Kafedra: Nəqliyyat texnikası və idarəetmə texnologiyaları

Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi

Azərbaycan Texniki Universitedi

Kafedra:Nəqliyyat texnikası və idarəetmə texnologiyaları

Fənn:Beynəlxalq nəqliyyat sistemləri

Sərbəst iş N2

Fakültə:Nəqliyyat və Logistika

İsxtisas:Nəqliyyat servisi

Qrup:178a

Kurs:4

Müəllim :Q Manafov

Tələbə:R Dadaşzadə

Bakı-2021

Sistem yanaşma

Sistem (yun. "təşkil edilmiş") — vahidliyə doğru çox sayda bir-biri ilə bağlı obyekt və resursların birliyi. Bu birlik digər birliklərə qarşı da yönəlmiş ola bilir. Sistem mühitin daxilində obyekt və subyektlərin müəyyən zamana və müəyyən məqsədə doğru nisbi müstəqil birliyidir. Sistem — təşkil edilmiş, vahid olan, daxilində fərdilik qorunub saxlanan və bir–biri ilə sıx bağlı olan obyektlər birliyidir.Sistem bir biri ilə əlaqədə olan müəyyən bütövlük yaradan elementlər toplusudur

Sistemli yanaşma – mürəkkəb sistemlərin bütün baş xassələrini və onların qarşılıqlı əlaqələrini nəzərə alan, elmi cəhətdən əsaslandırılmış metoddur.Sistemli yanaşma mütəxəssislərin formal bilik və intuisiyalarını birləşdirərək məqsədyönlü analitik idəretməni stimullaşdırır. Sistemli yanaşmada tədqiqat prosesinin alt proseslərə ayrılması, proseslərin məqsədyönlü modelləşdirilməsi və təyin olunmuş problemlərin həlli üçün qərarların qəbulu alqoritmlərinin işlənməsi nəzərdə tutulur .Onun mahiyyəti, ümumi sistemlərin ümumi nəzəriyyəsinin tələblərini həyata keçirməkdir, bununla bağlı tədqiqat prosesindəki hər bir obyektin böyük və mürəkkəb bir sistem kimi qəbul edilməli və eyni zamanda daha ümumi bir sistemin elementi kimi qəbul edilməlidir. Sistem yanaşmasının mahiyyəti, nisbətən gətirilən komponentlərin təcrid olunmuş, lakin əlaqələrində, inkişaf və hərəkətdə nəzərə alınmaması vacibdir. Sistemin bir komponentində bir dəyişiklik ilə, digərləri dəyişir. Bu, element sisteminin komponentlərində itkin olan inteqrasiya sistem xüsusiyyətlərini və keyfiyyət xüsusiyyətlərini müəyyən etməyə imkan verir. .Sistemli yanaşma müxtəlif məktəblərin idarəetmə üsullarının əsas çatışmazlığı aradan qaldırmağa imkan yaradır ki, həmin ibarətdir ki, onlar hansısa mühüm bir element üzərində diqqəti cəmləşdirirlər. Sistemli yanaşma sistemində müəyyən əlaqələr, yəni ayrı-ayrılıqda deyil, bu sistemin elementlərinin təhlili deməkdir. “Element anlayışı nisbidir, müəyyən münasibətlə o sistemə də çevrilə bilər. Məsələn, müəyyən münasibətlə sinif cəmiyyət sisteminin elementi kim öyrənilirsə, başqa halda, sinifdaxili ünsürlər sinif sisteminin komponentləri kimi götürülə bilər

Sistemli yanaşmanın əsas vəziyyət də odur ki, əgər element sisteminə məxsusdur və orada saxlanılır. Bəzi dərk və təhlil sistemlərinin kompleks

metodologiya prosesinin sistemli yanaşma aşağıdakı əsas əlamətləri ilə səciyyələnir:

Göstərilən obyektin baxılan baxımdan asılı olmayaraq vahid bir tam kimi qiymətləndirilir

Özəl problemlərinin həlli, bütün sistemlər üçün ümumi problemlərin həllinə tabedir,

Obyektin idrakı yalnız fəaliyyət mexanizmi ilə məhdudlaşmır, daxili qanunauyğunluqlarının aşkar edilməsi qədər isə obyektin inkişafı genişlənir,

Elementlər sisteminin ikinci dərəcəli əhəmiyyət daşıyan bir şəraitdə, dəyişdirildikdə halların əhəmiyyətli ola bilər.

Sistemli yanaşma əsas prinsipləri:

Birlik sistem vahid bir tam kimi baxılır və hissələrinin məcmusu kimi,

Elementləri arasında müxtəlif istiqamətli ola bilər, lakin, onlar eyni vaxtda bir yerdə

Dinamiklik - vəziyyətinin dəyişməsinə yönəlmiş və ya təsadüfi amillərin təsiri altında sisteminin qabiliyyəti,

Qarşılıqlı asılılıq sistemini və mühitin, yəni sistem mühit ilə qarşılıqlı fəaliyyət prosesində öz xüsusiyyətlərini göstərir,

altsistemi sisteminin hər bir elementi kimi baxılır, özü isə sistem elementi kimi daha mürəkkəb sistemi,

Mütəşəkkillik - tərkib hissələrinin və onları birləşdirən əlaqələrin qaydaya salınması,

Çoxluq vəziyyəti və müxtəlif modellərin hər biri müəyyən sisteminin vəziyyətini təsvir edir,

Parçalanma isə tərkib hissələri, onların hər birinin ümumi məqsədlər

sistemindən irəli gələn məqsədləri var obyektin parçalanması imkanı

Sistemsiz yanaşma, çox istehsal müəssisələrinin rəqabətə dözümlülüyünü azaldır. Onlar sistemi problemlər və mürəkkəb məsələlərin öhdəsindən gəlməkdə çətinlik çəkməyə başlayırlar. Bundan əlavə belə sistemli yanaşmanın olmaması keyfiyyət göstəricilərinin səmərəliliyinə və iqtisadi vəziyyətə mənfi təsir göstərə bilər.İstehlakçının buraxılan məhsul keyfiyyətinə tələbatlarının ödənilməsi və keyfiyyətə məsariflərin azaldılması müasir keyfiyyət sistemlərinin əsas təyinatıdır.Məqsəd keyfiyyət problemlərinə sistemli yanaşmağın analizidir.

Ədəbiyyat

1 İnternet saytları

2 Manafov Q.C. BNS mühazirə toplusu

3 A. E. Gorev. Nəqliyyat sistemləri nəzəriyyəsinin əsasları