Bakü – TİFLİS – kars demiryolu projesi

29.07.2008

ULAŞTIRMA BAKANLIĞI
DLH İNŞAATI GENEL MÜDÜRLÜĞÜ’NÜN

BAKÜ – TİFLİS – KARS (BTK) DEMİRYOLU PROJESİ

Bakü-Tiflis-Kars (BTK) demiryolu projesi bölgedeki taşıma potansiyelini değerlendirerek, Asya ile Avrupa arasındaki eski tarihi İpek Yolu üzerinde bulunan ve birbiri ile tarihten gelen dostlukları, kültürel ve ekonomik beraberlikleri olan, Türkiye, Gürcistan, Azerbaycan Devletleri ve milletleri arasındaki ilişkileri daha da kuvvetlendirecek ve ticaretin geliştirilmesine katkıda bulunacaktır.

BTK projesi; sadece bir demiryolu projesi değil, ülkemizin tarihi ipek yolunu tekrar canlandırma, bölge ülkeleriyle ekonomik, sosyal ve kültürel ilişkilerini daha da pekiştirme projesidir.

Kazakistan ve Çin’in de dahil olduğu projede, enerji kaynaklarının dünyaya ulaşımı sağlanırken, Uluslararası ulaşımda Türkiye, Gürcistan ve Azerbaycan Ülkeleri önemli bir avantaj elde edecektir.

Kamuoyunda “İpek Demiryolu Projesi” olarak nitelendirilen proje; her üç ülkenin bölgeye yönelik politikalarında önemli bir rol oynayacaktır. Bu husus göze alındığında, Türkiye ve Gürcistan devletlerinin kendi sınırları içindeki yeni demiryolu yapımı ve mevcut demiryolu rehabilitasyonunu eşzamanlı yapması, projenin tamamının hayata geçirilmesi açısından oldukça önemlidir. Bakü-Tiflis-Kars (BTK) Projesinde, böylece her üç ülkenin dört yıldır sürdürdüğü müşterek gayretleri olumlu sonuç vermiş olacaktır.

Projenin gerçekleştirilmesi ile Avrupa ve Türkiye-Gürcistan-Azerbaycan üzerinden Orta Asya ve Uzak Doğu arasında demiryolu ile istikrarlı yük ve yolcu taşımacılığı sağlanarak, bölgesel işbirliği gerçekleştirilecektir.

Bu şekilde, demiryolu taşımacılığının getireceği güvenli ve ekonomik taşıma modeli, Avrasya Bölgesindeki ülkelerin ticaret hacimlerinin artmasına ve zenginleşmesine katkıda bulunacaktır.

Projenin hayata geçirilmesi, 29.12.2004 tarihinde Gürcistan’ın başkenti Tiflis’te; Türkiye-Gürcistan-Azerbaycan Ulaştırma Bakanlarının katılımı ile yapılan Karma Ulaştırma Komisyonu Toplantısında kararlaştırılmıştır.

Bu toplantıda; Kars’tan, Gürcistan içerisindeki Ahilkelek’e yeni demiryolu yapılması, Ahilkelek’ten Tiflis’e kadar olan kısımda ise mevcut hattın rehabilitasyonu yapılarak, Türkiye-Gürcistan ve Azerbaycan arasındaki kesintiye uğramış olan demiryolu bağlantısının sağlanmasına yönelik karar alınmıştır.

Bakü-Tiflis-Kars Demiryolu Projesi’nin; Türkiye kesimini oluşturan ve yeni inşa edilecek Türkiye-Gürcistan (Kars–Sınır) Demiryolu 76 km uzunluğunda olup, Etüt Proje ve Mühendislik Hizmetleri kapsamında, altyapı çift, üstyapı tek hat, konvansiyonel hız olarak öngörülmüş ve elektrifikasyonlu ve sinyalizasyonlu işletme yapılacaktır.

Proje kapsamında yürütülen çalışmalar :

• 
  27 Temmuz 2006 tarihinde Astana’da Türkiye, Azerbaycan, Gürcistan, Kazakistan ve Çin Halk Cumhuriyeti Ulaştırma Bakanlarının katıldığı toplantıda projenin gerçekleştirilmesi hakkında 3’lü ve 5’li protokol imzalanmıştır.
  
• 
  Fizibilite etüdü sonucunda elde edilen değerlere ilave olarak; 27 Temmuz 2006 tarihinde Kazakistan’ın başkenti Astana’da, Türkiye, Gürcistan, Azerbaycan, Kazakistan ve Çin Halk Cumhuriyeti Ulaştırma Bakanları arasında yapılan 5’li toplantıda, Kazakistan yetkilileri, bu hattın işletmeye açılması halinde, proje güzergahına yılda minimum 10 milyon ton yük sevk edeceğini beyan etmiş ve bu beyan protokol altına alınmıştır.
  
• 
  7 Şubat 2007 tarihinde Tiflis’te projenin gerçekleştirilmesi için Gürcistan, Azerbaycan ve Türkiye Cumhuriyeti Devlet ve Hükümet Başkanları projenin gerçekleştirilmesi hakkında mutabakata varmışlardır.
  
• 
  Türkiye sınırı-Ahilkelek arasında yeni yapılacak 29 km’lik hattın yapımı ihalesi sonuçlandırılmış olup, Sayın Cumhurbaşkanımız Abdullah GÜL ve projeye taraf olan diğer Devlet Başkanlarının katılımları ile 21.11.2007 tarihinde Gürcistan’da temel atma töreni gerçekleştirilmiştir.
  
• 
  Türkiye tarafındaki 76 km’lik yeni yapılacak demiryolu hattının yapımı Özgün Yapı ve Çelikler İnşaat Şirketi İş Ortaklığına 289.838.988 YTL bedelle ihale edilerek, 04 Mayıs 2008 tarihinde yer teslimi yapılarak işe başlanılmıştır.
  
• 
  Projenin kontrolluk ve danışmanlık hizmetlerinin yürütülmesi gayesiyle Yüksel Proje ve Yüksel Domaniç İş Ortaklığı ile 21.05.2008 tarihinde sözleşme imzalanmış ve işyeri teslimi yapılmıştır.
  
• 
  Projenin temel atma töreni Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Sayın Abdullah GÜL, Azerbaycan Cumhurbaşkanı Sayın İlham ALİYEV ve Gürcistan Cumhurbaşkanı Mihail SAAKASVİLİ’nin teşrifleriyle 24 Temmuz 2008 tarihinde KARS’ta gerçekleştirilmiştir.
  

Tasarım Kriterleri :

Geometrik Standartlar ve Boyutlar	TÜRKİYE	GÜRCİSTAN
Hat Uzunluğu	75,966 km (Yaklaşık 76 km)	26 km (+4 km Ahılkelek İstasyonu) (Yaklaşık)
Proje Hızı	120 km/saat	90 km/saat
Minimum Kurp Yarıçapı	1000 metre (istisnai 800 m)	600 metre
Dever (Maksimum)	130 mm	130 mm
Maksimum Eğim	%016, (istisnai %018)	%016, (istisnai %018)
Maksimum Kot	2102,27 m.	2061,97 m.
Minimum Kot	1691,64 m.	1782,49 m.
Ortalama Kot	1904,81 m.	1904,78 m.
Tünel	1 Adet (2330 m) 1286,55 m	1043,45 m’si Gürcistan
Viyadükler	3 Adet	-
Üstgeçit	12 Adet	2 Adet
Gabari	UIC C1	11,70 m platform gen. (4,20 m eksenler arası)
Ray açıklığı	1435 mm (UIC)	1435 mm (UIC)
Düşey Kurp Yarıçapı	25 000 m.	10 000 m
İstasyon	Sınır İstasyonu (CANBAZ)	Karsthaki - Ahılkelek
İstasyon Boyu (Min.)	1700 m.	1500 m.
Peron Uzunluğu (Min	300 m.	300 m.

Fiziksel Standartlar :

Ray	UIC 60	R-65
Travers	B 70 (Ö.Beton)	B 70 (Ö.Beton)
Makaslar(Oynar Göbekli)	(S) 1/12, Basit 1/12	(S) 1/9 – 1/11, Basit 1/9 – 1/11
Elektrifikasyon	25 KV, 50 Hz, Tek Faz	25 KV, 50 Hz, Tek Faz
Sinyalizasyon	CTC, ATC, Level-1	CTC, ATC, Level-1

Proje Güzergahı

• 
  Güzergah Kars–Doğu kapı mevcut hattı üzerinden Kars İstasyonuna yaklaşık 6.125 Km mesafeden sol makasla ayrılarak başlamaktadır. Mevcut Kars İstasyonunda, elektrifikasyon için bir Uzaktan Kumanda Merkezi (Remote Control Center), Sinyalizasyon için Trafik Kontrol Merkezi (Centralised Traffic Center) tesis edilecektir.
  
• 
  Kars - Çıldır karayolunun doğusundan devam edilerek KM: 64’den – 66’ya, doğuya doğru giden hat, Yukarı Canbaz, Damlıca, Karakale’nin doğusundan geçerek Gürcistan sınırına varmaktadır.
  
• 
  KM: 68-69 arasında Canbaz’da bir sınır istasyonu (Gümrük) öngörülmüştür.
  
• 
  Türkiye - Gürcistan sınırı (KM: 75) bir tünelle geçilmekte olup, KM: 74’de tünele girilmekte ve KM: 76’de Gürcistan topraklarında tünelden çıkılmaktadır.
  
• 
  KM:80-82 arasında Karsakhi’nin güneyinde Gürcistan için bir sınır istasyonu tesis edilmekte ve Ahılkelek yük istasyonunda KM: 105’te son bulmaktadır.
  
• 
  Ahilkelek’ten Tiflis’e (Marabda) kadar olan yaklaşık 160 km’lik mevcut bir demiryolu hattı vardır. Proje kapsamında bu hattın fiziki standartlarının yükseltilmesi de yer almaktadır.
  
• 
  Tiflis’ten Bakü’ye olan mevcut hattın fiziki standartları her türlü işletmeciliğe uygundur.
  

SONUÇ:

76 km’si Türkiye, 29 km’si ise Gürcistan’da altyapısı çift, üstyapısı tek, sinyalli ve elektrifikasyonlu olarak inşa edilmesi planlanan toplam 104 km uzunluğundaki hatta; Kars, Tiflis ve Bakü arasında yük taşımacılığının yanında yolcu taşımacılığı da öngörülmüştür.

Hattın işletmeye alınacağı planlanan 2011 yılında; 1 Milyon yolcu ve 6,5 Milyon ton yük, 2034 yılında ise söz konusu proje hattı üzerinde 3 Milyon yolcu ve 17 Milyon yük taşıma kapasitesi olacağı tahmin edilmektedir.

Hattın gerçekleştirilmesi ile bu bölgeye gerek istihdam, gerekse ticari açıdan büyük bir canlılık getireceği rakamlardan net olarak anlaşılmaktadır.

Bakü-Tiflis-Ceyhan ve Bakü-Tiflis-Erzurum Projelerinden sonra her üç ülkenin gerçekleştirdiği üçüncü büyük proje olan bu proje, yukarıda da belirtildiği üzere, üç ülkenin tarihten gelen dostluklarını daha da pekiştirecek, bölge halkına barış ve refah getirecektir.

BTK Projesinin hayata geçirilmesi ve inşası devam eden Boğaz Tüp Geçişinin (Marmaray Projesi) tamamlanması ile ayrıca bu projeleri destekleyen diğer demiryolu projelerinin inşasıyla; Asya’dan Avrupa’ya, Avrupa’dan Asya’ya çok büyük hacimde taşınabilecek yüklerin önemli bir bölümü Türkiye’de kalacak, böylece Türkiye, uzun vadede milyarlarca dolar taşıma geliri elde edebilecektir.