Madde 56: “Herkes sağlıklı ve dengeli bir çevrede yaşama hakkına sahiptir. Çevreyi geliştirmek, çevre sağlığını korumak ve çevre kirlenmesini önlemek Devletin ve vatandaşların ödevidir”
Yakınlık ilkesi, üretilen atığın üretildiği bölgeye en yakın yerde işlenmesi veya bertaraf edilmesi gerekliliğini vurgulayan bir ilkedir.
Atık bertaraf tesisleri için gereksinimler belirlenirken veya yer seçimi yapılırken atık yönetiminden sorumlu olan yerel idareler veya özel sektör bu ilkeyi göz önüne almalıdırlar.
Yakınlık ilkesinin temel amacı, ulusal ve yerel olarak kendine yetecek, uygulanabilir ve sürdürlebilir bir atık yönetim sisteminin hayata geçirilmesidir.
“Çevrenin korunması için ülkeler imkanları çerçevesinde ihtiyatlı yaklaşım prensibini uygulayacaklardır. Ciddi veya geri dönüşü mümkün olmayan hasar şüphelerinin olduğu yerde, bilimsel verilerin yetersiz veya olmaması çevrenin korunması için gereken tedbirlerin alınmasını önleyecek bir neden değildir.”
Kullanımı neticesinde atık ortaya çıkacak üründen, onu üretenler, ithal edenler, dağıtıcılığını yapanlar ve perakende olarak satanların tamamı sorumludur.
Bütün bu sorumlular, ortaya çıkacak olan atığın başkaları (resmi kurum ve kuruluşlar v.s) tarafından toplanması ve bertaraf edilmesini beklemeden bütün sorumlulukları üstlerine almak zorundadırlar.
Kirletenin bütün eylemleri nedeniyle ortaya çıkan kirliliğin sorumluluğunu tamamıyla üstlenmesi demektir.
Kirletenin bütün eylemleri nedeniyle ortaya çıkan kirliliğin sorumluluğunu tamamıyla üstlenmesi demektir.
Atık üretimi ve bertarafı neticesinde çevreye ve insan sağlığına gelebilecek zararların önlenebilmesi için gerekli olan potansiyel maliyetlerin, ürünlerin fiyatlarının belirlenmesi sırasında göz önüne alınmalıdır.
(The Best Practicable Environmental Option - BPEO)
(The Best Practicable Environmental Option - BPEO)
Çevrenin ve doğanın korunması ilkesi göz önüne alınarak yapılan sistematik ve istişari bir karar alma aşamasının sonucudur.
En uygulanabilir çevresel seçeneğin göz önüne alınması neticesinde çevreye en büyük faydayı sağlayan veya en az zararı veren kabul edilebilir maliyetli kısa ve uzun vadeli yöntemler ortaya çıkmaktadır.
Çevre altyapı tesislerinin finansmanı, yapımı ve işletilmesinde teknik ve finansal güçlükleri aşmak, halka ekonomik ve kaliteli hizmet sunabilmek amacıyla kamu-özel sektör işbirliği vurgulanmaktadır.
Çevre altyapı tesislerinin finansmanı, yapımı ve işletilmesinde teknik ve finansal güçlükleri aşmak, halka ekonomik ve kaliteli hizmet sunabilmek amacıyla kamu-özel sektör işbirliği vurgulanmaktadır.
Özelleştirmede kamu yararının gözetilmesi ve hizmet bedelinin ödenebilirliğini sağlamak için Belediyelerin teknik, idari ve denetim kapasitesi artırılmalıdır.
Amaç
Amaç
Atık Yönetim Planlarının amacı, atık akışı ve uygulama seçenekleri konusunda bir tablo çizmektir.
Atık politikasına uyma ve hedeflenen başarıya ulaşma: hem ulusal hem de yerel/bölgesel atık yönetim planları, ulusal seviyede atık yönetim alanlarında oluşturulmuş hedef ve politikaların yerine getirilip başarılması için yardımcı olan önemli araçlardır.
Atık politikasına uyma ve hedeflenen başarıya ulaşma: hem ulusal hem de yerel/bölgesel atık yönetim planları, ulusal seviyede atık yönetim alanlarında oluşturulmuş hedef ve politikaların yerine getirilip başarılması için yardımcı olan önemli araçlardır.
Atık özelliklerinin ve atık yönetimi için yeterli kapasitenin ana hatlarının belirlenmesi: Atık yönetim planları, yönetilmesi gereken atık akışı ve miktarının genel olarak belirlenmesini sağlar. Ayrıca, yönetilmesi gereken atığa göre olan atık toplama ve işleme sistemlerinin yapısı ve kapasitesinin sağlanmasına yardımcı olur.
Teknolojik ölçümlerin kontrolü: Atık ana hatlarının belirlenmesi, belirli türdeki atıkların bertaraf edilmesi ya da en az seviyeye indirilmesi için alınması gereken teknolojik tedbir alanlarının belirlenmesini sağlar.
Teknolojik ölçümlerin kontrolü: Atık ana hatlarının belirlenmesi, belirli türdeki atıkların bertaraf edilmesi ya da en az seviyeye indirilmesi için alınması gereken teknolojik tedbir alanlarının belirlenmesini sağlar.
Gerekli olan ekonomi ve yatırım ihtiyaçlarının belirlenmesi: Atık yönetim planları; atık toplama düzeni, atık işleme gibi faaliyetler için gerekli olan finansal ihtiyaçların ortaya konulması için imkanı sunar. Bu çerçevede, atık işleme planları konusunda gelecekte yapılacak yatırım ihtiyaçları belirlenebilir.
Atık yönetim planı niçin oluşturulur?
Atık yönetim planının kapsamı nedir?
Atık yönetim planının hazırlanmasında kimler yer alacaktır?
Atık yönetim planının uygulanması için zaman çizelgesi nedir?
Diğer planlar ile ilişkisi nedir?
Planın coğrafik kapsamı nedir? Bölgesel mi (belediye birliği), yoksa yerel mi?
Hangi atık akışları planın içinde yer alacak? Atıkların tümü, evsel atıklar, tehlikeli atıklar, ambalaj atıkları ya da başka tür atıklar?
Hangi sektörler planda yer alacak?
Planın zaman hedefi nedir?
Zaman hedefini yansıtmak için plan, iki kısımdan oluşabilir:
Zaman hedefini yansıtmak için plan, iki kısımdan oluşabilir:
1. kısım; hemen harekete geçme,
2. kısım uzun vadede hayata geçirme.
Ulaşılan plandaki hedeflerin değerlendirilmesi için yeterli uzunlukta olmalıdır.
Yerel seçimler arasındaki dönem gibi başka siyasi unsurlara yansıyabilir.
Bu nedenlerle, zaman hedefinin üç ile beş yıl arasında olması atık planının eylem yönünün revizyonu için uygun olabilir.
Atık yönetim planları hazırlanırken yürürlükteki mevzuat iyi bilinmeli, bu mevzuatta tanımlanan görev ve sorumluluklar yerine getirilmelidir.
Atık yönetim planı ya da stratejisinin nasıl olacağı konusunda katı bir model yoktur.
Bununla birlikte, planın anahtar unsurları olarak durum değerlendirme kısmı ve planlama kısmı olmak üzere planın oluşturulması yararlı olabilir.
Bölgesel ya da yerel planlar, daha çok, mevcut toplama sistemleri ya da işleme tesisleri gibi konular üzerine detaylı açıklamalara sahip, hareket odaklı planlardır.
Atık yönetim planlama süreci, belirli aralıklarda gözden geçirilmekle birlikte, tekrar eden bir döngü, yani sürekliliği olan bir süreç şeklinde işler.
Süreç, altı safhaya ayrılabilir:
Genel değerlendirmeler ve mevcut durum
Planlama
İstişare
Uygulama ve planın yeniden gözden geçirilmesi
Planlama dönemi belirlenir ve planlama kapsamının diğer sınırları açıklığa kavuşturulur.
Planlama dönemi belirlenir ve planlama kapsamının diğer sınırları açıklığa kavuşturulur.
Bu noktada önemli olan konu, planlama sürecinde kimlerin, nasıl yer alacağı konusunda halkın katılımıdır.
Planın hazırlanması için zaman çizelgesi ve çalışma planı ortaya konulur.
Mekan ve enerji planlaması gibi diğer planlar ile ilgili olan unsurlar göz önünde bulundurulur.
Atık yönetim alanındaki mevcut durumla ilgili bütün veri ve bilgiler toplanır ve analiz edilir.
Mevcut atık yönetim sistemi değerlendirilir, yani geçerli olan sistem ile ilgili problemler, bu problemlere getirilebilecek çözümler ile birlikte ortaya konulur.
Bu aşamada cevaplandırılması gereken sorular:
Mevcut sistem, belirlenmiş hedefler ya da gelecekte oluşması muhtemel hedefler ile uygun mu?
Uygun değilse, sistem nasıl geliştirilebilir?
Belediyeler,
atıklardan kimin sorumlu olduğunu,
kendi mücavir alanları içindeki mevcut nüfusu,
nüfus tahminlerini,
günlük belediye atık miktarını,
kompozisyonu,
atık türlerini ve
atıkla ilgili sorunları
detaylı olarak açıklamalıdır.
Nüfus tahminleri yapılırken olabildiğince gerçekçi projeksiyon yapılmalıdır.
Atık kompozisyonu analiz çalışmaları yapılarak gelecekteki atık yönetim sistemine ve kurulacak tesislerin teknolojilerine karar verilmelidir.
Ulusal mevzuat, durum değerlendirme kısmı ve gelecekteki gelişmeler için ilgili varsayımlar çerçevesinde hazırlanır.
Ana etken, atık akışlarına ya da atık işlemeye öncelik vermek gibi, siyasi hedeflerin belirlenmesi ve hedeflerin yerine getirilip getirilmediğiyle ilgili göstergelerin geliştirilmesidir.
Diğer bir önemli etken de bu hedeflerin nasıl en etkili hale getirileceğinin değerlendirilmesidir.
Halk, gelecekteki atık yönetim sisteminin belirlenmesi sürecinde bulunmalı ve istişare süreci, nihai atık yönetim planı uyarlanmadan ve bununla ilgili adımlar atılmadan önce planlama süreci içinde yer almalıdır.
Bir atık yönetim planı hazırlanırken halkın, genellikle, plan taslak olarak çizildikten sonra istişare içinde yer aldığı görülüyor.
Bölgesel/yerel yönetim planının hazırlanması, çoğu zaman, halk toplantılarının düzenlenmesi, bilgi içeren kitapçıkların dağıtılması ve internete planla ilgili bilgilerin aktarılması gibi, daha geniş kapsamlı bir istişare sürecini içine alır.
Atık yönetim planının uyarlanmasından sonra, planın yönlendirmeleri, düzenleme getirme, endüstri ile görüşmeler yapma ya da genel olarak halkı bilgilendirme şeklinde yerine getirilir.
Atık yönetim planının uyarlanmasından sonra, planın yönlendirmeleri, düzenleme getirme, endüstri ile görüşmeler yapma ya da genel olarak halkı bilgilendirme şeklinde yerine getirilir.
Katı atıkların kontrolü konusunda hazırlanacak herhangi bir programın öncelikli hedefi, bütün atık üreticilerini ve belediyeleri atıkları uzaklaştırırken çevresel etkileri göz önüne alarak daha sorumlu davranmaya teşvik etmektedir.
Geri kazanım konusunda halkın konuyla ilgisi sağlanmazsa hedeflenen oranlara ulaşmak oldukça zor olur. Bu ilginin sağlanmasında en önemli faktör insanların eğitilmesidir. Bu yüzden toplumun, katı atık yönetimi planının her aşamasında bilgilendirilmesi ve eğitilmesi gerekmektedir.
Eğitim ve uygulama politikaları kapsamında aşağıdaki çalışmalar yapılmalıdır:
Eğitim ve uygulama politikaları kapsamında aşağıdaki çalışmalar yapılmalıdır:
Eğitime öğrencilerden ve ev hanımlarından başlanmalıdır.
Planlama süreci bitiminin başında, planın gözden geçirilmesi için adımlar atılır. Planlama döneminin başındaki süreç tekrarlanılır.
Planlama süreci bitiminin başında, planın gözden geçirilmesi için adımlar atılır. Planlama döneminin başındaki süreç tekrarlanılır.
Bütün varsayımlar toplanılır ve bir önceki planın ortaya çıkardığı sonuçlar, yeni durum raporu ele alınırken detaylı bir şekilde analiz edilir.
İlgili olarak sorulması gereken özel sorular:
Hangi hedeflere ulaşıldı?
Hangi çalışmalar yürütülmedi ya da yürütüldüyse bile istenilen etkiyi doğurmadı?
Başka alanlar üzerinde olumsuz etkisi olan çalışmalar oldu mu?
Yeni durum raporunun geçmişine, yeni siyasi hedeflere ya da diğer gereklilikler gibi şartlara göre, yeni dönem atık yönetim planı hazırlanır.
Atık Taşıma ve Kabul Belgesi üç bölümden oluşur ve 4 nüsha olarak düzenlenir.
Atık Taşıma ve Kabul Belgesi üç bölümden oluşur ve 4 nüsha olarak düzenlenir.
Atık Taşıma ve Kabul Belgesinin bir nüshası düzenleyen kurumda kalır. Kalan üç nüshadan biri atık üreticisine, biri taşıyıcı kişi veya firmaya, biri de atığın geri kazanılacağı/depolanacağı tesis yetkilisine verilir.
Hafriyat toprağı ile inşaat/yıkıntı atıklarını taşımak isteyen kişi veya kuruluşlar mücavir alan sınırları içinde ilgili belediyeye, dışında ise mahallin en büyük mülki amirine başvurarak “Hafriyat Toprağı, İnşaat/Yıkıntı Atıkları Taşıma İzin Belgesi” almakla yükümlüdürler.
Hafriyat toprağı ile inşaat/yıkıntı atıklarını taşımak isteyen kişi veya kuruluşlar mücavir alan sınırları içinde ilgili belediyeye, dışında ise mahallin en büyük mülki amirine başvurarak “Hafriyat Toprağı, İnşaat/Yıkıntı Atıkları Taşıma İzin Belgesi” almakla yükümlüdürler.
Hafriyat toprağı ile inşaat/yıkıntı atıklarının öncelikle kaynağında azaltılması, ayrı toplanması, tekrar kullanılması ve geri kazanılması esastır.
Doğal afetler sonucunda oluşan yıkıntı atıklarının yönetiminden, mahallin en büyük mülki amirinin başkanlığında oluşturulacak Kriz Merkezi sorumludur.
Doğal afetler sonucunda oluşan yıkıntı atıklarının yönetiminden, mahallin en büyük mülki amirinin başkanlığında oluşturulacak Kriz Merkezi sorumludur.
Kriz Merkezi: Doğal afet sonrasında mahallin en büyük mülki amirinin başkanlığında ilgili kurum/kuruşların katılımı ile oluşturulan komisyondur.
Merkez, olası bir doğal afet durumunda oluşabilecek atık miktarı, bunların kaldırılması ve taşınması için gerekli araç-gereç ve ekipman ile bu atıkların depolanacağı uygun alanları bu Yönetmelikte belirtilen esaslara göre önceden tespit eder ve gereken hazırlıkları yapar.
2872 sayılı Çevre Kanunu’nun 5491 sayılı kanunla değişik “idari cezalarda yetki” başlıklı 24 üncü maddesinde de; “Bu Kanunda öngörülen idarî yaptırım kararlarını verme yetkisi Bakanlığa aittir.
2872 sayılı Çevre Kanunu’nun 5491 sayılı kanunla değişik “idari cezalarda yetki” başlıklı 24 üncü maddesinde de; “Bu Kanunda öngörülen idarî yaptırım kararlarını verme yetkisi Bakanlığa aittir.
Bakanlıkça; il özel idarelerine, çevre denetim birimlerini kuran belediye başkanlıklarına, Denizcilik Müsteşarlığına, Sahil Güvenlik Komutanlığına, 13/10/1983 tarihli ve 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanununa göre belirlenen denetleme görevlilerine veya Bakanlıkça uygun görülen diğer kurum ve kuruluşlara devredilir.
