(İşverenlerin, kamu idareleri ile döner sermayeli kuruluşlar, bankalar ve kanunla kurulan kurum ve kuruluşlar nezdindeki her çeşit alacak, teminat ve hakedişleri üzerinde işçi ücreti alacakları hariç olmak üzere yapılacak her türlü devir, temlik ve el değiştirme, Kurum alacaklarını karşılayacak kısım ayrıldıktan sonra, kalan kısım üzerinde hüküm ifade etmektedir.)
Aynı kurgu, 90/4. fıkrası kapsamında özel bina inşaatları için de yapılmış olup burada da;
Valiliklere, belediyelere, il özel idarelerine ve ruhsat vermeye yetkili diğer mercilere, geçici iskân veya yapı kullanma izin belgesi verilmeden önce yapılan inşaat dolayısıyla, Kuruma borçlarının bulunmadığına dair Kurumca düzenlenmiş bir belgenin istenmesi zorunluluğu getirilmiştir.
Sistem, 90 ıncı maddenin 5 inci fıkrası uyarınca, Kuruma borçlu olunan primler ve İPC ödenmeden hakkedişlerin ödenmesi veya yapı oturma izin belgesinin verilmesi ayrıca, teminatların iade edilmeden paraya çevrilerek Kurum hesaplarına aktarılması şartına uymayan bu idareler aleyhine hem genel hükümlere cezai işlemin yapılacağına hem de İPC tahakkuk ettirileceğine ilişkin hükümler düzenleyerek sistem kendini denetleme işlevini tamamlamaktadır.
2- ASGARİ İŞÇİLİK UYGULAMASINA ESAS TEŞKİL EDEN YASAL DAYANAKLAR
Asgari işçilik uygulamasına temel teşkil eden, uygulamanın esasını ve ayrıntılarını düzenleyen mevzuat serisi; 5510 sk. nun 85 inci maddesi, SSİY nin 110, 111 ve 112 nci maddeleri ile Asgari İşçilik Tespit Komisyonunun Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik hükümleri, Asgari işçilik uygulamasında çeşitli işkollarına ait işçilik nispetlerinin açıklandığı tebliğ ve Bayındırlık ve İskan Bakanlığınca her yıl yayımlanan Yapı sınıf ve Gruplarını ve uygulama unsurlarının açıklandığı tebliğ hükümlerinden oluşmaktadır.
Kanun koyucunun asgari işçilik uygulamasına neden gerek gördüğü ve nasıl yapılacağı 5510 sk. nun 85 inci maddesinde genel olarak, ilgili yönetmelik, tebliğ ve genelgelerde ise uygulamaya ilişkin ayrıntılar açıklanmaktadır.
İşverenin, işin emsaline, niteliğine, kapsam ve kapasitesine göre işin yürütümü açısından gerekli olan sigortalı sayısının, çalışma süresinin veya prime esas kazanç tutarının altında bildirimde bulunduğunun tespiti halinde, işin yürütümü açısından gerekli olan asgarî işçilik tutarı; yapılan işin niteliği, kullanılan teknoloji, işyerinin büyüklüğü, benzer işletmelerde çalıştırılan sigortalı sayısı, ilgili meslek veya kamu kuruluşlarının görüşü gibi unsurlar dikkate alınarak tespit edilir. Söz konusu tespitler, Kurumun denetim ve kontrolle görevli memurları tarafından yapılır.
Kamu idareleri ile kanunla kurulan kurum ve kuruluşların ihale yoluyla yaptırdıkları her türlü işler ve özel nitelikteki inşaat işleri asgari işçilik kapsamındadır.
Bu nitelikteki asgari işçilik kapsamında olan işyerlerinde yeterli işçiliğin bildirilip bildirilmediği Kurumca ayrıca araştırılmakta ve yeterli işçiliğin bildirilmediğinin anlaşılması halinde eksik bildirilen işçilik tutarı üzerinden primler GC. ve GZ. ile birlikte tahsil edilmektedir.
Hesaplanan tutar 1 ay içinde ödenmek üzere işverene tebliğ edilir. Ödenir veya bir taahhütname ile ödeneceği ve inceleme istenilmeyeceği bildirilirse işlemler kesinleştirilir. Bu işlemlerden sonra ödenmez ise GC. ve GZ: ile birlikte tahsil işlemlerine başlanılır.
Hesaplanan tutar 1 ay içinde ödenmek üzere işverene tebliğ edilir. Ödenir veya bir taahhütname ile ödeneceği ve inceleme istenilmeyeceği bildirilirse işlemler kesinleştirilir. Bu işlemlerden sonra ödenmez ise GC. ve GZ: ile birlikte tahsil işlemlerine başlanılır.
Fark tutar primi ödenmez veya ödenmeyeceği bildirilir ve taahhütname verilmez ise işyerinin denetlenmesi için konu denetim elemanına intikal ettirilir.
İşveren tebliğ edilen prim tutarına 1 ay içinde itiraz edebilir. İtiraz takibi durdurur. İtirazın reddi halinde işveren 1 ay içinde yetkili mahkemeye gitmek durumundadır.
Mahkemeye başvurulması takip ve tahsilatı durdurmaz.
Kurumun denetim ve kontrolle görevlendirilmiş memurlarınca, Kuruma asgarî işçilik tutarının bildirilmediği tespit edilen işyerleri hakkında ayrıca 102/1 (d) bendi uyarınca eksik işçiliğin mal edildiği her bir ay için asgari ücretin 2 katı tutarında ve (e) bendinin (4) numaralı alt bendi uyarınca kayıt geçersizliğinden dolayı tutulan defter niteliğine göre asgari ücretin 3,6 veya 12 katı tutarında İPC uygulanması önerilir.
Kurumun denetim ve kontrolle görevlendirilmiş memurlarınca, Kuruma asgarî işçilik tutarının bildirilmediği tespit edilen işyerleri hakkında ayrıca 102/1 (d) bendi uyarınca eksik işçiliğin mal edildiği her bir ay için asgari ücretin 2 katı tutarında ve (e) bendinin (4) numaralı alt bendi uyarınca kayıt geçersizliğinden dolayı tutulan defter niteliğine göre asgari ücretin 3,6 veya 12 katı tutarında İPC uygulanması önerilir.
Kamu idareleri, döner sermayeli kuruluşlar kanunla kurulan kurum ve kuruluşlar ile bankalar, 85 inci md. kapsamında Kurumca istenilecek bilgi ve belgeleri en geç bir ay içinde yazılı olarak vermeye mecburdur.
