A avloniy nomidagi xalq ta’limi muammolarini o‘rganish va istiqbollarini belgilash ilmiy-tadqiqot instituti

---

A.AVLONIY NOMIDAGI XALQ TA’LIMI MUAMMOLARINI 
O‘RGANISH VA ISTIQBOLLARINI BELGILASH ILMIY-TADQIQOT 
INSTITUTI 
 
 
 
 
“Uzluksiz kasbiy rivojlantirish – 2022” loyihasi 
 
 
 
Fandagi yangiliklar, fanni o‘qitishning dolzarb masalalari
moduli bo‘yicha 
 
 
“
BOSHLANG‘ICH SINFLARDA MATEMATIK SAVODXONLIKNI 
OSHIRISH
”
 
o‘quv kursining 
 
“Murakkab tenglamalarni yechish usullari” mavzusidan ma’ruza matni 
 
 
 
 
Ma’ruzachi: Jumayeva Fotima Bekmurodovna 
Toshkent 2021 
 

---

MURAKKAB TENGLAMALARNI YECHISH USULLARI 
Reja: 
1.
Tenglama va ularning turlari haqida ma’lumot 
2.
Tenglamalarni yechish bosqichlari 
3.
Tenglamalarni amallarning natijalari orasidagi bog’lanish 
asosida yechishning bir nechta ko’rinishlari 
4.
Murakkab tenglamalar va ularning yechimini topish 
Tenglama va ularning turlari haqida ma’lumot
Boshlang’ich sinf matematika kursida tenglamalar amallar natijalari va 
komponentlari orasidagi bog’lanishlar asosida yechiladigan hamda sonni tashkil 
qiladigan tenglik shaklida ko’riladi. O’quvchilarni tenglamalar va ularning yechili
sh 
usullari 
bilan tanishtirish 
ularning 
matematik atamalarni va amallarni puxta o’zlashtirishlariga olib keladi.
O’quvchi qachonki 
amal o’rtasidagi bog’lanish va atamalarni ongli ravishda bir qolipga sola olsagina, 
tenglamalarni yechishga o’rgatish jarayoniga o’tish mumkin.
Boshlang’ich 
sinf 
o’quvchilarining 
matematik 
bilimlarini va tushunchalarini shakllantirishda sonli va harfiy ifoda, tenglama 
tushunchalarining o’rni nihoyatda kattadir. O’quvchilar tomonidan 
tenglamalarni tuzish va ularni bajarishga oid topshiriqlar tafakkurga yo’naltirilgan, 
ijodiy mazmundagi topshiriq ko’rinishlardan biridir. Bunday turga mansub 
topshiriqlarni 
a)ifoda tuzish
b)tenglama tuzish
larga ajratib tahlil qilinadi.

---

O’quvchilarda ifoda tuzish malakasi shakllantirilgandan 
so’ng 
ifoda tuzish biroz murakkablashtiriladi. Endi ularda ifoda tuzish 
emas, 
balki “noma’lum qo’shiluvchini topish”, “noma’lum kamayuvchini topish”, “noma
’lum ayriluvchini topish” 
kabi murakkablashtirilgan 
ifodalarni tuzish masalasi turadi.
Tenglamalar tuzish, ularni yechimini topishni o’rganishdan avval tenglama 
tushunchasiga to’xtalib o’tsak.