Konya/Sİlle: HÜKÜmet caddesi

KONYA/SİLLE: HÜKÜMET CADDESİ
Geçmişi çok eski çağlara inen, tarihte önemli bir ticari merkezi olarak görülen İpek ve Baharat yollarının üzerinde kurulmuş Sille Yerleşim Bölgesi; camileri, kiliseleri, sokakları, çeşmeleri ve kübik mimari tarzı düz damlı ve eğimle bütünleşen geleneksel evleriyle tarihi ve kültürel değerler olarak oldukça zengin bir görünüm sunmaktadır. Sille, Konya’nın 8 km. kuzey batısında Müslim ve Gayr-i Müslim nüfusun bir arada yaşadığı, kültürü, gelenek ve görenekleri, inanışı, yaşam biçimi ve coğrafi yapısı ile farklı bir yerleşkedir (Şekil 1).

Şekil 1. Konya- Sille

Cumhuriyet öncesinde sosyal, kültürel, ekonomik ve kentsel yönden gelişmiş bir kent niteliğinde olup yaklaşık (Sille’ye bağlı köylerle birlikte) 18.000 nüfusa sahip bir yerleşimdir. O dönemde nüfusun büyük bir kısmını Rumlar oluşturmaktadır. Cumhuriyet Dönemi’nde alınan kararlar doğrultusunda Gayr-i Müslim halk Yunanistan’a gönderilmiştir. Sille’nin ekonomik ve ticari hayatına egemen olan Rumların mübadelesinden sonra Sille, büyük bir sarsıntı geçirmiş ve kent hızla köhneleşmiş; sosyal, ekonomik ve kültürel yönden canlılığını yitirerek neredeyse terk edilmiş bir görüntü oluşturmuştur. Eski canlılığını kaybetmiş olsa da Sille, hala tam bir antik kent hüviyetini korumaktadır. Ekonomik açıdan halka gelir sağlayan, ünü yurt dışına kadar ulaşan Sille Halı dokumacılığı, azalmasına rağmen devam etmektedir. Bunun yanında iş istihdamı sağlayan İç Anadolu yöresinin tek mum imalathanesi yine beldede bulunmaktadır. Tarımsal, bağ ve bahçecilik uğraşları eskisi kadar olmasa da devam etmektedir. Meşhur Sille üzümleri güncelliğini korumaktadır. Tüm bu kültürel öğeler alternatif turizm olanaklarına şans vermekte, bu da turizm mevsiminde Sille’ye gelen ve sayıları her geçen gün artan yerli ve yabancı turist sayısından anlaşılmaktadır (Aklanoğlu ve Erdoğan, 2011), (Şekil 2).

Şekil 2. 1905 yılında Sille (Kuşçu 2006)

Sille’nin turistik ve rekreasyonel açıdan bir çekim merkezi olmasını sağlamaya yönelik olarak 2001 yılında onaylanan koruma amaçlı imar planı ile koruma uygulamasında yaşanan olumlu süreç, Sille’de turistik ve rekreatif hareketlenmeye yol açmış olup devamında restorasyon çalışmaları başlanmıştır. Bu nedenle çalışma kapsamında turistik açıdan önemli bir arter olan Sille’nin kurgusunda önemli rol oynadığı ve kültür turizmini destekleyeceği düşünülen sille çayının etrafında konumlanan Kültür Evi, Subaşı Hamamı, Sille Çaybaşı Cami, Aya Eleni Kilisesi, geleneksel konut yapıları ile köprüler, çeşmeler gibi önemli turistik mimari öğeler ile çeşitli restoran ve konaklama tesislerinden oluşan “hükümet caddesi” çalışma alanı olarak belirlenmiştir (Şekil 3).

Şekil 3. Hükümet Caddesi

Turizm için etkin konuma sahip Hükümet Caddesi üzerinde yer alan ve turistik açıdan önemli olan Hükümet Sokağı’ndaki bazı yapılar belirlenmiştir. Bu yapılar konumları nedeniyle kent mobilyalarının hem yerleşim alanlarındaki yerlerinin belirlenmesinde hem de işlev belirlemesinde önemlidir. Aşağıda yapılar ve özellikleri verilmektedir:

1. 
   Halk arasında büyük kilise olarak adlandırılan Sille’nin en ünlü kilisesi Aya Eleni’dir. Subaşı Mahallesi’nde Tatköy-baraj yolunun hemen solunda yer almaktadır. Kilise Yunan Haçı planına sahiptir. Ana mekanda dört fil ayağı üzerinde yer alan büyük kubbesi bulunmaktadır. Baraj yolunun sağ tarafında mezarlıkların yer aldığı tepenin uç noktasında ise şapel konumlanmıştır.
   
2. 
   Mum Atölyesi, İç Anadolu Bölgesi’nin tek imalathanesi Sille’de yer almaktadır (Tapur, 2009).
   
3. 
   Taş Köprü, taştan ve kemerli olarak Sille’de, çayın iki tarafını birleştiren mimari öğedir.
   
4. 
   Kübik bir dış biçime sahip Geleneksel Sille Evleri, genellikle düz damlı olup çatılı olanı yok denilebilecek kadar az sayıdadır. Genellikle iki katlı olan Sille Evlerine giriş, bazen tek kapıdan bazen de iki kapıdan yapılmakta ve bu durumu arazinin topografyası belirlemektedir (Aklanoğlu, 2009)
   
5. 
   Sille Çay Cami, Sille’nin ortasından geçen çayın güney yakasında bulunmaktadır. Adını buradan almıştır. Eğimli bir arazi üzerine inşa edilen cami, bu eğimden yararlanılarak iki katlı olarak planlanmıştır.
   
6. 
   Uzun zaman ilköğretim binası olarak hizmet veren iki katlı, orta sofalı bir plana sahip konak yapısı, Selçuklu Belediyesi tarafından restore edilerek Sille Kültür Evi olarak günümüzde hizmet vermektedir. Meydan ve arka sokak olmak üzere iki girişe sahiptir.
   
7. 
   Subaşı Hamamı, Sille’nin doğusunda nehir ile meydan arasında, Ak Hamam ise Sille’nin batısında konumlanmıştır.
   
8. 
   Sille Çayı, beldeyi ikiye ayıran ve üzerinde çoğunlukla taş ve yer yer ahşap olan köprüler ile Sille’nin coğrafik özellikleri arasında yer alan önemli bir arterdir.
   

Aklanoğlu F. ve Erdoğan E., 2011. Sille (Konya) Yerleşiminin Sürdürülebilirliği İçin Ekolojik Tasarım Önerileri, Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi, C.8(2), 119-132, Tekirdağ.

Aklanoğlu, F., 2009. Geleneksel Yerleşmelerin Sürdürülebilirliği ve Ekolojik Tasarım: Konya-Sille Örneği, Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara. Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.

Kuşçu, A. C. 2006. Sürdürülebilir Mimarlık Bağlamında Geleneksel Konya Evi Üzerine Bir İnceleme, Yüksek Lisans Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.

Tapur, T., 2009. Konya’da Tarihi Bir Yerleşim Merkezi : Sille , Türk Coğrafya Dergisi, Sayı 53: 15-30, İstanbul.