2018 yili programi

Kaynak: Dünya Bankası, İş Oltamı Raporu 2017 veri tabanı

Not: İlk 20 ülke rakamları bu Raporda genei sıralamadaki en iyi ilk 20 ülkenin ortalaması alınarak hesaplanmıştır.

Rapordaki başlıklar itibarıyla Türkiye, genel sıralamada yer alan ilk 20 ülke ile kıyaslandığında özellikle Şirket Tasfiyesi, Vergi Ödeme, İnşaat İzinleri, Kredi Temini ve İşe Başlama başlıklarında iyileştirme yapıldığı takdirde bu alanlar, genel ülke sıralamasında Türkiye'yi yukarı taşıyabilme potansiyeline sahiptir. Örneğin, Şirket Tasfiyesinde mevcut durumda 34,98 olan Türkiye'nin puanı ilk 20 ülke ortalaması olan 78,02'ye ulaştığında Türkiye'nin bu başlıkta sırası 126'dan 23'e, genel sıralaması ise 69'dan 53'e yükselecektir.

TCMB verilerine göre ülkemize 2002-2016 döneminde toplam 180,8 milyar ABD dolarlık uluslararası doğrudan yatırım (UDY) girişi olmuştur. Türkiye'ye giren UDY 2007 yılında 22 milyar ABD dolan ile en yüksek seviyeye ulaşmış iken 2015 yılında bu rakam 17,6 milyar ABD dolan, 2016 yılında ise 12,3 milyar ABD doları olmuştur. UDY girişi sermaye, diğer sermaye ve gayrimenkul kalemlerinin toplamından oluşmaktadır. Bu kalemlerden diğer sermaye kalemi, şirketlerin kendi içindeki kredileri ve geri ödemeleri içerdiği için sektörel UDY hareketlerini yorumlarken sermaye kalemini esas almak gerekmektedir.

Ülkemize gelen uluslararası doğrudan yatırımlar sektörel olarak incelendiğinde bu yatırımların sanayi ve hizmet sektörlerinde yoğunlaştığı görülmektedir. Sermaye yatırımlarında genel itibarıyla hizmet sektörlerinin daha çok tercih edildiği anlaşılmaktadır. Önümüzdeki dönemde uluslararası yatırımların imalat sanayii gibi verimlik artışı imkânı daha yüksek alanlara yönlendirilmesi ve ekonominin ihtiyaç duyduğu uluslararası yatırımların girişinin artırılması amacıyla uluslararası doğrudan yatırım stratejisi hazırlanması ihtiyacı devam etmektedir.

Amaç ve Hedefler

Yatırım ortamının daha cazip hale getirilmesi ve yatırımların özendirilmesi yoluyla yüksek büyüme için gerekli özel kesim yatırımlarının artırılması temel amaçtır.

Yatırım teşvik uygulamalarının amacı katma değer ve Ar-Ge içeriği yüksek yatırım, ihracat ve üretim yanında istihdamı artırmak, uluslararası rekabet gücünü geliştirmek ve bölgesel potansiyellerin ekonomiye kazandırılmasını sağlamaktır.

c) Politika ve Tedbirler Politika/Tedbir	Sorumlu / işbirliği Yapılacak Kuruluşlar	Süre	Yapılacak işlem ve Açıklama
Yatırım teşvik uygulamalarında mafiyet-etkinfik, hesap verebiiirtik, şeffaftık, öngörülebilirlik, esneklik, atıl kapasite oluşturulmaması ile verimlilik ilkeleri gözetilerek istihdam, yüksek katma değer ve ihracat artışına yönelik yatırım alanlarına öncelik verilecektir. (Kalkınma Plan» p. 607}
Tedbir 220. Yatırım teşvik sistemi kapsamında yüksek teknolojili ve yüksek katma değerli, ithalat bağımiıiîğını ve cari açığı azaltacak yatırım konuları, bölgesel, büyük ölçekli, stratejik ve öncelikli yatınmlarm teşviki kapsamında desteklenmeye devam edilecektir.	Ekonomi Bakanlığı (S), İlgili Kurum ve Kuruluşlar, STKIar	Aralık Sonu	Bölgesel, büyük ölçekli, stratejik ve öncelikli yatırımlar kapsamındaki ileri teknoloji sektörlerine yönelik teşviklere devam edilecektir.
Tedbir 221. Proje Bazlı Teşvik Sisteminin yatırımcılara tanıtımına ağırlık verilecek, bu kapsamda başta petro-kimya sektörü olmak üzere büyük ölçekli stratejik yatırımlar desteklenecektir.	Ekonomi Bakanlığı (S), Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Kalkınma Bakanlığı, Türkiye Yatırım Destek ve Tanıtım Ajansı	Aralık Sonu	Duyuru veya çağrı usulü ile yatırım projeleri Ekonomi Bakanlığınca toplanacak ve ön değerlendirmenin ardından Bakanlar Kuruluna sunulacaktır. Bakanlar Kurulu tarafından proje bazlı desteklenmesine karar verilen projeler için yatırım teşvik belgesi

			düzenlenecektir. Proje bazlı destek programının yatırımcılara tanıtımı yapılacaktır.
YOİKK kapsamındaki çalışmalar gene! sorun alanlarına odaklı, daha etkin ve sonuç alıa bir biçimde sürdürülecektir. (Kalkınma Plant p.613)
Tedbir 222. YOİKK çalışma takvimini oluşturan 2017-2018 Eylem Planlan ilgili kurumlar tarafından öngörülen takvim doğrultusunda sonuçlandırılacaktır.	Ekonomi Bakanlığı (S), İlgili Kamu Kurum ve Kuruluşları, STKIar	Haziran Sonu	YOİKK Eylem Planı gerçekleşmeleri, YOİKK sekretaryası tarafından düzenli olarak takip edilerek YOİKK’e ve YOİKK Yönlendirme Komitesine raporlanacaktır.
İşve Yatırım Ortamının Geliştirilmesi Programı
Tedbir 223. Özel sektör yatırımlarının artırılması amacıyla bürokrasi ve kırtasiyeciliğin azaltılmasına ve idari usul ve işlemlerin kolaylaştırılmasına yönelik mevzuat veya uygulama değişiklikleri yapılacaktır.	Başbakanlık (S), ilgili Kamu Kurum ve Kuruluştan, Mahalli İdareler	Aralık Sonu	Kamu ve özel kesim önerileri ilgili kuruluşlarca değerlendirilecek, çözüm önerileri mevzuat ve uygulama değişiklikleri şeklinde tanımlanacaktır. Değişikliklerin ilgili kamu kuruluşlarınca onaylanması halinde yapılacak mevzuat ve uygulama değişiklikleri takip edilecektir. Yatırımcılara ve işletmelere yönelik bürokratik izin, onay ve işlemler elektronik ortama aktarılarak, süreç hızı ve kalitesi artırılacaktır.
Tedbir 224. İşyeri açma ve çalışma ruhsatı alma süreçlerinde, merkezi idare ile yerel yönetimler arasındaki ve büyükşehir belediyeleri ile diğer belediyeler arasındaki uygulama farklılıkları giderilecek, istenilen onay ve belgelerin sayısı azaltılarak yeknesaklık sağlanacaktır.	Başbakanlık (S), ilgili Kurum ve Kuruluşlar	Aralık Sonu	Kamu ve özel kesim önerileri toplanarak ilgili şirketlerin işyeri açma ve çalışma ruhsatı alma süreçleri kolaylaştırılacak; maliyetler düşürülecek; süreç kısaltılarak basitleştirilecektir.

Bilim, Teknoloji ve Yenilik

10. 
    Mevcut Durum
    

Ar-Ge harcamalarında önemli bir artış yaşanmış ve Ar-Ge harcamalarının GSYH'ya oranı 2002 yılındaki yüzde 0,53 düzeyinden 2015 yılında yüzde 1,06'ya yükselmiştir. Ancak, bu oran 2015 yılı AB-28 ortalaması olan yüzde 2,03'ün halen altındadır. Bununla birlikte, toplam Ar-Ge harcamalarının içindeki özel sektör payı artmaya devam etmekte olup 2015 yılında yüzde 50'ye ulaşmıştır,

Ar-Ge ve yenilik kapasitesini belirleyen en önemli unsurlardan biri araştırmacı insan gücüdür. 2015 yılı itibarıyla tam zaman eşdeğer (TZE) araştırmacı sayısı 95.161'e, TZE Ar­Ge personeli sayısı ise 122.288'e yükselmiştir. Söz konusu artış temel itibarıyla özel sektördeki Ar-Ge personeli istihdamındaki artıştan kaynaklanmaktadır. 2015 yılında TZE Ar­Ge personelinin yüzde 54,51 özel sektörde, yüzde 35,4^rü yükseköğretim kurumlannda ve yüzde 10,11 kamuda istihdam edilmiştir.

Merkezi yönetim bütçesinden Ar-Ge faaliyetleri için 2016 yılında toplam 7,5 milyar TL harcama yapılmıştır. Buna ek olarak, kamunun dolaylı Ar-Ge desteği yüzde 12 artarak 1,9 milyar TL'ye yükselmiştir. 2017 yılında TÜBİTAK tarafından yatırım programı kapsamında yürütülen Türkiye Araştırma Alanı (TARAL) programlarına 1,5 milyar TL kaynak aktarılmıştır. Diğer taraftan, kamu kurumlan tarafından yürütülen Ar-Ge destek programlarının etkilerinin değerlendirilmesine olan ihtiyaç devam etmektedir.

6550 sayılı Araştırma Altyapılarının Desteklenmesine Dair Kanun kapsamında, Araştırma Altyapıları Kurulunun 16/08/2017 tarihli Kararı uyarınca dört araştırma altyapısına yeterlik verilmiştir. Yeterlik verilen araştırma altyapılarının kurumsal kapasitelerinin geliştirilmesi ve yeni araştırma altyapılarının anılan Kanun kapsamına alınmasına yönelik çalışmalar devam etmektedir.

Ar-Ge Reform Paketinin Mart 2016'da yürürlüğe girmesiyle özel sektör Ar-Ge Merkezi Belgesi alan işletme sayısı Eylül 2016'da 272 iken Eylül 2017'de 635'e yükselmiştir. Ayrıca, Eylül 2017 itibarıyla tasarım merkezi belgesi verilen işletme sayısı 94'e ulaşmıştır. Özel sektör Ar-Ge merkezlerinde 39.154 Ar-Ge personeli çalışmakta olup, bu merkezler özellikle makine ve teçhizat imalatı, otomotiv, otomotiv yan sanayi, bilgi ve iletişim teknolojileri, kimya, savunma sanayii ve elektrik-elektronik sektörlerinde faaliyet göstermektedir. Tasarım merkezlerinde ise Eylül 2017 itibarıyla 2.007 kişi istihdam edilmektedir.

7033 sayılı Sanayinin Geliştirilmesi ve Üretimin Desteklenmesi Amacıyla Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun 01/07/2017 tarihinde yayımlanmıştır. Söz konusu Kanunla, yükseköğretim kurumlanna sermaye şirketi statüsünde teknoloji transfer ofisi kurabilme, yükseköğretim kurumlannın uygulama ve araştırma merkezleri ile araştırma enstitülerinde doktora sonrası araştırmacı istihdam edebilme ve öğretim üyelerine Ar-Ge niteliğinde çalışmalar yapmak üzere ücretli araştırma izni alabilme imkânı sağlanmıştır. Ayrıca, temel bilimler mezunlarının teknoloji geliştirme bölgelerinde istihdam edilmeleri teşvik edilmiştir.

TABLO II: 23- Bilim ve Teknoloji Alanındaki Temel Göstergeler	2009	2010	2011	2012	2013	2014	2015
Ar-Ge Harcamalarının
GSYH İçindeki Payı	0,85	0,84	0,86	0,92	0,95	1,01	1,06
(Yüzde)
Gayri Safi Yurtiçi Ar-
Ge Harcaması	8 087	9 268
(Milyon TL - Cari			11 154	13 062	14 807	17 598	20 615
Fiyatlarla)
Ar-Ge Harcamalarını Gerçekleştiren Sektörler (Yüzde)
Yükseköğretim	47,4	46,0	45,5	43,9	42,1	40,5	39,7
Özel Sektör	40,0	42,5	43,2	45,1	47,5	49,8	50,0
Kamu	12,6	11,4	11,3	11,0	10,4	9,7	10,3
TZE Cinsinden
Toplam Ar-Ge	73 521	81 792	92 801	105 122	112 969	115 444	122 288
Personeli Sayısı
TZE Cinsinden Ar-Ge Personelinin		Sektörel	Dağılımı (Yüzde)
Yükseköğretim	42,2	40,2	38,4	38,8	37,7	35,7	35,4
Özel Sektör	42,8	45,9	48,9	49,7	51,7	53,7	54,5
Kamu	15,0	13,9	12,7	11,5	10,6	10,6	10,1
10.000 Çalışan Kişi
Başına Düşen TZE Ar-Ge Personeli	36	37	40	44	46	45	46
Sayısı