörleri (PWR) bulunmaktadır. Bu anlamda 1GW elektrik gücündeki bir PWR reaktörünün maliyeti 2.2 ile 2.5 milyar dolar arasında değişmektedir. Söz konusu santrallerin elektrik verimliliği daha yüksektir. CANDU reaktörlerinin ilk yatırım maliyeti diğer reaktörlere göre %10-20 daha yüksek olan bir teknolojiye sahiptir. Ancak zenginleştirilmiş uranyum yerine doğal uranyum kullanıldığı için bu tip reaktörlerin işletim maliyeti daha düşüktür. Türkiye'nin uranyum ve toryum kaynaklarını kullanma isteğine cevap verebilecek en avantajlı teknoloji olarak CANDU ve enerji hızlandırıcılı (EA) reaktörler gösterilebilir. Bugün inşa halindeki 27 reaktörün 8'i CANDU’dur. Hindistan bu tip reaktörlerden 6 tane inşa edilmektedir
Enerji tüketimindeki hızlı artışla birlikte dünyadaki kömür, petrol, doğalgaz gibi fosil yakıtların en fazla 50 yıl içinde tükenmesi beklenmektedir. Bu fosil yakıtların çevreye yaydığı CO2 ve SO2 gibi gazlar tüm dünyanın iklimini canlıların yaşayamayacağı bir hale getirmekte, kömür santrallarından çıkan küllerdeki radyoaktivite de havada yayılarak solunum ve sindirim yolları ile vücutta depolanabilmektedir. Mevcut nükleer santralları ise atom bombası için plütonyum üretmek üzere dizayn edilmiş, daha sonra nükleer enerji üretimine adapte edilmişlerdir. Bu eski tip santralların atık problemleri ve kaza olasılıkları nedeni ile insanlık daha temiz, güvenli ve devamlılığı olan bir enerji kaynağına ihtiyaç duymaktadır
Enerji tüketimindeki hızlı artışla birlikte dünyadaki kömür, petrol, doğalgaz gibi fosil yakıtların en fazla 50 yıl içinde tükenmesi beklenmektedir. Bu fosil yakıtların çevreye yaydığı CO2 ve SO2 gibi gazlar tüm dünyanın iklimini canlıların yaşayamayacağı bir hale getirmekte, kömür santrallarından çıkan küllerdeki radyoaktivite de havada yayılarak solunum ve sindirim yolları ile vücutta depolanabilmektedir. Mevcut nükleer santralları ise atom bombası için plütonyum üretmek üzere dizayn edilmiş, daha sonra nükleer enerji üretimine adapte edilmişlerdir. Bu eski tip santralların atık problemleri ve kaza olasılıkları nedeni ile insanlık daha temiz, güvenli ve devamlılığı olan bir enerji kaynağına ihtiyaç duymaktadır
Sivrihisar yatağı çok çeşitli minerallerden oluştuğu için kompleks cevher olarak adlandırılmaktadır. Bu yatakta florit (%37,44), barit (%31,04) ve bastnazit (%3,14) amaçlı çalışmalar 0-50 metre derinlikte yürütülmüş, toryum amaçlı çalışmalar ise 400 metre derinliğe kadar ulaşmıştır. Bu çalışmalar sonucu bulunan yaklaşık 380 bin ton toryumun ortalama tenörünün %0.21 olduğu saptanmıştır
Bu yataklardaki toryum tenörü seçme numunelerde %3’e kadar çıkabilmektedir. Tenörün dağılımı homojen olmadığından tüm sahayı kapsayacak bir harita çıkarılamamış, hesaplamalarda her bir damardan alınan örneklerin kimyasal analiz sonuçlarının geometrik ortalaması alınmıştır.
Nükleer santrallerde yakıt olarak zenginleştirilmiş uranyum kullanılıyor. Dünya üzerinde faaliyet gösteren 465 nükleer santralin yıllık uranyum ihtiyacı 65 bin ton seviyesinde bulunuyor. Dünyanın toplam uranyum rezervi ise 11 milyon ton düzeyinde. Araştırmalar bugün çıkarılan uranyum miktarının talebe göre en çok 60 yıl yeteceğini gösteriyor. Dünyada 19 uranyum üreticisi var. Bu ülkeler dünya uranyum üretiminin % 90'ını karşılıyor
Nükleer santrallerde yakıt olarak zenginleştirilmiş uranyum kullanılıyor. Dünya üzerinde faaliyet gösteren 465 nükleer santralin yıllık uranyum ihtiyacı 65 bin ton seviyesinde bulunuyor. Dünyanın toplam uranyum rezervi ise 11 milyon ton düzeyinde. Araştırmalar bugün çıkarılan uranyum miktarının talebe göre en çok 60 yıl yeteceğini gösteriyor. Dünyada 19 uranyum üreticisi var. Bu ülkeler dünya uranyum üretiminin % 90'ını karşılıyor
Son rakamlara göre ortalama bir nükleer santralinin maliyeti 3-5 milyar dolar arasında değişiyor. Büyük ölçekli bir santral ise yılda yaklaşık 1.1 GWS(Atatürk Barajı kadar) enerji üretiyor. Bu büyüklükte bir santral yılda ortalama 60 m3 radyoaktif atık üretiyor. Bu teknolojiyi kullanan ülkeler atıkları 70°C varan yüksek ısıları nedeniyle önce santral yakınlarında bulunan soğuk su havuzlarında 'dinlendiriyor. Bu dinlendirme 5 yıl sürüyor. Ardından ara depolama safhası başlıyor. Soğuyan radyoaktif maddeler toprak altına gömülmeden önce ışıma oranının düşmesi için genellikle toprak üzerinde bulunan ara depolarda yaklaşık 30 yıl daha bekletiliyor. Bu depolar 60 cm’lik beton ve çelikten oluşan duvarlarıyla her türlü deprem, sel ve yangına karşı dayanacak şekilde inşa ediliyor. Son depolama safhasında ise yaklaşık 35 yıldan beri bekletilen atıklar toprak altına gömülüyor. Bunun için eski ve kurumuş maden ocakları kullanılıyor. Bu yer altı depolarının derinlikleri ise 200-900 m arasında değişiyor. İşin bu kadar uzun sürmesi atıkların içerisinde bulunan ağır metal adı verilen maddelerin etrafa yaydıkları radyasyonun azalmamasından kaynaklanıyor.
Son rakamlara göre ortalama bir nükleer santralinin maliyeti 3-5 milyar dolar arasında değişiyor. Büyük ölçekli bir santral ise yılda yaklaşık 1.1 GWS(Atatürk Barajı kadar) enerji üretiyor. Bu büyüklükte bir santral yılda ortalama 60 m3 radyoaktif atık üretiyor. Bu teknolojiyi kullanan ülkeler atıkları 70°C varan yüksek ısıları nedeniyle önce santral yakınlarında bulunan soğuk su havuzlarında 'dinlendiriyor. Bu dinlendirme 5 yıl sürüyor. Ardından ara depolama safhası başlıyor. Soğuyan radyoaktif maddeler toprak altına gömülmeden önce ışıma oranının düşmesi için genellikle toprak üzerinde bulunan ara depolarda yaklaşık 30 yıl daha bekletiliyor. Bu depolar 60 cm’lik beton ve çelikten oluşan duvarlarıyla her türlü deprem, sel ve yangına karşı dayanacak şekilde inşa ediliyor. Son depolama safhasında ise yaklaşık 35 yıldan beri bekletilen atıklar toprak altına gömülüyor. Bunun için eski ve kurumuş maden ocakları kullanılıyor. Bu yer altı depolarının derinlikleri ise 200-900 m arasında değişiyor. İşin bu kadar uzun sürmesi atıkların içerisinde bulunan ağır metal adı verilen maddelerin etrafa yaydıkları radyasyonun azalmamasından kaynaklanıyor.
Avrupa'da bu atıklardan tam 12 bin ton toprak altında bulunuyor.
Avrupa'da bu atıklardan tam 12 bin ton toprak altında bulunuyor.
Bu rakama her yıl bin 730 t yeni atık ekleniyor.
Son verilere göre Avrupa'da halen 145 nükleer santral faaliyet gösteriyor.
Alman Nükleer Enerji Kurumu'nun rakamlarına göre bu atıkları güvenli olarak ortadan kaldırmanın yıllık faturası ise 30-35 milyon Euro arasında değişiyor.
