Dış Denetim Sürecinde İç Denetim Çalışmalarından Yararlanma (INTOSAI Denetim Standartları)
Dış Denetim/Yüksel Denetim Nedir
Dış denetim, örgütsel bir yapının, kendisinin dışında yer alan ve kendisinden bağımsız denetim elemanlarınca yapılan denetimini ifade eder. Dış denetimin en önemli özelliği bağımsızlıktır.
Dış denetim, örgütsel bir yapının, kendisinin dışında yer alan ve kendisinden bağımsız denetim elemanlarınca yapılan denetimini ifade eder. Dış denetimin en önemli özelliği bağımsızlıktır.
Dış denetim daha geniş anlamlı bir kavram olarak yüksek denetimi de kapsamakla birlikte, yüksek denetimin parlamento adına yapılması ; yasama, yürütme ve yargı erkleri dışında “sui generis” bir devlet faaliyet olarak yürütülmesi yönleri ile dış denetimden ayrılır.
Dış denetim kamusal alanda yürütme içinde bulunan kuruluşlarca da yapılmakla birlikte, yüksek denetim parlamento adına yüksek denetim kuruluşları tarafından yerine getirilir.
“Kaynağını Anayasadan alan, meslek mensuplarının Anayasal ve yasal teminatlara sahip bulunduğu ve çoğu ülkede yargısal yetkilerle de techiz edilmiş bulunan, bağımsız kuruluşlarca Parlamento adına yürütülen denetimleri tanımlamaktadır”.
“Kaynağını Anayasadan alan, meslek mensuplarının Anayasal ve yasal teminatlara sahip bulunduğu ve çoğu ülkede yargısal yetkilerle de techiz edilmiş bulunan, bağımsız kuruluşlarca Parlamento adına yürütülen denetimleri tanımlamaktadır”.
*Köse, H. Ömer; Dünyada ve Türkiye’de Yüksek Denetim, II. Basım, Ankara, 2007, s.17
Anayasal Dayanak,
Meslek mensuplarının anayasal ve yasal teminatları,
Bağımsızlık,
Parlamento adına denetim,
Yargısal yetki (seçimlik).
Bütçe Hakkının Parlamentolara Geçmesi,
Yürütmenin Hesap Verebilirliğinin Sağlanması,
Parlamentonun Yapısal Sınırlılıkları,
Uzman Bir Kuruluş Olarak SAYIŞTAY,
Kaliteli Kamu Hizmeti Beklentileri,
Demokratikleşme ve Şeffaflaşma Kavramlarının Gelişmesi,
Vatandaşların Bilgi Edinme Hakkı,
Bütçe hakkı, vergilerin toplanması ve giderlerin yapılmasının, parlamentonun iznine tabi olmasıdır.
Bütçe hakkı, vergilerin toplanması ve giderlerin yapılmasının, parlamentonun iznine tabi olmasıdır.
Bu hak çerçevesinde Parlamentolar denetimleri kendi eliyle yapamadığı için Sayıştaylara ihtiyaç duyulmuştur.
12.yy da Magna Carta ile Bütçe Hakkının kabulü
Sayıştaylar, halkın ödediği vergilerin halk yararına kullanımını sağlamak için parlamentolar adına denetim yapmak üzere kurulmuşlardır.
Sayıştaylar, halkın ödediği vergilerin halk yararına kullanımını sağlamak için parlamentolar adına denetim yapmak üzere kurulmuşlardır.
İki tür Sayıştay örgütlenmesi mevcuttur.
Ofis Tipi Sayıştaylar (Anglo- Sakson)
Kurul Tipi Sayıştaylar (Kıta Avrupası)
Yargı Yetkisi Olan
Yargı Yetkisi Olmayan
Türk Sayıştayı, yargı tipi Sayıştay olarak kurulmuştur.
29 Mayıs 1862 Tarihinde DİVAN-I MUHASEBAT Adıyla Kurulmuştur.
29 Mayıs 1862 Tarihinde DİVAN-I MUHASEBAT Adıyla Kurulmuştur.
1876 Kanun-i Esasisi İle Anayasal Kimlik Kazanmıştır.
1924, 1961 ve 1982 Anayasalarında da bu niteliğini korumuştur.
Sayıştay Denetiminin Hukuki Altyapısı
Sayıştay Denetiminin Hukuki Altyapısı
1982 Anayasası Md. 160-164-169 ve 69. madde
6085 sayılı Sayıştay Kanunu
5018 sayılı Kanun 68. madde
3346 sayılı KİT ile Fonların TBMM Den. Düz. Hak. K.
1982 Anayasası Md. 160 –
1982 Anayasası Md. 160 –
Sayıştay, merkezi yönetim bütçesi kapsamındaki kamu idareleri ile sosyal güvenlik kurumlarının bütün gelir ve giderleri ile mallarını Türkiye Büyük Millet Meclisi adına denetlemek ve sorumluların hesap ve işlemlerini kesin hükme bağlamak ve kanunlarla verilen inceleme, denetleme ve hükme bağlama işlerini yapmakla görevlidir. Sayıştayın kesin hükümleri hakkında ilgililer yazılı bildirim tarihinden itibaren onbeş gün içinde bir kereye mahsus olmak üzere karar düzeltilmesi isteminde bulunabilirler. Bu kararlar dolayısıyla idari yargı yoluna başvurulamaz.
Vergi, benzeri mali yükümlülükler ve ödevler hakkında Danıştay ile Sayıştay kararları arasındaki uyuşmazlıklarda Danıştay kararları esas alınır.