2011 YÜksek lisans tez özetleri

CANSU ÖRÜ Zeynep
Danışman : Yard. Doç. Dr. Hasan EMRE

Anabilim Dalı : Jeoloji Mühendisliği

Mezuniyet Yılı : 2011

Tez Savunma Jürisi : Yard.Doç.Dr. Hasan EMRE

Prof. .Dr.Hüseyin ÖZTÜRK

Prof.Dr. Fuat YAVUZ

Doç. Dr. Mehmet KESKİN

Yard.Doç.Dr.Nurullah HANİLÇİ

Çavdır (Burdur) Kuzeydoğusundaki Alterasyonla İlişkili Bakırlı Cevhe Minerallerinin Oluşumu

Çavdır (Burdur) kuzeydoğusunda Likya Napları olarak bilinen tektonik birime ait bindirme dilimleri içerisinde gözlenen bakır cevherleşmesinin (kalkopirit-malakit-azurit) oluşumu incelenmiştir.

İnceleme alanında yüzeyleyen birimler yapısal olarak alttan üste doğru sırasıyla; Marmaris Ofiyolit Napına Kızılcadağ Melanjı ve Olistostromu, yine aynı napa ait Marmaris Peridotiti, Domuzdağ Napına ait Dutdere Kireçtaşı, Likya Naplarına ait bu dilimleri uyumsuz olarak örten Pliyosen yaşlı Çameli Formasyonu ve tüm birimleri uyumsuz olarak örten Kuvaterner yaşlı genç çökellerdir.

Bakır oluşumları Marmaris Ofiyolit Napının gabro ve serpantinleşmiş harzburjitlerinde yer almaktadır ve genellikle kuvars damarları içinde gözlenmektedir. Bu damarlarda Kalkopirit, bornit, covelline, götit,hematit, manyetit gibi demir mineralleri ve ikincil bakır minerallerinden malakit gözlenmektedir. Azurit mineraline yalnız bir lokasyonda rastlanmıştır. Burada da kuvars damarı bulunmamaktadır. Bakırlı cevher minerallerine yaygın alterasyon eşlik etmektedir. Alterasyon minerallerinin türünü belirlemek için yapılan XRD ile kalilatif kil analizi çalışmalarında; klorit, kil ve zeolit mineralleri, kristobalit, albit gibi alterasyon mineralleri tespit edilmiştir.

Cevher mikroskobu çalışmaları ile mineral parajenezi ve süksesyon ortaya konmuştur. İlk evrede kalkopirit mineralleri oluşmuş, daha sonra bu minerallerin etrafında bornitler oluşmuştur. İkinci evrede demir mineralleri ile kuvars gelişmiştir . Malakit ,azurit,, klorit, kil ve zeolit mineralleri ise son evrede oluşan alterasyon ürünleridir.

Jeokimyasal veriler element duraylılığı tespitinin ardından incelenmiştir. Yan kayalar gabro-diyorit bileşimindedir. Tektonik ortam ayırtlama diyagramları ile ilksel ortam olan okyanus ortası sırtın bir yitim ile modifiye olduğu tespit edilmiştir.

Kuvars kristallerinde yapılan sıvı kapanım çalışmalarında 2 fazlı (sıvı+gaz) NaCl-H₂O sisteminde olan kapanımların ortalama 283^o’de homojenleştiği görülmüştür. Son buz ergime sıcaklıklarından ortalama %8 NaCl eşdeğeri tuzluluk değeri elde edilmiştir. Elde edilen bu mikrotermometrik veriler epitermal bir sisteme işaret etmektedir.

Cevherleşme yapısal kontrollü olarak, kabuk kalınlaşması ve jeotermal gradyan etkisiyle ısınan meteorik sularının yüzeye taşınırken kayalardan bakır elementlerini mobilize etmesi sonucunda gerçekleşmiş olmalıdır.