Paper Geoinformatics'04



Yüklə 41,69 Kb.
tarix29.07.2018
ölçüsü41,69 Kb.
#62558
növüYazi

TMMOB COĞRAFİ BİLGİ SİSTEMLERİ KONGRESİ 2011

31 Ekim - 04 Kasım 2011, Antalya


AÇIK KAYNAK KODLU GRASS CBS YAZILIMININ PARDUS İŞLETİM SİSTEMİ ÜZERİNDE ÇALIŞMASI

Fatih Coşkun1, Can Ayday2

1Anadolu Üniversitesi, Uydu ve Uzay Bilimleri Enstitüsü, Merkez 26090 Eskişehir, fatihcoskun@anadolu.edu.tr

2Anadolu Üniversitesi, Uydu ve Uzay Bilimleri Enstitüsü, Merkez 26090 Eskişehir, cayday@anadolu.edu.tr

ÖZET
Son yıllarda Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) ve Uzaktan Algılama (UA) kullanımının artması bu alanda çalışan yazılımların sayılarında da artışı beraberinde getirmiştir. Bu sayı artışı, yazılımların fiyatlarına yansımamıştır. Fiyatların yüksek olması, bu konuda araştırma yapan kişileri olumsuz yönde etkilemekte ve bazı CBS kullanıcılarının açık kaynak kodlu yazılımları kullanarak, bu yazılımların gelişmesine neden olmuştur. Bu konuda en büyük açık kaynak kodlu yazılım, yaklaşık 25 yıldır bu alanda olan GRASS’tır. Aynı şekilde geliştirilen bir diğer yazılımda Türkiye’nin Ulusal İşletim Sistemi olan PARDUS’tur. Bu bildiride, ülkemizde CBS ve UA kullanıcıları için önemli bir getiri olarak düşünülen GRASS yazılımının, PARDUS işletim sistemi üzerinde nasıl çalıştırılabileceği açıklanmaktadır.
Anahtar Sözcükler: Linux, PARDUS, GRASS, CBS, Uzaktan Algılama
ABSTRACT
USİNG OF OPEN SOURCE GRASS GIS SOFTWARE ON THE PARDUS OPERATING SYSTEM
Increasing usage of Geographic Information Systems (GIS) and Remote Sensing (RS) has brought to increase in the number of the software in recent years. This increase in the number of its software, were not reflected in prices. These high prices were negatively affect people who study this subject. Some GIS users using open source software, has led to the development of this software. GRASS is about the largest open-source software, which is nearly 25 years in this field. The other software which was developed in the same way is the Turkey’s National Operating System PARDUS. In this paper, using of Open Source GRASS GIS Software on the Pardus Operating System for the GIS and RS users were described.
Keywords: Linux, PARDUS, GRASS, GIS, Remote Sensing


1. GİRİŞ

Dünya üzerinde açık kaynak kodlu yazılımlara olan ilgi gün geçtikte artmaktadır. Bunun haklı sebeplerinden bir tanesi açık kaynak kodlu yazılımların, kendini tamamen özgür hisseden yazılımcılar tarafından geliştirilmesinden kaynaklanmaktadır. Kendini kısıtlamayan yazılımcı, yazılımda gördüğü eksiklikleri bireysel olarak ya da toplulukla birlikte gözden geçirerek soruna en uygun çözümü bulmak için çalışmaktadırlar. Bu da yazılımın birden fazla kişinin gözden geçirmesiyle, sorunların minimum düzeye inmesine ve yazılımın istikrarlı bir şekilde gelişmesine, çalışmasına sebep olmaktadır.


Coğrafi Bilgi Sistemleri konusunda geliştirilmiş olan açık kaynak kodlu GRASS CBS yazılımı da yazılım geliştirmeye gönül vermiş kişiler tarafından son kullanıcıya ulaşılması sağlanmış olan bir yazılımdır. GRASS CBS yazılımı uzaktan algılama ve coğrafi bilgi sistemleri konularında, aynı konuda çalışan ücretli yazılımlara rakip olacak düzeydedir. GRASS üzerine eklenen eklentiler sayesinde bu konudaki yazılımlara göre belirgin üstünlük gösterebilmektedir.
Ülkemizde açık kaynak kodlu olarak geliştirilen işletim sistemi PARDUS, 2003 yılından günümüze kadar birçok aşama kaydetmiştir. Linux Journal dergisinin, her yıl GNU/Linux dünyasının en çok sevilen ve kullanılan ürünlerini değerlendirdiği Linux Journal Readers’ Choice Awards (Linux Journal Okuyucu Seçimi Ödülleri) yarışmasında, 2010 yılında, en iyi Linux dağıtımı, en iyi paket yönetim uygulaması, yılın en iyi ürünü kategorilerinde ilk beşe girmiştir.
Bu çalışmada, ülkemizde CBS araçlarını kullanan üniversitelerimiz, eğitimcilerimiz, öğrencilerimiz ve CBS kullanıcıları göz önüne alınarak, açık kaynak kodlu yazılımlara dikkat çekmek ve GRASS’ın PARDUS üzerinde nasıl çalıştırılacağı anlatılmaktadır.

2. GRASS (GEOGRAPHIC RESOURCES ANALYSIS SUPPORT SYSTEM) CBS

GRASS, dünyadaki tüm kullanıcı ve geliştiricilere GNU (GPL) Genel Kamu Lisansı altında ücretsiz ve açık kaynak kodlu olarak sunulmaktadır. Şehir ve bölge planlama başta olmak üzere mühendislik, hidroloji, jeoloji, fizik, istatistik, uzaktan algılama alanlarında geliştirilen ve kullanılan GRASS, kullanıcıya hızlı ve kolayca veriyi analiz etme, depolama, güncelleme, modelleme ve görüntüleme olanakları sağlamaktadır. GRASS, her kullanıcının özelleştirmesine ve mevcut modüllere kolayca ekleme yapabilmesine olanak sağlayan kütüphane ve kullanım kılavuzları ile birlikte dağıtılmaktadır.


GRASS, veri yönetimi, görüntü işleme, grafik üretim, konumsal modelleme ve veri görselleştirme sistemi olarak adlandırılmaktadır. Komut satırı girişi veya grafik arayüzü ile kullanılabilmektedir. Değişik işletim sistemi ve işlemci mimarilerinde kullanılabilen GRASS açık kaynak kodlu bir sistem olarak çok sayıda Coğrafi Bilgi Sistemi(CBS) fonksiyonuna sahip olmasının yanında kısa programcıklar yardımıyla kolaylıkla yeni uygulamaların yaratılmasına açıktır. Raster veri formatının yanında nokta ve topolojik vektör veri tipleri ve özelleştirilebilir bir çok projeksiyon sistemini desteklemektedir. Çoğu bilimsel raster ve vektör veri formatları program tarafından okunabilmekte ve diğer programlar tarafından kullanılmak üzere kaydedilebilmektedir. GRASS her türlü mekansal analizi yapabilme, harita üretme, sayısal arazi modelleri üzerinde ölçme ve analizler yapabilme, veri görselleştirme ve depolama özelliklerinin yanında ilişkisel veri tabanı yönetim programlarına bağlı olarak çalışabilmektedir.


3. PARDUS

PARDUS, TÜBİTAK-UEKAE (Ulusal Elektronik ve Kriptoloji Araştırma Enstitüsü) bünyesinde yürütülen bir işletim sistemi geliştirme projesidir. PARDUS açık kaynak kodlu ve GPL (GNU Genel Kamu Lisansı) ile dağıtılan bir özgür yazılımdır.

PARDUS, bilişim okur-yazarlığına sahip bilgisayar kullanıcılarının temel masaüstü ihtiyaçlarını karşılayan, mevcut Linux dağıtımlarının üstün taraflarını kavram, mimari ya da kod olarak kullanan ulusal işletim sistemidir.

    1. Pardus’ta yazılımlar nereden temin edilirler ve nasıl kurulurlar?

Kendini geliştirmiş birçok Linux dağıtımı kendi paket yöneticisine sahiptir. Pardus’un Paket Yöneticisi PİSİ (Packages Installed Successfully as Intended)’dir.


Pardus’ta yazılımlar Paket Yöneticisi aracılığıyla paket depolarından indilir ve kurulurlar. Pardus’un temel bileşenlerinden biri olan bu araç; Pardus’un resmi yazılım depolarında arama yaparak, bulunan paketlerin kurulmasını, bilgisayarda yer alan paketlerin yeni sürümleri çıkmışsa güncellenmesini ve gerek duyulmayan yazılımların kaldırılmasını sağlamaktadır.
Paket Yöneticisi, Pardus Menüsü-Sistem-Paket Yöneticisi yolu izlenerek çalıştırılmaktadır. Şekil 1 de paket yöneticisi görülmektedir.

Şekil 1: Pardus 2011 Paket Yöneticisi Ekran Görüntüsü

Paket yöneticisinde yer alan yazılımlar, grafik arayüz ile kurulabilceği gibi konsol ekranı kullanılarakta kurulabilir. Konsole ekranı çalıştırmak için Pardus masaüstündeyken Alt+F2 tuşlarına basarak komut çalıştırma ekranına ulaşılabilir.




Şekil 2: Komut çalıştır ekranı
Örneğin; açık kaynak kod dünyasında web tarayıcı olarak kullanılan Firefox yazılımının konsol ekranında nasıl kurulacağı Şekil 3 te gösterilmektedir. Sistemde Firefox halihazırda kurulu olduğundan, yeni bir kurulum yapılmayacaktır.

Şekil 3: Konsol ekranında Firefox kurulumu

    1. Paket Yöneticisi’nde yer almayan yazılımlar nasıl kurulurlar?

Pardus paket depolarında yer almayan yazılımlar PİSİ paketleri haline dönüştürülerek sisteme kurulurlar. GRASS yazılımının PİSİ paketi haline dönüştürülmüş hali Şekil 4 te PARDUS geliştiricilerinin playground (oyun alanları) depolarında yer almaktadır.



Şekil 4: Playground deposunda yer alan GRASS PİSİ paketi


4. GRASS’ın PARDUS ÜZERİNDE ÇALIŞTIRILMASI

GRASS, PARDUS’un kararlı depolarında yer almadığı için dolayısıyla paket yöneticisinde bulunmamaktadır. GRASS’ı PARDUS üzerine kurmak için konsol ekranını kullanmak gerekecektir. Bunun için konsol ekranında bazı PİSİ komutları kullanılacaktır. GRASS’ın kurulum aşamalarında PİSİ komutlarının ne işe yaradığı anlatılacaktır.



4.1 Grass’ı Playground Deposundan Build (İnşa) Etme İşlemi
GRASS’ı playground deposundan inşa etmek için aşağıdaki komut satırı kullanılmaktadır.
sudo pisi bi http://svn.pardus.org.tr/pardus/playground/isbaran/2011/isbaran/science/gis/grass/pspec.xml
sudo: Yönetici haklarına sahip olmak için kullanılan komuttur.

pisi: Paket yöneticisinin çalıştırılması için gereken komuttur.

bi: Build etme işlemidir. Verilen pisi paketlerini inşa etmek için kullanılır.

it(install): Paketleri yüklemek için kullanılan komuttur.
Son olarak komut satırında yer alan adres, GRASS’ın PARDUS’un geliştirici depolarında yer alan bağımlılık listesinin ve pisi paketlerinin çalıştırılması için gereken adrestir. Bu komut satır çalıştırıldığında, Şekil 5 te yer alan ekran ile karşılaşılaşılacaktır.

Şekil 5: GRASS’ı konsole ekranından build etme işlemi
Bu uyarı ekranında build etme işlemi öncesinde bazı geliştirme paketlerin kurulu olması gerektiği ifade edilmektedir. Paket inşa etme işlemi için gerekli kaynaklar system devel bileşenin içinde yer almaktadır. Bu bileşenin yüklenmesi için gereken komut Şekil 6 da gösterilmektedir.

Şekil 6: System.devel bileşeninin yüklenmesi
System.devel bileşeni yüklendikten sonra, build etme işlemi için gereken komutun yeniden çalıştırılması gerekmektedir.
sudo pisi bi http://svn.pardus.org.tr/pardus/playground/isbaran/2011/isbaran/science/gis/grass/pspec.xml
Komut çalıştırıldığında bir hata ekranı ile karşılaşılmaktadır.. Bu hata ekranı Şekil 7 de gösterilmektedir.


Şekil 7: Build etme işlemi sırasında çıkan hata ekranı
Bu hata ekranında bazı bağımlıkların olmağını görülmektedir. Bu bağımlılıkları yüklemek için Şekil 8 de yer alan komutu kullanarak bu bağımlılıkların yüklenmesi sağlanmaktadır.

Şekil 8: proj-devel, tiff-devel, wxGTK-devel, doxygen bağımlılıklarının yüklenmesi
Tüm bu işlemlerinin sonunda PARDUS inşa işlemini tamamlayacaktır. Bundan sonraki aşamada inşa edilmiş dosyaların sisteme kurulması için gereken işlemler yapılacaktır.
4.2 İnşa Edilmiş Dosyaların Kurulumu
İnşa edilmiş dosyalar PARDUS tarafından Kök dizinin altında var/pisi/grass-6.4.0-2/work/grass-6.4.0 dizinine kopyalanacaktır.


Şekil 9: İnşa edilmiş GRASS dosyaları

Bu dizine geçip kuruluma başlamak için yönetici haklarına sahip olunması gerekmektedir. Bunun için konsol ekranından; sudo su komutlarını uygulayarak yönetici haklarına sahip olunacaktır. Kuruluma başlamadan önce GRASS dosyalarının bulunduğu dizine geçilmesi gerekmektedir. Bunun için Şekil 10 da gösterilen komut satırının yazılması gerekmektedir.



Şekil 10: Yönetici haklarına ve ardından GRASS dizine geçilmesini sağlayan komut satırlarını gösteren konsole ekranı
Bu aşamadan sonra GRASS dosyalarının konfigürasyonu için ./configure, make ve make install komutları sırasıyla çalıştırılmalıdır. Sırasıyla uygulanacak olan komutlar Şekil 11 de yer almaktadır.

Şekil 11: Kurulum için gereken komutlar

4.3 GRASS’ın Çalıştırılması
GRASS’ı konsol ekranından grass64 komutunu yazarak çalıştırabiliriz. Grafik arayüz ile çalışmaya başlamasını istiyorsak; grass64 –gui komutunun kullanılması gerekmektedir.


Şekil 12: Grafik arayüz ile çalışmaya başlamak için gereken komutun konsole ekranından çalıştırılması

GRASS’ın arayüzü ile çalıştılması aşamasında; wxPython sürümünden kaynaklanan Şekil 13 deki hata ile karşılaşılmıştır. Hata, PARDUS hata sayfasına girilerek bildirilmiş ve düzeltilmiştir.




Şekil 13: Grafik arayüz çalıştırılırken alınan hata
Şekil 14 te GRASS açılış ekranı ve Şekil 15 te GRASS çalışma ekranı gözükmektedir.


Şekil 14: GRASS açılış ekranı Şekil 15: GRASS arayüzü

5. Sonuç

Bu bildiride adı geçen yazılımlar açık kaynak kodlu olup, dağıtımı ücretsizdir. PARDUS işletim sisteminin arayüzü Python dilinin QT kütüphanesi kullanılarak geliştirilmiştir. Aynı şekilde GRASS yazılımı, Python dilinin wxPython kütüphanesi kullanılarak geliştirilmiştir. Linux işletim sisteminin bilgisayar donanımını etkin kullanması ve her iki yazılımında yine açık kaynak kodlu olarak geliştirilmiş Python dilinde yazılmış olması birbirlerinin uyum içinde çalışmasını ve beraberinde performansı getirmektedir.



KAYNAKLAr





  1. URL 1, PARDUS, http://www.pardus.org.tr/, (son giriş tarihi: 23 Eylül 2011).

  2. URL 2, PARDUS-LINUX, http://www.pardus-linux.org/, (son giriş tarihi: 23 Eylül 2011).

  3. URL 3, PARDUSWIKI, http://tr.pardus-wiki.org/Ana_Sayfa, (son giriş tarihi: 23 Eylül 2011).

  4. URL 4, GRASS GIS, http://grass.fbk.eu/, (son giriş tarihi: 23 Eylül 2011).

  5. URL 5, GRASS-WIKI, http://grass.osgeo.org/wiki/Main_Page, (son giriş tarihi: 23 Eylül 2011).

  6. URL 6, Grass User Archives, http://lists.osgeo.org/pipermail/grass-user/2011-September/, (son giriş tarihi: 23 Eylül 2011).


Yüklə 41,69 Kb.

Dostları ilə paylaş:




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©muhaz.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin