1. yapi malzemeleri
Yüklə 1,46 Mb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- İşyerlerinde gürültü seviyesine göre çalışma süreleri;
- SES YALITIM MALZEMELERİ
- Sesle ilgili çalışmalarda kullanılan ürünler
- Ses sönümleyici ürünler
- Titreşim sesi için kullanılanlar Basma yüküne karşı kullanılanlar
- Çekme yüküne karşı kullanılanlar
- Akustik düzenleme için kullanılanlar
- Ses konulu çalışmalarda öncelikle şunlara dikkat edilmelidir
- 2.6.2. Sesin Malzeme Tarafından Emilmesi
- 2.6.3. Seslerin Malzeme İçinde İletilmesi ve Yapılarda Ses Yalıtımı
- Örnek: Ses söndürme sayısı 40 d B olan malzemeden 50 d B bir ses şiddetinin ne kadarı işitilir Çözüm
- Gürültü Kontrol Yönetmeliği
- Zehirli Gazlar Tehlike sınırı (ppm)
- Yapı Malzemelerinin Yanma Dayanımı Sınıfları F30
Örnek 1: Birim hacim ağırlığı 1000 Kg/m3 olan 19 cm kalınlığındaki dolgu tuğlasıyla örülen, 2 cm.lik iç ve 3cm.lik dış sıvası takviyeli harç ile yapılmıştır. Duvarın ısı geçirgenlik direncini hesaplayınız? d1 = 2cm h1 = 0.75 2 19 3 d2 = 19cm h2 = 0.34 d3 = 3cm h3 =0.75 Şekil 2.12. Duvar Kesiti
(1/) = (d1/h1) + (d2/h2) + (d3/h3) = (0.02 / 0.75) + (0.19 / 0.34) + (0.03 / 0.75) = 0.026 + 0.558+ 0.04 = 0.625 (1/) = 0.625 Örnek 2 : Şekilde verilen sandviç duvarın 1/ değerini hesaplayınız ? d1 d2d3 d4 d5 d1 = 2cm h1 = 0.75 d2 = 8.5cm h2 = 0.40 d3 = 0.02cm h3 = 0.035 d4 = 13.5cm h4 = 0.40 d5 = 3cm h5 = 0.75 Şekil 2.13.: Duvar Kesiti Çözüm : (1/) = ( d1/h1) + (d2/h2) + (d3/h3) + (d4/h4) = (0.02 / 0.75) + (0.085 / 0.40) + (0.02 / 0.035) + (0.135/0.40) + ( 0.03/0.75) = 0.026 +0.2125 + 0.571 +0.337 + 0.04 =1.188 (1/) = 1.188 2.6. AKUSTİK ÖZELLİKLER Bilindiği gibi ses, dalga hareketleriyle yayılır ve insanların, canlıların iletişimini sağlar. Sesin insan sağlığına zarar vermemesi için belirli bir değerde olması gerekir. İnsanlar binalar içinde çalışırken, dinlenirken veya bir faaliyet içersinde iken dış ortamdan rahatsız edici sesler gelmemelidir. Bu rahatsız edici sese gürültü denilmektedir. Kısaca gürültü, istenmeyen ses olarak tanımlanır ve insan üzerinde çok çeşitli olumsuz etkileri (duyma yetisinin azalması, stres vb) vardır(Güner ve Süme,2000). Akustik bakımdan bir yapıda istenilen; işitme şartlarının iyi olması, yapı içinde ve dışında meydana gelen gürültünün yayılmasının önlenmesidir. Akustik özellikler; konferans salonu, tiyatro, sinema vb gibi işitme şartlarının çok iyi olması istenen yerlerde önemlidir. Ses dalga hareketleriyle yayılır ve birim alana gelen ses enerjisine sesin şiddeti denir. Ses şiddetinin birimi desibeldir, desibel B ile gösterilir, kısaltılmış şekli dB dir. Ses şiddeti değerleri Tablo 2.07’de verilmiştir(Güner ve Süme,2000). Tablo 2.07.: Ses Şiddetleri
2.6.1. Sesin Etkisi Gürültünün insan sağlığı üzerindeki olumsuz etkileri yanında, günlük normal faaliyetleri (radyo dinleme, kişiler arasındaki konuşma, televizyon seyretme, telefonla konuşma, uyuma) de olumsuz yönde etkilediği saptanmıştır. Diğer ülkelerde yapılan çalışmalar Avrupa 'daki bazı konutların ses yalıtım oranlarının bile uluslararası standartların altında olduğunu göstermektedir. Ancak, yeni yapılan binalarda standartlara uygun ses yalıtımının sağlanması için gereken özenin gösterildiği saptanmaktadır. Yapılan araştırmalarda; bir ofis ortamında gürültünün 75 dB’ den 55 dB’ e indirilmesi ile çalışanların performansında %20’ ye varan artışlar saptanmıştır. Endüstriyel ortamlarda ise gürültü düzeyinin 10-15 dB aşağı çekilmesi ile üretimde %8-12 düzeyinde artışlar saptanmıştır(URL-1). Gürültünün insan üzerindeki olumsuz etkileri tahmin edilenin tersine düşük seviyelerden itibaren başlayabilmektedir. 
- 30-60 dB Psişik etkiler
- 60-90 dB Psişik ve nörevejetatif etkiler
- 90-130 dB Psişik, nörevejetatif ve otolojik etkiler.
Gürültünün genel olarak kişi üzerindeki psikolojik ve fizyolojik etkilerini ise şu şekilde sıralayabiliriz:
- Yorgunluk,sinirlilik, saldırganlık hali
- Hafıza değişiklikleri
- Sosyal davranış bozuklukları
- Geçici ve kalıcı işitme kayıpları
- Solunum ve dolaşım sistemi bozuklukları
- Görme ve renk algılama güçlüğü
- İstemli kaslarda istem dışı hareketler
- Kadınlarda sakat, ölü ve erken doğumlar
İşyerlerinde gürültü seviyesine göre çalışma süreleri;
80 desibelde 7,5 saat 90 desibelde 4 saat 95 desibelde 2 saat 100 desibelde 1 saat 105 desibelde 0,5 saat 110 desibelde 0,25 saat 115 desibelde 1/8 saat http://www.ivmeyalitim.com/ SES YALITIM MALZEMELERİ
- Mineral Yünler (Cam Yünü, Taş Yünü)
Cam Yünü: Ergitilmiş camdan elde edilen ısı ve ses izolasyonunda kullanılan, bükülebilir, ateşe dayanıklı cam lifleridir. Taş Yünü: bazalt kayasının hamur haline getirilip, daha sonra istenilen kalınlığa göre preslenmesiyle elde edilen yalıtım malzemesidir.
- Polietilen : Boru yapımında kullanılan ve ayrıca gıda maddelerinin saklanması için üretilen maddelerin yapımında kullanılan, petrol türevidir.
- Kauçuk Köpüğü : Kauçuktan elde edilen yalıtım malzemesidir.
- Ahşap Yünü : Ahşap kökenli bir yalıtım malzemesidir
- Poliüretan : Bir karbon bileşiğidir. Buzdolabı gibi günlük hayatımızda kullandığımız araçların yalıtımında kullanılır.
- Melamin köpüğü : Bir plastik çeşidi melaminden üretilen yalıtım malzemesidir.
Sesle ilgili çalışmalarda kullanılan ürünler
Hava sesi için kullanılanlar Ses geçiş kaybı sağlayan ürünler
- Yüzey ağırlığı fazla olanlar - Kompozit olanlar
Ses sönümleyici ürünler
- Çıplak bırakılabilenler - Çıplak bırakılamayanlar
Titreşim sesi için kullanılanlar Basma yüküne karşı kullanılanlar
- Yüzer döşeme amaçlı kullanılanlar - Yaylar ve amortisörler
Çekme yüküne karşı kullanılanlar
- Yaylar ve amortisörler
Akustik düzenleme için kullanılanlar
- Ses yönlendiriciler - Ses sönümleyici olup reberverasyon süresi kontrolü için kullanılanlar.
Ses konulu çalışmalarda öncelikle şunlara dikkat edilmelidir:
- Konu projelendirme aşamasında ele alınmalıdır, - Problemler doğru saptanmalıdır, - Çalışmaya konu mekan veya ortam koşulları belirlenmelidir, - Elde edilmesi gereken sonuç belirlenmelidir, - Doğru detaylar oluşturulmalıdır, - Kullanılacak malzeme özellikleri bilinerek seçim yapılmalıdır, - Tercih edilen malzeme ve detayların kullanımında sesle ilgili iyileştirmeler sağlanırken, başka sorunlara yol açılmamasına özen gösterilmelidir, - Uygulama eğitimli kişiler tarafından ve titizlikle yapılmalıdır(URL-1). 2.6.2. Sesin Malzeme Tarafından Emilmesi Ses dalgası havada ilerlemekteyken bir malzeme yüzeyine çarptığında şiddetinin bir miktarı (x kadarı) malzeme yüzeyi tarafından emilir, geri kalan (1- x kadarı ) yansıtılır. Burada X’e yüzeyin ses emme katsayısı adı verilir. Kıl, keçe gibi malzemelerin sesi çok emmesinin nedeni; ses dalgalarının malzemedeki küçük deliklerden malzemeye nüfuz ederken malzemeyi titreştirmesi, küçük kanallardan geçerken sürtünmeden dolayı ısıya dönüşerek yok olmasıdır. Bir odada işitme şartlarının iyi olması için ses kaynağı kesildikten sonra sesin iç yüzeyler tarafından emilerek kısa zamanda sönmesi gerekir.Tablo2.08’de bazı malzemelerin ses emme katsayıları verilmiştir(Güner ve Süme,2000). Tablo 2.08.: Bazı Malzemelerin Ses Emme Katsayıları
Ses çabuk sönmez ise yansımalar yaparak işitme koşullarını bozar. Bir hacimdeki ses yansıma müddeti, o hacmi sınırlayan yüzeylerin özelliklerine bağlıdır. Yansıma yapan yüzeyler ses emme katsayısı yüksek olan malzemeyle kaplandığında ses kaynağından çıkan ses dalgası çok az yansıma ile söndürülür. Ses yansıma müddeti SABİNE ‘nin ortaya koyduğu ampirik bir formülle bulunur. T = (O.16.V) / A T : Saniye olarak ses yansıma müddeti (reverberasyon) V : Metreküp olarak odanın hacmi A : F1 . 1 + F2 . 2 +.................+ Fn . n F : Metrekare olarak yüzeylerin alanları : Ses emme katsayısı T : Rereverberasyon süresi 1- 2 saniye olmalıdır.
V= 6 x14 x 3 = 252. m3 2 = 0,16 x252 /[{(6x14) + 2 (14 x3) + 2(6x3)} 0,04+6 x14x2 ] 2 = 0,16x(252 /[(204x0,04)+84x 2 ] 2= 40,32/ ( ( 8,16) +84x 2) 40,32 = 2x 8,16 + 2x 842 40,32-16,32 =1682 24 = 168x2 2 = ( 24 / 168 ) = 0.1428 0,143 Tavanın ses emme katsayısı 0,143 olmalıdır. 2.6.3. Seslerin Malzeme İçinde İletilmesi ve Yapılarda Ses Yalıtımı Havada ilerlemekte olan ses dalgası bir malzeme yüzeyine çarptığında bir miktarı emilir, bir miktarı da malzemenin diğer yüzeyindeki havaya iletilir. İletilen ses enerjisi malzemeye giren ses enerjinden daha az olacağından, sesin bir kısmı malzeme tarafından söndürülmüş olur. Giren enerjinin, iletilen enerjiye oranına malzemenin ses söndürme sayısı denir (Tablo 2.09). Ses söndürme sayısı(dB) birimiyle belirtilir. Sesin söndürülmesi yapı elemanının rijitliğine ve ağırlığına bağlıdır(Eriç,1992). Tablo 2.09.: Duvar Ses Söndürme Sayıları
Ses söndürme sayısı yardımı ile bir yapı elemanının, örneğin bir duvarın giren sesi hangi oranda azalttığı ve diğer yüzeyden çıkan sesin ne şiddette olacağı hesaplanabilir. Çıkan sesin şiddetini bulmak için giren ses şiddetinden, ses söndürme sayısı çıkartılır. Örnek: Ses söndürme sayısı 40 dB olan malzemeden 50 dB bir ses şiddetinin ne kadarı işitilir? Çözüm: 50 – 40 =10 dB Buda ancak fısıltılı bir şekilde işitilir. Binalardaki ses yalıtımını sağlamak için, gürültüden etkilenecek yerlerde ses yalıtım malzemeleri kullanılır. Ses yalıtım malzemeleri genellikle ısı yalıtım malzemelerinin özelliklerini taşır. Bundan dolayı bir binada ısı yalıtımı yeterince yapılmışsa, yalıtım yapılan bu yerlerde ses yalıtımı yapılmasına gerek olmayabilir. Bazı ısı yalıtım malzemeleri aynı zamanda iyi bir ses yalıtım (cam yünü gibi) malzemesidir. Başka bir değişle her ısı yalıtım malzemesi iyi bir ses yalıtım malzemesi değildir. Bundan dolayı ısı yalıtımı her zaman iyi bir ses yalıtımı (ısı yalıtım malzemesine bağlı) görevini görmez. Isı yalıtımı uygulanmayan, ses yalıtımı olması istenen yerlerde (özellikle binaların döşemelerinde, binanın içinde kalan daire ayırım duvarlarında) gürültü yalıtımı uygulanır. Ülkemizde gürültü yalıtımı ile ilgili kurallar; 11 aralık 1986 tarih ve 19308 sayılı resmi gazetede yayınlanan Gürültü Kontrol Yönetmeliği ile düzenlenmiştir. YANGIN YALITIMI Endüstriyel gelişimle birlikte hayatımızın tüm alanlarında daha fazla enerji kullanmaya başladık. Daha çok enerji kullanımı, rahatlık ve konforu beraberinde getirdiği kadar çeşitli riskleri de getirmiştir. Bu risklerin en önemlilerinden biri de şüphesiz yangın riskidir. Türkiye’de yangın yalıtımı en az bilinen yalıtım türleri arasında yer almaktadır. 2002 yılında ve daha sonra 19.12.2007 yılında çıkan, binaların yangından korunmasına yönelik yönetmelik sonrası projeler yangın yalıtımlı olarak uygulanmaya başlanmış ve özellikle insanların yoğun olarak bulunduğu alışveriş merkezleri, sinemalar ve ticari yapılarda yangın yalıtımına önem verilmiştir. Yangın yalıtımının temel hedefi insan yaşamını korumaktır. Evlerde ve işyerlerinde kullanılan malzemelerin büyük çoğunluğu yanıcı olduğundan yangın riskini arttırır. Hiçbir ürün için yanmaz demek doğru tanımlama olmaz. Önemli olan binaların yangına dayanıklılık süresini artırmak. Müdahale süresini uzatarak soğutmaya yardımcı olmak ve oradaki insanların binadan kaçacak yeterli zamanı bulmasını sağlamaktır. Kısa bir ifadeyle yangın yalıtımı, durdurulabilen veya yavaşlatılabilen bir felaket olan yangının vereceği zararlara minimize edebilmek için uygulanır. Yangın kontrolden çıkmış bir yanma olayıdır ve müdehale edilmez ise her alanda az ya da çok maddi manevi zarar verir. Can ve/veya mal kaybına sebebiyet verdiğinden de önlenmesi, önlenemediği durumlarda en kısa zamanda söndürülmesi gerekir.Yangın yalıtımı yangının çıkmasını tamamı ile önleyecek ya da yapıya ve/veya içinde bulunanlara hiçbir zarar verdirmeyecek bir çözüm değildir.Yangın yalıtımında temel amaçlar kısaca şöyledir:
Yangınlarda can kayıplarının önemli bölümü, yanma sırasında ortaya çıkan dumandan ve budumanın içindeki gazlardan kaynaklanır. Hidrojen–siyanür, karbondioksit, karbon monoksit vekarbon-sülfür baslıca zehirleyici gazlardır. Bu zehirli gazlar solundugunda kana karısarak insanızehirler. Belirli bir süre dumana maruz kalarak zehirli gazları soluyan insanlar hayatınıkaybeder. Duman içerisinde zehirli gazların dısında bogucu, tahris edici veya göz yasartıcıetkiye sahip baska gazlar da bulunabilir. Bu gazlar öldürücü olabildigi gibi, göz yasartma gibietkileriyle kaçıs alanı bulmayı zorlastırarak insan hayatını tehdit edebilir. Amonyak, hidroklorikasit ve kükürt dioksit gibi gazlar tahris edici etkileri ile insanların saglıgına kalıcı veya geçicizararlar verebilir (Tablo 2.10). Tablo 2.10.: Bazı Zehirli Gazların Tehlike Sınırları(URL-3)
Yapı Malzemelerinin Yanma Dayanımı Sınıfları F30 30 Dakika yangın dayanımı F60 60 Dakika yangın dayanımı F90 90 Dakika yangın dayanımı F120 120 Dakika yangın dayanımı F180 180 Dakika yangın dayanımı • Yangın ortamında belli bir süre yangından kaçış yollarının kullanılabilmesi için temiz hava, elektrik vb sistemler açısından güvenli ortamlar sağlamaktır. Yangına dayanıklılık ve yayılma konusunun en önemli unsuru olan yapı ve malzemeler, aşağıdaki temel nedenlerden etkilenirler. Bu nedenlerin tek tek incelenmesi yangın yalıtımına karşı en iyi uygulamayı getirir. Bu nedenle;
Kondüksiyon,(madde veya cismin bir tarafından diğer tarafına ısının iletilmesi ile oluşan ısı tranferinin bir çeşidi) Konveksiyon, (taşınım; katı yüzey ile akışkan arasında gerçekleşen ısı transferinin bir çeşidi) Hava ile absorbsiyon yüzeyinin değerlendirilmesi, (enerjiyi veya diğer bir maddeyi emebilme, soğurma yeteneği olan yüzey ve temas eden havanın değerlendirilmesi) Hava sirkülasyonu, Malzemenin tutuşma sıcaklığı, Konstrüksiyon, Yükseklik, Birim yayılma yüzeyi, Projelendirme, Üretilen, işlenen ve depolanan maddenin özelliği, Kullanılan insan, Yangının yayılmasına neden olan ortak alanlar ve dekorasyon gibi hususlar değerlendirilmelidir. Değişik yasalar, tüzükler, yönetmelikler, yönergeler vb yangın çıkış ihtimallerini azaltmak, bir yangında yayılımı sınırlamak ve bireylere uygun kaçış yolları sağlamak suretiyle can güvenliğine yönelik gerekleri içerir. Yangın tehlikesini mümkün olduğunca aza indirmek ve yangına çabuk müdahale etmek için daha binaların tasarımı döneminde bir dizi önlem düşünmek, inşaat döneminde uygulamak ve işletme döneminde işlerliğini sağlamak gerekir. Ülkemizde “Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik”26 Temmuz 2002 tarih ve 24827 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Yüklə 1,46 Mb. Dostları ilə paylaş:
|
