Yıllar içerisinde önceki bölümlerde anlatıldığı gibi, Şarap Fabrikası,Simli Kurşun İşletmeleri,Şark Kromları,Şeker Fabrikası,Çimento Fabrikası,Azot Sanayi,Ferro Krom İşletmeleri,Yem Sanayii



Yüklə 0,66 Mb.
səhifə1/13
tarix18.04.2018
ölçüsü0,66 Mb.
#48800
  1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   13

İMALAT ve SANAYİ

SEKTÖR PAYDAŞLARI:

1)Başkan: Yrd. Doç. Dr. Ahmet ORHAN

2)Doç.Dr. Servet Yıldız OSB Meslek Yüksek Okulu Müdürü

3)Prof. Dr. Nuri ORHAN Rektör Yardımcısı

4)Prof. Dr. Hakan Öztop Teknoloji Fakültesi

5)Prof. Dr. Mehmet Eroğlu Mühendislik Fakültesi

6)Prof. Dr. Niyazi Özdemir Teknoloji Fakültesi

7)Öğretim Görevlisi Engür Esen Akarsu

8)Öğretim Görevlisi Ömer Muharrem Tümen

9)Öğretim Görevlisi Semih Dikmen

10)Öğretim Görevlisi A.Melik Özen

11)Öğretim Görevlisi Türker Güler

12)Fırat Kalkınma Ajansı Abdullah Eşidir

13)Fırat Kalkınma Ajansı Türkay Yeşilkaya

14) Fırat Kalkınma Ajansı Mustafa Selim Özatay

15) Yakup İnalkaç KOSGEB

16)Mahmut Yıldırım KOSGEB

17)Elazığ OSB Müdürü Mehmet KAYMAZ

18)Baskil Kaymakamlığı Tayyib Özer

19)TKDK Elazığ Emre Değirmenci

20)Bilim Sanayi ve Teknoloji İl Müdürlüğü Nevin Savaş

21)Gümrük Müdürlüğü Osman Demirkol

22)Vessam Prefabrik Sami Pirinççi

23)Öztol ltd. şti. İzzet Özen

24)Desen Mobilya Hayrullah Şimşek

25)Redboard Isı Yalıtım Oya Düşmez

26)Romer Mermer İbrahim Solmaz

27)Romer Mermer Mehmet Saçan

28)Verona Mobilya Tahir Seçkin

29)Umut Tavukçuluk Aydın Demirdağ

30)Altungök Büro Mobilya Ecmain Altungök

31)Abamer Mermer Mehmet Yılmaz

32)Alacakaya Mermer Hakan Bal

33)Alacakaya Mermer Gökhan Özdemir

34)Alacakaya Mermer Reşat Yazıcı

35)Asmer Reşat Doğan

36)Bilçağ Madencilik Arif Kılıç

37)Dünya Gazetesi Gamze Erden

38)Özerhan Mermer Granit İbrahim Özerhan

39) Aspen PVC M. Ali Kaya

40)Sezgin Enerji Muzaffer Sezgin

41)Mastar Döküm Gökhan Hadiç

42)Mert Döküm Sedat Yüceulu

43) Fırat Döküm Ahmet Oğuz

44) Bulutlar Endüstriyel Mutfak Hıdır Bulut

45)Elsan Soğutma Enver Öz

46) Akdağ Granit Sait Akdağ

47) Elazığ Mermer Siyami Murat

48) Coca cola Hakan Sakar

Bu süreçte;

  1. Mermer sektörü,

  2. Mobilya Sektörü,

  3. Makine ve metal ürün imalat sektörü

  4. Genel sanayi toplantısı yapılmıştır.


Bu rapor 4 ana kısımdan oluşacaktır,

  1. Bölümde Elazığ’ın cumhuriyet öncesi ve sonrasında üretim yaptığı sektörlerin belirlenmesi, (İlde hangi üretim kültürleri olduğunu ortaya koyma açısından önemli)

  2. Mevcut Durum ve Swot Analizi. (2001 yılındaki swotla karşılaştırma)

  3. Gelecek projeksiyonu ve Sanayi gelişiminde Kamu, Özel Sektör, Sivil İnsiyatif ve Üniversitenin yapması gerekenler.

  4. Teşvik yasaları açısından değerlendirme.



Sanayi bir toplumun ekonomik anlamda gelişmesi ve güçlenmesinde önemli bir faktördür (Kongar, 1998: 361).

Elazığ’ın imalat ve sanayi projeksiyonunu geçmişten günümüze sanayi, mevcut durum ve gelecek vizyonu açısından değerlendirmek, herhangi bir sanayi sektörünün lider sektör olabilmesini belirleyebilmek açısından büyük önem taşımaktadır. Hangi sektörlerde ilin hafızası ve kültürü olduğunun ortaya konulması da bu karar mekanizmasının tercihlerini belirlemede yardımcı olacaktır.

Bu çalışmada yukarıda bahsedilen ana başlıklar altında mevcut sanayi tesislerinin gelişimi, makine parkuru, istihdama olan katkı, kapasite kullanımı, şirket yapısı (aile şirketi mi?), ihracat yapıp yapmadığı soruları değerlendirilecek; Sanayinin gelişimi konusunda Kamu (Özellikle Teşvik), Sivil toplum, Özel Sektör ve üniversitenin yapması gerekenler raporlanacaktır.

  1. ELAZIĞ’ DA SANAYİNİN TARİHÇESİ

Elazığ'ın ekonomik ve sosyal hayatını anlayabilmek Harput'un eski tarihini incelemekle mümkündür. Aslında bu inceleme Elazığ’ın, geçmişte ne tür bir üretim kültürüne sahip olduğunun ortaya konulması açısından da önemlidir. Devletin teşvik yasaları düzenlenirken illerin sahip olduğu üretim kültürlerini de dikkate alması gerekir.

Cumhuriyet sonrasında Avukat Dursun Çolakoğlu Elazığ gazetesinde “Elazığ Nasıl Kalkınır” isimli bir köşe yazısı kaleme almış 1940 yılında 30 bin olan nüfusun Adana ve İzmir’e göçlerle 1945 yılında 23 bine nasıl indiğini sanayi ve ilin ekonomik durumuna bağlı olarak nedenleriyle izah etmiştir.

Fakat II. Dünya Savaşı sonrası yirmi yıl içinde bölgesel kamu kuruluşlarının birçoğunun Elazığ'da toplanması, kara ve demiryolu şebekelerinin Elazığ'ı çevreye bağlaması; çimento, şeker, iplik fabrikaları gibi sanayi tesisleri ile istihdam hacminin artması, ticari hayatında yeni gelişmeler meydana getirmiş ve buna paralel olarak da şehir nüfusunda süratli bir artış görülmüştür. Politikadaki değişimler ve devletin tekrar Elazığ’ı bir cazibe merkezi haline getirmesi kararıyla 23 bine inen şehir nüfusu 1950 de 29 bine, 1955 de 41 bine, 1960 da 60 bine ulaşmıştır. (Elazığ İl Yıllığı, 1970:35)

1954' de Elazığ'da beş tane gazetenin günlük olarak çıktığı görülmektedir. (Yrd. Doç. Dr. Emine Pancar Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Mustafa Kemal University Journal of Social Sciences Institute Yıl/Year: 2013 Cilt/Volume: 10 Sayı/Issue: 23, s. 215-237.

Elazığ Keban Barajı sonrasında farklı bir portre sergilemiş. İlde yapılması gereken yatırımlar neler olabilir konusunda profesyonel birimler kurulmuş uluslar arası kuruluşların bu konuda çalışmalar yapması sağlanmıştır. İlde yapılabilecek yatırım alanları bu profesyonel birimlerle belirlenmiş ve bu yatırımların bir kısmı kamu bir kısmı da özel sektör tarafından gerçekleştirilmiştir. 1967 yıllarında kurulan “Elazığ ve Civarında Endüstriyel 'Tesislerin Kurulmasını Takip ve Teşvik Derneği" kısaca “Sanayi Derneği" adıyla anılan bu kuruluş, Keban barajı dolayısıyla ödenecek istimlak bedellerinin bir kısmını sanayi sahasına aktarmak, diğer halk tasarruflarının da buna katılmasını sağlamak amacıyla hareket ederek bir yandan geniş tanıtma faaliyetlerine girişmiş, diğer yandan da bu durumun devletçe Teşvik ve himayesini istemiştir.

“Sanayi Demeği” mensupları Ekim 1968 yılında bir sermaye şirketi ve halk iştiraklerine açık bir teşekkül olan Keban Holding A.Ş.ni fiilen kurmuşlardır. Bu durum Keban barajı ile gelen sanayinin başlangıcı ve temelini oluşturmuştur.

Söz konusu yıllarda, bu kuruluşun yalnız Elazığ için değil, bölge ve ülke genelinde önemli bir ekonomik gelişmeye vesile ve örnek teşkil ettiği her zaman için hatırlanıp, o tarihteki mevcut imkanlarını rantabl kullanıp' kullanmadığı tartışması önemli ve zaman içinde ayrı bir araştırma niteliği taşıyacak genişlikte ve mahiyetedir. Holding in, Elazığ ve çevresinde kurulması mümkün sanayi tesisleri için yaptığı veya yaptırdığı çalışmalar çok yönlü yerli ve yabancı firmalarca etüt edilmiştir.

Bunlar arasında özellikle TEMPO raporu DPT ‘na yapılan müracaat üzerine bu teşkilatça 20 ay zarfında 'TEMPO firmasına hazırlatılmış ve o günün değerleri ile Elazığ ve civarında yaklaşık 440 milyon 'TL.lik bir yatırım öngörülmüştü. Toplam 14 projeden oluşan Tempo raporu listesinde yer alan yatırımlardan. Dericilik ve plastik boru sanayi tesisleri Keban holding tarafından Ferrokrom tesisleri etibank A. Ş.tarafından , tuğla tesislerinin de Özel şahıslarca yapımı gerçekleştirilmiştir. Özel sektör ortaklıkları bir süre sonra yönetim zaafiyeti göstermiş, bir kısmı kapanmıştır. Kamunun imalat sektörü yatırımları ise bir müddet sonra iktidara gelen siyasi partilerin arka bahçesi olmuş aşırı istihdam her yıl kamuya önemli yükler getirmiştir. Bu konuda yapılan yanlışlar 2001 ekonomik kurultayında detaylı olarak incelenmiştir. Bu kurultayda sadece hangi üretim kültürlerinin Elazığ’da bulunduğunu göstermek için geçmiş incelenmiş, mevcut durum analizi yapılmış ve gelecek projeksiyonu ortaya konulmuştur.

1.1.İl’in Cumhuriyetten Önceki sanayisi

1892-1893 salnamesine göre Harput şehir merkezinde bir iplik fabrikası, bir dabağhane, 850 dükkan, yirmi han, 12 bezirhane, bir ipek fabrikası, pek çok halı tezgahları bulunmaktadır. Bunun yanında Harput, faal ticaret kervanları ve iyi ahlak sahibi esnafı ile tanınmış bulunmaktadır.

Bu dönemde 1.dünya savaşından sonra yetimler için açılan sanat okulunda (dar’ül İtam) demircilik, kunduracılık, tesviyecilik, dokumacılık, trikotaj, marangozluk, mobilyacılık bölümleri açılmıştır.



Bu dönemde öne çıkan sektörler aşağıdadır:

1) Dokuma, giyim sanayi ile el sanatları faaliyetleri: Hemen hemen her evde pamuk ipliği yapmaya elverişli çıkrıklar ve yine her evde dokuma kuyuları denilen el tezgahları mevcuttu. Özellikle el tezgahlarından giyimde kullanılan çuha (has yünden yapılan maruf kumaş ) bezleri dokunduğu gibi kullanılır veya çok rastlanan şekliyle bu bezlerin üzerine basmacılık ve desencilik uygulamaları da yapılmak suretiyle civar illere de satılırdı.

2) Debbağcılık : Derileri sepileyip meşin, sahtiyan, kösele vs. yapım işi ile uğraşan 30-35 imalathane mevcut olup, bunların tetir, mazı ve nar kabuğu kullanılmak suretiyle meşin ve sahtiyan (Tabakalanmış olan cilalı deri, bilhassa keçi derisi ) işler yapılır, bilhassa kırmızı olanları da Rusya’ya ihraç edilirdi. Gön debbağhanelerinde küçük veya büyükbaş hayvan derileri işlenir, yemeni imalinde kullanılırdı.



3) İpek İmalatı: Elazığ’ın ilk sanayi kuruluşu ipek imali ile faaliyette bulunan Hüsrevin İpek Fabrikası’dır. Elle çalışan 30-40 tezgahtan ibaret ve ortalama 60-70 işçiyi istihdam eden bu iş yerinde ipek mevsiminde işçi sayısı 300-400 kişiye kadar çıkardı. Ayrıca fabrikaya bağlı bir boyahane de bulunmakta ve dokunan Çıtara (Bir ipekle üç pamuktan mürekkep karışımından meydana gelen bir nevi kumaş) ve kutu içi çarşafları sağlamlığı le her tarafta beğenilir ve aranır hale gelmiştir.

4) Pamuklu ve İpekli Dokuma: Dokuma sanayisindeki 1900 yıllarındaki küçük çaplı tezgahtan ipek ve kumaş, ipek ipliğinden bezler dokumakta iken bu imalat 1911 yılında Amerika’dan getirilen demir mamul ve el ile çalıştırılan tezgahlarla büyük ölçekli hale gelmiş, böylece o günü şartlarına göre bu yeni imalat sistemi ile çalışan Beş Kardeşler İpek ve İplik fabrikası adı ile anılan fabrika kurulmuştur. Fabrika, ipekli ve pamuklu kumaşları imal eden iki kısımdan meydana gelmekte idi. Birinci kısımda sekiz adet demir tezgahta ipekli kumaşlar, ikinci kısımda ise 130 adet tahta tezgahta pamuklu kumaşlar imal edilmekteydi. Ayrıca bir adet boyahane ve üç adet elektrik motoru mevcut olup, 200 işci çalışmakta ve burada dokunan ipekli ve pamuklu kumaşlar kalitesinin iyiliği ile aranıp rağbet görmekteydi. Devletçe, ordu ihtiyacını karşılamak için 1914-1923 yılları arasında çalıştırılan Beş Kardeşler İpek ve İplik Fabrikası savaştan sonra bir müddet Hususi Muhasebenin elinde kalmıştır. 12.05.1929 tarihine de Vali Cemal Bey’in öncülüğünde ve Vilayet Hususi İdaresini iştirakı ile anonim hale getirilmek istenmiştir. Ancak 01.12.1931 tarihine 100.00 TL. sermaye ile ELAZİZ İPEK VE İPLİK T.A.Ş kurularak bir sürü ipek kısmı çalıştırılmış tasviyesine gidilmiştir. Başlangıç olarak, özel sektör tarafından kurulmuş zamanın modern esaslarına uygun BEŞ KARDEŞLER İPEK VE İPLİK FABRİKASI’ nın Elazığ ekonomisine katkısı, ona yön vermesi ve sanayide batıdan getirilen makine gücünün kullanılmasıyla başlanmasıdır. Böylece bu tesis seri imalatı ile maliyetin düşürüldüğü ilk tesis olması itibariyle sanayi işletmeciliğin de ilk gerçek uygulaması olmuştur.

      1. İl’in Cumhuriyet Dönemi Sanayisi

Bu dönemi 2001 yılına kadar olan dönem ve 2001 yılı sonrası olarak incelemek bir mihenk taşının 2001 yılı kurultayı ile elde edilmesi açısından önemlidir.

Cumhuriyet dönemiyle birlikte Devletin Elazığ'a yatırımı 1939 yılında Ergani Bakır İşletmeleri ile başlamış, 1944 yılına kadar işçi ve memur sayıları hakkında kayıt tutulma­mıştır. 1944 yılı kayıtlarına göre bu işletmede 3712 işçi ve 211 memur olmak üzere toplam 3923 kişini çalıştığı görülmektedir. Bu rakam o günün Türkiye şartlarında hiç. de azımsanacak ölçüde olmayan oldukça büyük bir rakamdır.


Şarap Fabrikası, Simli Kurşun İşletmeleri, Şark Kromları, Şeker Fabrikası, Çimento Fabrikası, Azot Sanayi, Ferro Krom İşletmeleri, Yem Sanayii, Süt Fabrikaları gibi yatırımların gerçekleşmesiyle Elazığ devletin sanayi yatırımlarından çok büyük oranda pay alan bir olmuştur. Buda ilin refah seviyesini artırmış, ile kültürel zenginlik kazandırmış ve istihdam sorununu bir dönem için asgariye indirmiştir.

Bu dönemde öne çıkan sektörler aşağıdadır:

  1. Kumaş İmalatı (Özel Sektör): Şahıs işletmesi olan ŞAYAK KUMAŞ İMALATHANESİ 1929-1930 yılları arasında özellikle orduya dokuduğu şayak kumaşları ile başarıya ulaşmıştır. Küçük çapta ve motorlu bu imalathane sahibinin motor kayışı altında kalıp ölmesi ile iş hayatındaki faaliyeti de sona ermişti.

  2. İpek ve İplik İmalatı (Kamu+Özel Sektör): Yine bu dönemde kamu ve özel teşebbüs birlikte ELAZİZ İPEK VE İPLİK T.A.Ş. fabrikasını kurmak suretiyle ilk başarısını göstermiştir.

  3. İplik ve Dokuma İmalatı (Özel Sektör): 01.01.1942 yılında 21 kurucu ortak ile Elazığ’ın kooperatif şirketi olan ELAZİZ İPLİK VE DOKUMA KÜÇÜK SAN’AT KOOPERATİFİ oluşturmuştur. Kooperatif gerek ortaklarının ihtiyacı olan hammaddenin tedariki gerekse imal edilen bez ve dokumların pazarlanması ile ilgili hususlarda üzerine almış olduğu görevi titizlikle yerine getirmiştir. Kooperatif 200’e yakın tezgahta faaliyet göstermekte ve günde ortalama 6000 metre bez ve tril dokuma suretiyle piyasadaki itibarını 20.12.1948 tarihine kadar sürdürmüş ve bu tarihte faaliyetine son verilmiştir.

  4. Gümüş İşletmesi (Kamu): Diğer taraftan Elazığ’ın yer altı servetlerinden gümüş madeni KEBAN ilçesinde kamu tarafından 1927 yılına kadar işletilmiş, bu tarihte ara verilen faaliyetlere sonradan 1935 yılında çalışmalarını kurulan ETİBANK KEBAN SİMLİ KURŞUN İŞLETMESİ olarak madencilik alanında sürdürmüştür. Kapasite 28000 ton/yıl, istihdam 90 işçi.

  5. Krom İşletmesi (Kamu): Yine 1936 yılında MADEN İLÇESİNE bağlı GULEMAN köyü civarında bulunan krom cevherlerinin işletilmesi ve krom cevheri olarak yurt dışına satılması amacıyla ŞARKKROMLARI T.A.Ş. kurularak faaliyetlerine başlamıştır. 1939 yılında ise MAHDUT MESULİYETLİ ŞARKKROMLARI – FERRO KROM işletmesi müessesi adı altında faaliyetine halen sürdürmektedir. Kuruluş 1998 yılında ETİKROM A.Ş. GENEL MÜDÜRLÜĞÜ olarak isim değiştirmiştir. 170000 ton/yıl krom cevheri, 1178 istihdam.

  6. Şarap Üretimi (Kamu): Elazığ’da bağcılığın yaygın olması ve kaliteli şarap imaline elverişli üzüm üretiminin yapılması nedeniyle Tekel İdaresi tarafından içki sanayini şarapçılık kesiminde faliyette bulunmak üzere 1942 yılında imalathane 1944 yılında da 50,000 lt /yıl kapasiteli Elazığ şarap fabrikasının kurulmuş olduğu görülmektedir. Bu fabrikanın imalatı olan buzbağ şarabı yurt içinde olduğu kadar yurt dışında da kalitesiyle tanınmış ve çeşitli yarışmalarda birinci olma başarısını göstermiştir. Zamanla kuruluş kapasitesini 2.600.000 lt. / yıla çıkaran fabrikada, mahalinden üretilen öküz gözü ve boğaz kere üzümleri işlenmektedir. Ayrıca, ham madde olarak tarıma dayalı tesis olması itibariyle de elazığ ekonomisine hem tarım hem de sanayi sektörü açısından önemli katkısı bulunmaktadır. 30 istihdam.

  7. İplik ve Dokuma (Özel Sektör): Elazığ’da sanayi faaliyetleri kapsamında 1952 yılında ÖZEL SERMAYE ile iplik ve dokuma fabrikasının inşaatına başlanmıştır. 1 milyon sermayeli bu fabrika 1954 yılı sonunda bitirilmiştir. Elazığ İplik ve dokumacılık TAŞ. 5 ton/gün pamuk ipliği, 300 istihdam

  8. Un Fabrikası (Özel Sektör): Uluova un ve tahin fabrikası. 15.000 ton/yıl ve 17 istihdam. Şubat 1954 tarihinde ÖZEL SERMAYE ile un fabrikasının kurulum çalışmaları başlatılmıştır.

  9. Un Fabrikası (Özel Sektör): Arpacı un fabrikası 15.000 ton/yıl ve 15 istihdam.

  10. Makarna Fabrikası (Özel Sektör): Fabrikanın temeli, Elazığ Valisi Hıfzı Ege’nin de katıldığı bir törenle 17 Haziran 1954 tarihinde atılmıştır. (Elazığ Gazetesi, 18.6.1954, s.1)

  11. Oksijen Fabrikası (Özel Sektör): Şark Değirmencilik un ve oksijen fabrikası. Fabrikanın temeli, Elazığ Valisi Hıfzı Ege’nin de katıldığı bir törenle 17 Haziran 1954 tarihinde atılmıştır. (Elazığ Gazetesi, 18.6.1954, s.1). 60 ton/gün un, 2000 adet/gün oksijen tüpü.

  12. Bitkisel yağ Fabrikası (Özel Sektör): Fabrikanın temeli, Elazığ Valisi Hıfzı Ege’nin de katıldığı bir törenle 17 Haziran 1954 tarihinde atılmıştır. (Elazığ Gazetesi, 18.6.1954, s.1)




  1. ELAZIĞ ŞEKER FABRİKASI (Kamu): 1800 ton/gün kapasite, 600 istihdam. 1956 yılında kurulmuştur. TÜRKİYE ŞEKER FABRİKALARI A.Ş GENEL MÜDÜRLÜĞÜ’ ne bağlıdır. Şeker üretim ve satışı yanında örnek ziraat örgütü ile tarım sektörüne yaptığı katılım değeri büyüktür. Şeker pancarı ve ay çiçeği yetiştirilmesinde ve bunların çifçiden alınıp değerlendirilmesi yanında yan ürün olarak elde edilen kuru küspe, melaz ve yaş küspe satışı ile hayvancılıktaki faaliyetlerinin başlamasında sağladığı kolaylıkları gözönünde tutarsak Elazığ’ın ekonomik tarıma dayalı yapısındaki yapının önemi böylece ortaya çıkmış olur.




  1. ELAZIĞ ALTINOVA ÇİMENTO SANAYİİ T.A.Ş (KAMU): Elazığ ve çevresinin kalkınmasında bu fabrikanın önemi belirgindir. 1955 yıllında temeli atılmış ve1959 yılında işletmeye açılmıştır. 355.000 ton/yıl. 423 istihdam.




  1. ET KOMBİNASI (KAMU): 1968 yılında mezbahalarda üretilen etin yan ürünleri de değerlendirilmek suretiyle kombine üretimi ile ekonomiye katkısı arttırılmış ve Elazığ’daki hayvancılığın gelişmesinde olumlu etkisi yanında iç ve dış Pazar et taleplerinin karşılanması düzeyine gelinmiştir. 45 ton sığır 30 ton koyun eti. 334 istihdam.




  1. AZOT SANAYİ (KAMU): Tarım için gerekli kimyevi gübreyi üretmek üzere ELAZIĞ (SİVRİCE )SÜPER FOSFAT FABRİKASI ‘nın temeli 1967 yılında atılmış ve 1970 yılındaişletmeyeaçılmıştır. 220.000 ton/yıl ve 554 istihdam.




  1. Ergani Bakır İşletmesi (Kamu): 16000 ton/yıl bilster Bakır, 65000 ton/yıl Sülfririk asit, 1300 istihdam.

  2. Doğu Çelik Sanayi A.Ş (Özel Sektör): 4800 ton çelik/yıl 2040 ton pik/yıl döküm, istihdam 110

  3. Köksal Kiremit ve Tuğla Fabrikası (Özel Sektör): 200.000 adet kiremit/yıl, 50.000 adet/yıl mahya, 200.000 adet/yıl tuğla, istihdam 111

  4. Hazar Kiremit Fabrikası (Özel Sektör): 200.000 adet kiremit/yıl, 200.000 adet/yıl tuğla, istihdam 70

  5. Feti Sağay Sabun Sanayi (Özel Sektör): 100 ton/yıl sabun çamaşır sodası üretimi.


KEBAN BARAJINDAN ÖNCEKİ SANAYİNİN DURUMU yukarıda özetlenmiştir.

Tesislerden 7 tanesi kamu, 1 tanesi kamu+özel sektör ve 7 tanesi de özel sektöre aittir. Dikkat edilirse kamu ve özel sektör arasında eşit ağırlıklı bir yatırım dağılımı görülmektedir. Günümüzde de ülkemizin önemli üretim tesisleri arasında gösterilen tesislerin temeli bu dönemde atılmıştır. Görüldüğü gibi 15 tesisin 7’si gıda, 4’ü dokuma ve tekstil, 2’si maden, 1’i çimento ve 1’de gübre sanayiindedir.

1.4.Keban Barajından sonra Elazığdaki Sanayi faaliyetleri

Keban barajının fiilen yapımına başlanması ve arazi istimlaklerı ile elde edilen paranın kısmen de olsa sanayi sektörüne aktarılması çalışmaları, Elazığ’daki sanayinin yeni bir aşamaya girmesinin başlangıcı olmuştur. Bu başlangıçta İktisadi Halkın Hareketi olarak nitelendirilen Keban Holding A:Ş. ‘nin kurulması ile sermaye ve sanayi çalışmalarının etüt proje işleri finansmanları ve yatırımları başlanmıştı.



  1. Etibank Ferrokrom Fabrikası (Kamu): Dünyanın sayılı krom yataklarından birinin Elazığ sınırları içerisinde bulunması ve buradan çıkarılan krom cevherlerinin işlenmeden ihracı hem ülke ekonomisi, hemde bölge ve Elazığ için büyük ekonomik kayıptı. Bu kaybı gidermek üzere 1977 yılında inşaa edilen ` Etibank Ferrokrom Fabrikası işletmeye açılarak yüksek karbonlu ferrokrom üretimine başlanmıştır. 50.000 ton/yıl ve 1649 istihdam

  2. YEM FABRİKASl (Kamu): Bölgenin hayvancılık potansiyelinden hareketle ve kalkınma planlarının hedeflere varılması amacına yönelik olarak 1977 yılında Elazığ’da YEM FABRİKASl kurulmuştur. Genellikle üretimi olan besi, süt, yuınurta ve civciv yemleri ile bölgenin ihtiyacını karşılamaktadır. 64 ton/gün 67 istihdam.

  3. Peynir ve Tereyağı fabrikası: 7,5 ton/yıl kapasite ve 50 istihdam

  4. Kekliktepe un fabrikası (Özel Sektör): 30.000 ton/yıl un, 6000 ton/yıl kepek. İstihdam 43 kişi.

  5. Enginler un fabrikası (Özel Sektör): 25.000 ton/yıl un, 4.000 ton/yıl kepek. İstihdam 35 kişi.

  6. Eltaş Kağıt torba San. A.Ş (Özel Sektör): 120 milyon adet/yıl çimento torbası. İstihdam 220 adet.

  7. Çenesizler ve İyidemirler Tuğla Fabrikası (Özel Sektör): 18 milyon adet/yıl tuğla, 2,5 milyon adet/yıl kiremit

  8. Asilgaz Tıbbi ve Sınai Gazlar Ltd. Şti. (Özel Sektör): 600 bin metre küp/yıl oksijen, 360 ton/yıl asetilen, 26 istihdam.

  9. Sunova yağ fabrikası (Karadeniz birlik) (Özel Sektör): 13 bin ton/yıl rafine Ayçiçek yağı. İstihdam 79

  10. KEBAN HOLDING ve ORTAKLARI PLASTIK SANAYİ ANONİM ŞİRKETİ "

  11. KEBAN HOLDİNG VE OR'I`AKLARI BETON SANAYİ ANONİM ŞİRKET

  12. ELAZIĞ BAKIRLARI LİMİTED ŞİRKETİ’ DİR

Bu şirketler ilk ikisinin yatırımı gerçekleştirilmiş, üçüncüsün ise bakır ve prit rezervlerinin tesbiti ile kalınmıştır. Daha sonra kurulan şirketler ise:

  1. "KEBAN HOLDİNG VE ORTAKLARl AĞIN DERİCİLİK SANAYI ANONİM ŞlRKETİ".

  2. KEBAN HOLDİNG VE ORTAKLARI DEMİR ÇELIİK SANAYİ ANONİM ŞİRKETLERİ". Keban Holdinge bağlı Demir Çelik, kağıt üzerinde kalıp gerçekleşemeyen ve daha sonra Sodyum Bikromat yatırımlarına dönüşen bir teşebbüstür.

  3. KEBAN HOLDİNG VE ORTAKLARl KÖMÜR SANAYİ ANONİM ŞİRKETİ

  4. KEBAN HOLDİNG VE ORTAKLARl EROK KİMYA SANAYİ ANONİM ŞİRKETLERİ" dir..

Bu dönemde Koç Grubunun Elâzığ’da yatırım yapmak amacıyla başlattığı girişime hayır cevabı verilerek tarihi bir hata yapıldığı ancak yıllar sonra anlaşılmıştır. Koç gurubu Elazığ’da kurulu bir dönem fabrikasına ortak olarak radyatör üretimi yapmayı, İç Anadolu ve doğu Anadolu’ya buradan pazarlamayı teklif etmiştir. Ön görüşmeler yapılmış fakat, Elazığlı ortakların bir kısmının şahsi ihtilasları yada fabrika elimizden alınacak gibi asılsız endişelerinden dolayı birleşme gerçekleştirilememiştir. Bunun sonucunda Koç grubu aynı yatırımı başka bir ilde yapmıştır ve Elazığ Sanayii Koç grubunu reddetmekle birkaç tesisin daha Elâzığ’a gelmesini engellememiştir. Bu şekilde beklide ilimizde yatırım yapmak isteyecek başka büyük yatırımcılara kapsını baştan kapatmıştır. Bu ilimizin hiçte hak etmediği bir durumdur. Bu tür hadiseler mutlaka çok iyi tahlil edilmeli ve tekrarlanmaması için gereken özen gösterilmelidir.




Yüklə 0,66 Mb.

Dostları ilə paylaş:
  1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   13




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©muhaz.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin