Toshkent Davlat Iqtisodiyot Universiteti Moliya va Buxgalteriya fakulteti

Toshkent Davlat Iqtisodiyot Universiteti

Moliya va Buxgalteriya fakulteti

Moliya va moliyaviy texnologiyalar yo’nalishi

Aktivlar bozori fanidan oraqliq nazorat

Mavzu:Moliyaviy aktivlar bozori va uning turkumlanishi

Tayyorladi:Adhamov Akbar

Rahimov Olmos

Bahodirov Hasan

Xabibullayev Behzod

Reja:

• 1.Moliyaviy aktivlar bozorining mohiyati
• 2. Moliyaviy aktivlar bozorining xususiyatlari
• 3. Moliyaviy aktivlar bozorining turkumlanishi

Moliyaviy aktivlar ( ing. Financial assets ) mulkchilikning oʻziga xos shakli boʻlib, daromad keltirishni nazarda tutadi va quyidagilarni o’z ichiga oladi:

Moliyaviy aktivlar ( ing. Financial assets ) mulkchilikning oʻziga xos shakli boʻlib, daromad keltirishni nazarda tutadi va quyidagilarni o’z ichiga oladi:

Kassadagi naqd pul
Bank depozitlari
Depozitlar
Cheklar
Sug’urta polislari
Moliyaviy aktivlar ( ing. Financial assets ) mulkchilikning oʻziga xos shakli boʻlib, daromad keltirishni nazarda tutadi:
qimmatli qog'ozlarga investitsiyalar
boshqa korxona va tashkilotlarning yetkazib berilgan mahsulot uchun mablag'larni to'lash majburiyatlari ( tijorat krediti )
boshqa korxonalarning aktsiyalariga portfel investitsiyalari
nazorat qilish huquqini beruvchi boshqa korxonalardagi aksiyalar paketlari
aktsiyalari yoki boshqa korxonalardagi ulushlari
Moliyaviy aktivlarga oltin, qimmatli qog'ozlar, valyuta va depozitlar, sug'urta texnik zaxiralari, kreditlar, debitorlik va kreditorlik qarzlari va to'g'ridan-to'g'ri xorijiy investitsiyalar kiradi.
Boshqa kompaniyalarning kapital vositalari ham ularga tegishli.
Qanday bo'lmasin, moliyaviy aktivlarning ajralib turadigan xususiyati shundaki, ular osonlikcha pulga (ya'ni yuqori likvidga ega) yoki boshqa moliyaviy vositalarga almashtirilishi mumkin.
Buni moliyaviy vosita deb hisoblash mumkin emas, chunki shartnoma xarakteriga ega emas.
Shuningdek, soliq majburiyatlari aktivlar soniga kiritilmagan.
Ushbu aktivlarga egalik qilish, garchi u foydali bo'lsa-da, boshqa moliyaviy aktivlarni olish huquqini bermaydi.
O'z navbatida, moliyaviy aktivlarga avanslar bo'yicha qarzlar, fyuchers bo'yicha shartnomaviy huquqlar, shartnomadan tashqari aktivlar, moddiy va nomoddiy aktivlar kirmaydi.
Moliyaviy aktivlarning qarama-qarshi tushunchasi bu moliyaviy majburiyatlardir.
Ular kreditor qarzdordan shartnoma asosida pul olganda paydo bo'ladi. Ushbu protsedura kreditor uchun moliyaviy aktiv va qarzdor uchun majburiyatdir.
Moliyaviy operatsiyalarni aktivlar va majburiyatlarga bo'lish ularning predmetiga qarab emas, balki operatsiya yo'nalishiga qarab amalga oshiriladi.
Xuddi shu vositalar, masalan, ba'zi kompaniyalar uchun qimmatli qog'ozlar aktiv bo'lishi mumkin, boshqalari uchun esa majburiyat.
Shunday qilib, kompaniya o'z aktsiyalarini chiqarganda va ularni ochiq bozorda sotganda, ular qarz kapitalini jalb qilish vositasi yoki moliyaviy majburiyat sifatida harakat qilishadi.
Ushbu aktsiyalarni birjadan sotib olgan kompaniyalar uchun ular aktivga aylanadi.
Ushbu aktsiyalarni birjadan sotib olgan kompaniyalar uchun ular aktivga aylanadi.
Ularning yagona maqsadi ularni sotib olishdan kompaniyaga foyda keltirishdir.
Shubhasiz, kompaniya o'z mablag'larini qo'shimcha daromad keltira olmaydigan moliyaviy aktivlarga sarflamaydi.
Moliyaviy aktivlardan oqilona foydalanish operatsion tsikl ritmini, shuningdek aylanma mablag'lar oqimining barqarorligini ta'minlaydi.
Shunga ko'ra, kompaniya samaradorligi asosan moliyaviy aktivlarni vakolatli boshqarish bilan belgilanadi.
Menejmentning asosiy maqsadlari moliyaviy oqimlarning muvozanatini ta'minlash, ularning shakllanishini o'z vaqtida sinxronlashtirish, shuningdek kompaniyaning sof pul oqimining o'sishini ta'minlash bo'lishi kerak.
Moliyaviy vosita (instrument)lar - bir xo‘jalik yurituvchi subyektda moliyaviy aktivning va boshqa bir xo‘jalik yurituvchi subyektda esa moliyaviy majburiyat yoki ulushli vositalarning paydo bo‘lishiga olib keluvchi har qanday shartnoma.