3-Mavzu. Epiteliy to’qimasi. Ichki muhit to’qimalari. Qon va limfa Reja: Epiteliy to’qimasi
Yüklə 321,6 Kb. Pdf görüntüsü
|
| plastinka epiteliy va biriktiruvchi to‘qima orasida joy-lashuvchi parda bo‘lib,
qalinligi 80— 100 nm ga teng. U karbon- su-vdan, oqsil, glikozaminoglikan va kollagen tolalardan tashkil topgan. Epiteliy to‘qimasi hujayralarining bazal membrana bilan muno-sabatiga qarab bir va ko‘p qavatli boiadi. Bir qavatli epiteliy hujayra larining barchasi bazal plastinka bilan bevosita bogiangan. Ko‘p qa vatli epiteliyda esa bazal plastinkaga faqat pastki qavat hujayralari tegib turadi. Bir qavatli epiteliy o‘z navbatida bir qatorli va ko‘p qa- torli boiadi. Bir qatorli epiteliyda hamma hujayralar bir xil balandlik-ka ega boiib, ularning yadrolari bir tekislikda joylashadi (44- rasm). Ko‘p qatorli epiteliyda hamma hujayralar bazal membra- naga tegib tursa ham, ular bir xil katta-kichiklikda emas va yadrolari turli teki slikda yotadi. Ko‘p qavatli yassi epiteliy muguzlanuvchi va mugu-zlanmaydigan bo‘ladi. Yuqori qavat hujayralari muguz tanachalarga aylanuvchi ko‘p qavatli epiteliy muguzlanuvchi epiteliy deb ataladi. Muguzlanish jarayoni kechmaydigan, ya’ni muguz tangachalar hosil bo'lmaydigan ko‘p qavatli epiteliy muguzjanmay- digan epiteliy deb ataladi. Ko‘p qavatli epiteliyning maxsus turi o ‘zgaruvchan epiteliy-dir. Bu epiteliy ba’zi a’zolaming (masalan, siydik qopchasi) devorin-ing cho‘zilgan yoki cho‘zilmaganligiga qarab o ‘z ko'rinishini o‘zgar-tirib turadi va shuning uchun ham о ‘zgaruv- chan epiteliy deb ataladi. Epiteliy tc/qimasining hujayralari turli xil shaklda bo‘ladi. Masalan, yassi, kubsimon, silindrsimon va maxsus tuzilmalari bilan boshqa to‘qimalaming hujayralaridan farqlanib turadi. Hujayralarning differensiallanishi natijasida maxsus tuzilmalar paydo bo‘ ladi. Epiteliy tocqimasining maxsus tuzilmalariga: hilpillovchi kiprikchalar, ichak enterotsithujayralariningmikrovorsinkalarivaxivchinlar kiradi. Bu maxsus tuzilmalarning tuzilishi va funksiyasini har bir epiteliyni o ‘rganish davomida ko‘riladi («Sitologiya» boMimiga q.). Epiteliy to‘qimasi hujayralarining sitoplazmasida xususiy organ ella tonofibrillalar uchraydi. Hujayralarning yon yuzasida desmo-somalar («Hujayra yuzasining maxsus tuzilmalari»ga q.) va ularning birlashtiruvchi plastinkasiga tegib yotuvchi tonofibrillalar joylashadi. Yüklə 321,6 Kb. Dostları ilə paylaş:
|