A. Kadir (1917, İstanbul -1985, İstanbul) Şair, yazar. Kara Harp Okulu'nda öğrenciyken Nâzım Hikmet'le tanıştığı ve "muzır neşriyat" (zararlı kitaplar) okuduğu için tutuklandı

Recai Mehmed Efendi Sıbyan Mektebi ve Sebili mad. VI:31 la.

Recaizade Ekrem Bey Yahşi İstinye koyundaki bu ünlü yalıyı yaptırtan, Beykoz Şişe Fabrikası ustabaşısı Mösyö Pigeon'du. Recaizade Mahmud Ekrem Bey yalıyı adı geçenden satın alarak bazı ilavelerle daha da zarif bir görünüm kazandırdı ve buraya yerleşti. Tanzimat ve Servet-i Fünun edebiyatlarının gelişme dönemine rastlayan o yıllarda bu yalı âdeta bir edebiyat kulübü gibiydi. Devrin şairleri, edipleri sıkça gelmekte, edebi meclisler düzenlenmekteydi. Yalı ince bir zevkle döşenmişti. Ünlü şairin oğulları Nijat'ın, Ercümend Ekrem'in doğdukları bu yalıyı, 1900'e doğru Ekrem Bey hafiyelerin Yıldız'a verdikleri bir jurnal sonucunda boşaltmak zorunda kaldı. II. Abdülhamid, Mabeyn Başkâtibi Tahsin Paşa aracılığı ile romatizmasına dokunacağı için yalıdan çıkmasını irade etti. Oysa Ekrem Bey' in romatizma şikâyeti yoktu.

Recaizade Ekrem Bey Yahşi (Vani-köy) mad. W:311 b, VII:347c.

Recep Paşa (Topal) (?, ? -1632, İstanbul) Sadrazam. Saray hizmetlerinin ardından 1623'te kaptan-ı derya oldu. Ka-

Recin Olayı

368

369

Rıfat Bey

radeniz'de Kazak korsanlarına karşı kazandığı başarıdan dolayı sadaret kaymakamlığına getirildi. Birçok devlet adamının öldürüldüğü bir yeniçeri ayaklanması sonunda l632'de sadrazamlığı ele geçirdi. Bu atamayı istemeyerek yapan IV. Murad'ın emriyle üç ay sonra öldürüldü.

IV:129b, V:506b.

Recm Olayı Şeriata göre zina yapan kadının taşlanarak öldürülmesidir. Osmanlı tarihinde sadece bir kez 1680'de Aksaray'da oturan Haffaf Abdullah'ın karısının bir Yahudi ile zina yaptığı seri kurallara göre kanıtlandığından Rumeli Kazaskeri Beyazzade Ahmed Efen-di'nin yargılaması sonucu zâniye kadın, Atmeydanı'nda, Dikilitaş yanında kazılan çukura yarı beline kadar gömüldükten sonra halkın attığı taşlarla recm edilmiş; IV. Mehmed de bu olayı Fazlı Paşa Sarayı'ndan izlemiştir.

I:417c. Redcliffe (Lady) IV:65c.

Redcliffe, Stratford bak. Canning, Stratford Redcliffe de

Redhouse III:171c.

Redif Paşa Konağı IV:229a, V:374c.

Redingot mad. VI:311c, VII:385a.

Reel, Ahmet Hidayet (1895, İstanbul -1971, istanbul) Gazeteci. Darülfünun Edebiyat Fakültesi'ni bitirdi. Tercü-man-ı Hakikat, ileri, İkdam gazetelerinde çeşitli yazılar yazdı. Milli Mü-cadele'ye katıldı ve Matbuat Umum Müdürlüğü'nde görev yaptı. Daha sonra uzun yıllar Cumhuriyet gazetesinde çalıştı.

Refail mad. VI:312a.

Refet Efendi III:498c.

Refet Kadın (ö. 1867) V:460b.

Refia Sultan V:510c.

Refî-i Kalayı (ö. 1821) III:67b.

Refik Beyoğlu'nda, Sofyalı Sokağı'nda bulunan içkili lokanta. Fischer Restaurant' m personelinden Refik tarafından kendi adıyla 1950'li yıllarda Sofyalı Sokağı'nda açılmıştı. 19öO'lı yıllardan itibaren birçok yazar ve sanatçının müdavimi oldukları lokanta, daha sonra As-malımescit Sokağı'na taşındıysa da, 1990'da gene eski yerine geçti.

I:356b. Refik Bey VII:252a.

Refik Bey (?, ? - 1878, istanbul) Şehremini. Babıâli kalemlerinden yetişti. Çeşitli nezaretlerde müsteşarlık ve Hazine-i Hassa nazırlığı görevlerinde bulundu. Ocak 1876-Şubat 1876' da şehreminliği yaptı. Daha sonra sadaret müsteşarı ve Şûra-yı Devlet üyesi oldu.

Refik Bey (Evliyazade) I:374a.

Refik Bey (ö. 1909, Manyasîzade) VL277c.

Refik Efendi (Şeyh) ILlölb. Refik Nevzat IV:282b. Refik Talat Bey (Bebekli) II:556c. Regia III:72c.

Region mad. VI:312b, III:324b, V:156c, VII:498b.

Regla, Paul de mad. VI:313a.

Rehabula Kadın Sebili Vefa'da, Atıf Efendi Kütüphanesi'nin karşısındadır. Kim olduğu bilinmeyen Rehabula Kadın (ö. 1734) tarafından yaptırılmıştır. 1972'de aslına uygun olarak yenilenmiştir. Üç pencerelidir, üstü kubbe ile örtülüdür, kitabesi yoktur.

Rehber (Ermeni harfli gazete) III:190b. Rehber Vapuru VI:68b.

Rehberlik ve Araştırma Merkezleri

mad. VI:313b, III:l40a.

Rehnüma III:190b. Rehnüma-i Ticaret IIL190b. Reichenbach, Hans IV:248b. Reissner VII:406a.

Reisülküttab Divan-ı Hümayun kâtiplerinin başına verilen ad. Nişancı maiyetinde çalışır, devletin bürokratik işlemlerini yürütürdü. Divan hükümlerini uygulama, yabancı mektupları çevirme, cevaplama; dilekçeleri Di-van'da okuma da reisülküttaba ait olmakla birlikte, kendisi Divan toplantılarına katılmazdı. 18. yy'da dış ilişkiler ve yabancı elçiliklerle ilgili işlerle de görevlendirilen reisülküttabların bu yönü giderek öne çıktı. 1836'da kaldırılarak yerine Umur-ı Hariciye Nezareti kuruldu.

Reisülküttab ismail Efendi Sıbyan Mektebi mad. VI:314a, IV:522c.

Rejans mad. VI:314a, II:179c, IV:269a, V:222c, VI:129b.

Reji İdaresi I:137b, II:429b.

Reji Tütün İşçileri Cemiyeti VI:23b.

Rekor Pastanesi I:552a.

Reks Sineması I:284a, 536c, VII:9a.

Remzi Bey Yalısı Beykoz İlçesi'nde, Kanlıca Vapur İskelesi'nin yakınındadır. 19. yy'ın sonunda Mehmed Muhtar Bey Yalısı olarak tanınırdı. 1980' deki restorasyondan sonra Feyyaz Maraşlı Yalısı adını aldı. Yanındaki Nevres Paşa Yalısı ile ortadaki fener kulesi aracılığıyla birleşmiş gibidir.

Remzi Efendi (Şair) III:158b.

Remzi Kitabevi mad. VI:314c, VII:449a.

Rengigül Hanım III: 170a.

Rengigül Hanım Çeşmesi Emirgân Ca-mii'nin karşısındaydı. 1322/1904'te Mısır Valisi Kavalalı Mehmed Ali Pa-şa'nın eşlerinden Mümtaz Kadın Efendi'nin kalfası Rengigül Hanım'ın vakfıydı. Bir şadırvan gibi çardak örtüsü altına alınmış, dört cephesine birer musluk ile tekne konulmuştu.

Republique, la II:444b.

Resanet Vapuru mad. VI: 31 5a, V:4llb.

Resim Sergileri bak. Sanat Galerileri

Resim ve Heykel Müzesi mad. VI:315b, II:318c, III:l6b, 459c, V:471a, VI:24b, 284c, VII:546a.

Resimli Ay Şubat 1924-Ocak 1931 arasında yayımlanmış aylık dergi, imtiyaz sahibi Nebizade Hamdi idi. Yayın işlerini Zekeriya ve Sabiha (Sertel) yönetiyordu. Cumhuriyet' in ilanıyla başlayan köklü değişme sürecinde, yeni kültürel oluşuma katkıda bulunmayı hedefliyordu. Uzun süre kapak resmi olarak renkli kadın portreleri kullanan dergide kadının çalışması, moda, eğlence konuları çok işlenmiştir. Sabiha Sertel kadınların şahitliğinin kabul edilmemesi konusundaki kampanyasıyla dikkati topladı. 1928' den sonra daha sola açık bir çizgi izlemeye başladı. Sadri Edhem ve Nâzım Hikmet'in yazıları görüldü. Bir ara kapatıldı ve Sevimli Ay adıyla çıktı. Sonra 15 günlük oldu. Nâzım Hikmet'in başlattığı "Putları Yıkıyoruz" kampanyası yine kapatılmasına sebep oldu. Ortaklar arasındaki anlaşmazlık sonucu kapandı. VI:54a, 534c, 535a, VII:449a.

Resimli Cuma Haftalık gazete. 21 Temmuz 1927-28 Teşrinievvel 1927 tarihleri arasında Ahmed Süleyman tarafından yayımlandı. Başyazarı Habib Adem'di.

Resimli Gazete Haftalık gazete. 1923-1928 yılları arasında yayımlandı. Sorumlu müdürü Sedat'tı.

Resimli İstanbul Haftalık gazete. 1909'da yayımlandı. Sahibi ve sorumlu müdürü Mustafa Refik'ti.

Resimli Kitap Eylül 1908-Şubat 1914 arasında 51 sayı yayımlanmış aylık resimli dergi. Yayın organlarının çok çabuk piyasadan çekildiği ortamda muntazaman çıkabilmesi, siyaset ve polemikten uzak durması sayesinde olmuştur. Kapaklarındaki renkli resimlerin ya-nısıra iç sayfalarında da aktüaliteyle ilgili bol resim kullanmış, ancak bunları pek nadiren yazı konusu yapmıştır. Daha çok kültür, sanat ve eğitim konularına eğildi. Ubeydullah Esad Efendi'nin yönettiği dergide başyazarlığı bir süre Faik Sabri (Duran), daha sonra M. Rauf yapmıştır.

Resmî Efendi (ö. 1901) VII:113b.

Resmî Efendi Tekkesi mad. VJ:3l6b, II:4l5b.

Resm-i Tahlif Babıâli'de sık sık yinelenen yemin törenleri. 1850'den sonra sadrazamlığa atananlardan en _alt kademedeki kamu görevlilerine kadar herkes için ant içme kuralı getirildi. Bu törenin ilkini Mustafa Reşid Paşa ile o sırada nazır olan paşalar, Babıâli'de, Padişal\Abdülhamid'in huzu-

runda yaptılar. Yemin, Kuran'a el basılarak ve padişaha bağlı kalınacağına söz verilerek yapılmaktaydı.

Resmi ve Tarihi Evrak Tasnif Heyeti

II:78a, IV:l69c.

Resmîlik IV:372b, VL3l6b. İlgili madde:

Kadirîlik IV:372a Resmol, Mazhar V:301b.

Resna Fotoğrafhanesi bak. Bediz, Ba-haeddin

Restaurant Milano III: 17c. Reste, du VI: 14a. Restoranlar III:143c. İlgili madde:

Lokantalar V:220c Reşad (Sultan) bak. Mehmed V Reşad Bey (Kayazade) III:123c. Reşad Bey (ö. 1877, Mevlevi) IV:447a. Reşad Efendi IV:5l4c

Reşad Fuad Bey (Keçecizade) mad. VI:317a, IV:515b.

Reşad Paşa Konağı I:20a. Reşad Paşa Köşkü mad. VI:317b.

Reşad Rıdvan mad. VT:318a, II:556b, VII:l45c.

Reşad Rıza III:440c. Reşadiye VII:501c.

Reşadiye Kıraathanesi Fatih Külliyesi' nin yakınında Yavuz Sultan Selim Caddesi'yle kesişen Fatih Caddesi üzerinde eski bir kıraathane. Meddah kahvehanesi olarak tanınmıştı.

Kıraathaneler IV:563c Reşadiye Kışlası mad. VI:318b, L557a, II:la.

Reşadiye Mektebi mad. VI:318c, 195c. Reşat Enis mad. VI:319b, II:449a. Reşid Ağa (Hacı) II:482a. Reşid Çelebi V: 185a. Reşid Galib II:56lc, IV:247c.

Reşid Mümtaz Paşa (1857, İstanbul -1922, İstanbul) Şehremini. Babıâli kalemlerinden yetişti. Dahiliye Nezareti müsteşarlığında, Şûra-yı Devlet üyeliğinde, Beyrut ve Bursa valiliklerinde bulundu. 1906-1908 arasında şehreminliği yaptı. Mütareke döneminde (1918-1922) bir süre dahiliye nazırı oldu.

VII:150b.

Reşid Paşa (1840, Van - 1889, Musul) Şehremini. Babıâli kalemlerinden yetişti. Taşrada çeşitli görevlerde bulundu. 1878'de birkaç ay İstanbul şehreminliği yaptı. Daha sonra mutasarrıflıklarda ve valiliklerde bulundu. Musul valisi iken öldü.

Reşid Paşa Camii Sarıyer İlçesi'nde, Emirgân'da, kendi adını taşıyan mahallede yer alan bu cami, büyük bir

ihtimalle, karşısındaki çeşme gibi, 1277/1860'ta Sadrazam Mustafa Reşid Paşa'nın (ö. 1858) ruhunu şad etmek için oğulları tarafından yaptırılmıştır. Cumhuriyet döneminde yenilenmiş olan cami fevkani olup kagir duvarlı ve ahşap çatılıdır. Klasik üslubun özelliklerini yansıtan binada harim mekânı, alttakiler dikdörtgen, üsttekiler sivri kemerli olmak üzere, iki sıra halinde düzenlenmiş pencerelerle aydınlanır.

Reşid Paşa Çiftliği I:235c.

Reşid Paşa Yahşi (Baltalimam) III:327a.

Reşidî I:362a.

Reşit Paşa Mahallesi Sarıyer İlçesi'nde yer alır. Pınar, Poligon, Emirgân, Armutlu mahalleleri ve Beşiktaş, Şişli ilçeleriyle çevrilidir. Nüfusu (1990) 10.825'tir.

Reşitpaşa Sarıyer İlçesi'nde, Emirgân'm batısında yükselen, halk arasında Maslak Yokuşu diye anılan Şişli-İstin-ye Caddesi'nin güneyine düşen yamaçlar üzerindeki semt. Burada aynı adlı bir koru bulunmaktadır. Güneyindeki semt Boyacıköy'dür.

Reuter III:465a.

Revâbıt-ı Kalbiye-i Vatandaşî Tanzimat'ın ilanından sonra istanbul'da, çeşitli dinlerden ve kavimlerden toplulukların bir arada yaşadıkları diğer kentlerde benimsetilmeye çalışılan bir ilkeydi. Herkesin, dil, din, ırk birliğiyle değil, Osmanlılık ülküsü ve gönül bağıyla birbirlerine bağlanmalarım, iyi geçinmelerini öngörmekteydi. Bu yaklaşım, eskiden beri süregelen ilişkilerin de etkisiyle 19. yy'ın sonlarına değin toplumun barış içinde yaşamasında rol oynadı.

Revan Köşkü mad. VJ:319c, III:69b, 173a, V:504a, VII:287a.

Topkapı Sarayı VII:280c Revanî Çelebi Mescidi mad. VJ:320b. RevelakiIV:179a. Revnakoğlu, Cemaleddin Server

mad. VI:320a, IV:445c.

Revoil, M. IV:236a.

Revue Commerciale du Levant

VII:270b. Revue de Constantinople mad. VI:321 c.

Revue Orientale İstanbul'da 1885'te Fransızca olarak yayımlanan Revue Orien-tale'in alt başlığında, edebiyat, sanat ve fen dergisi (Journal litteraire, artisti-que et scientifique) olduğu belirtilmiştir. İlk sayısının başında, derginin yayımlanmasına izin veren Sultan II. Abdülhamid'e saygı ve teşekkürler ifade edilmiştir. İçinde az sayıda Latin harfleriyle dizilmiş ve Fransızca tercümeleri verilmiş Türk şiirlerinin bulunduğu ve Adolphe Thalasso tarafından

çıkarılan dergi, tam bir Fransız edebiyat dergisi olarak yayınını sürdürmüş, her sayıda Beyoğlu'ndaki sanat hareketlerine dair bazı haberler de vermiştir. Namık Kemal'in tiyatro hakkındaki bir yazısı ile 1877 Türk-Rus Savaşı sırasında Türklerin karşılaştıkları facialara dair yazılar dikkate değer. Dergi fazla yaşamamış, görülebilen sayılardan anlaşıldığı kadarı ile 1886'da kapanmıştır.

Rey, Cemal Reşit mad. VI: 322a, II:l42b, 143a, III:45a, 46a, 317c, 318a, IV:490b, 507a, V:4lOc, 532c, VI:134c, 296a, 538c, VII:l44c.

Rey, Ekrem Reşid II:446c, VI:134c,

296a, 538c. Reyhanı IV:l6c. Reyna Malka VL48b. Rhea (veya Rheia) V:477b. Rhodes, Foster III:31b, VII:255a.

Rıdvan Paşa (1856, İstanbul - 1906, İstanbul) Şehremini. Beyazıt Rüştiye-si'ni ve Mahrec-i Aklam'ı bitirdi. Çeşitli idari görevlerde bulundu. Kaymakamlık, nezaret müsteşarlığı ve mabeyin kâtipliği yaptı. II. Abdülha-mid'in sadık adamı olarak Aralık 1890'da şehreminliğine getirildi. 16 yıl kadar kaldığı bu görevde iken öldürüldü. Oğlu Reşad Rıdvan ünlü bir tiyatro adamıydı.

I:39b, 40b, VI:318a, VII:150b.

Rıdvan Paşa Köşkü mad. VI:323b, c, VIL365a.

Rıfaa el-Hasan el-Mekkî (ö. 943)

VI:326a. Rıfaî Âsitanesi mad. VI:324a, IIL323b,

VI:326a.

Rıfaîlik mad. VI:325a, I:19c, I 443a, IV:49a, 403c, 437c, V:81b, 125a, 232a, 394c, VL391c, 450a, VII:139b, 170c, 2l4a, 236b, 559a.

İlgili maddeler:

Aynî Ali Baba Tekkesi I:486c

Aziz Efendi Tekkesi L504c

Rıfaî Âsitanesi VL324a Rıfat Bey (Kadıköy Belediye Reisi)

IV:335a. Rıfat Bey (Mevlanzade) IV:365a.

Rıfat Bey (1820, İstanbul - 1888, İstanbul) Besteci. Babası Tamburi Arif Mehmed Ağa, annesi İsmail Dede Efendi'nin kızı Hatice Hanım'dır. Enderun'da yetişti. Uzun süre sarayda musahiplik, müezzinbaşılık yaptı, saray fasıl topluluğunu yönetti. Batı müziğine de ilgi duydu, marşlar besteledi. Guateıli Paşa, Rıfat Bey'in bazı şarkılarına çok sesli düzenlemeler yaptı. "Gülşen-i hüsnüne kimler varıyor", "Karlı dağı aştım geldim" en tanınmış eserlerindendir.

II:130b, V:529a, 56lc, VLllc, VH:56.3a.

Rıfat Bey

370

371

Rum Ortodoks Kiliseleri

Rıfat Bey (Şehlevendimzade) VLlöOb. Rıfat Efendi (Hafız) V:185a. Rıfat Efendi (Şeyh) VI:449a.

Rıfat Efendi (Yağlıkçızade) bak. Ahmed Rıfat Efendi

Rıfat Osman I:348a.

Rıfat Paşa Francalası 19. yy'da Çubuk-lu'da ad bırakan ve bir ara buradaki semte "Rıfat Paşa Mahallesi" denilmesine neden olacak düzeyde Çubuk-lu'yu etkileyen Sadık Rıfat Paşa'nın ve yakınlarının yalıları ve köşkleri mutfaklarında pişen nefis yemeklerle ünlüydü. Ayrıca Rıfat Paşa'nın inşa ettirdiği özel fırında has undan pişirilen francala Çubuklu halkına da dağıtılırdı. Bu francala uzun süre Rıfat Paşa' nın adıyla anılmıştır.

Rıfat Paşa Sebili bak. Koca Mustafa Paşa Külliyesi

Rıfkı Mahmud Efendi V:262a.

Rıhtımlar mad. W:332b. Rık'aIV:l6c. Rıza (Şair) IV:438a. Rıza Bey Çeşmesi I:193c. Rıza Bey Yahşi mad. VI:333c. Rıza Efendi (Hafız) IIL58b. Rıza Efendi (ö. 1827^ VI:324a.

Rıza Efendi (Kemani) (1780, İstanbul -1852, İstanbul) Bestekâr ve kemancı. Beşiktaş'ta doğduğu için "Beşiktaşlı" lakabıyla da tanınır. Enderun'da yetişti. Sarayın gözde bestecilerinden ve kemanilerindendi. II. Mahmud döneminde (1808-1839) saray fasıl heyetine katıldı. Abdülmecid döneminde (1839-1861) haremdeki fasıl topluluğuna keman dersleri verdi. Özellikle tahirbuselik peşrevi ile tanınan Rıza Efendi'nin 40 kadar eseri günümüze ulaşabilmiştir. Bayati "Ne semtten canım bu geliş", şehnaz "Meramı an-delibin vasl-ı güldür" ve hüzzam "Meyledip ağyarı aldın yanına" sevilen eserlerinden birkaçıdır.

Rıza Efendi (ö. 1904, Zakirbaşı) VL331a. Rıza Efendi (Şeyh Hopçuzade) Vll:455a.

Rıza Efendi Tekkesi bak. Neccarzade Tekkesi

Rıza Nur I:523c, V:272b, VII:67b, 67c.

Rıza Paşa (1826, İstanbul - 1895, İstanbul) Şehremini. Babıâli Tercüme Odası'ndan yetişti. Çeşitli iç ve dış görevlerde bulundu. Petersburg ve Tah-ran'da elçilik yaptı. Aralık 1878-Ocak 1879 ve Mart 1880'de kısa bir süre olmak üzere iki kez İstanbul şehremini oldu. Daha sonra Muhacirin Komisyonu reisliğinde bulundu.

Rıza Paşa (Serasker) (1844, İstanbul -1920, İstanbul) Asker. Ayaklanma ve savaşlarda yararlıklar gösterdi. 1866' da saray muhafız komutanlığına getirildi. 1885'te müşir rütbesiyle serasker oldu. 1897 Osmanlı-Yunan Sava-

şı'ndaki başarısıyla II. Abdülhamid'in güvenini kazandı. II. Meşrutiyet'in ilanından sonra rütbeleri geri alındı.

I:12b, V:5c, 203b, VII:107b. Rıza Paşa Konağı L376c, II:l64b. Rıza Tevfik bak. Bölükbaşı, Rıza Tevfik Rızaeddin Efendi (Hacı) IV:500a.

Rızaeddin Efendi (Neccarzade, Şeyh) IL286a, III:66b.

Rical Yönetime ve iktidar sorumluluğuna en üst düzeyde katılan Osmanlı kamu görevlilerine verilen ad. Bu anlamda rical-i memleket, rical-i askeriye, evliya-ı umur vb deyimler de kullanılıyordu. Rical-i Babıâli denen kesimi, müsteşar ve eş düzeydeki bürokratlar oluşturmaktaydılar. Saraydaki yüksek görevlilere rical-i hademe-i saltanat-ı seniye deniyordu ve bunlar mabeyin erkânını oluşturmaktaydılar. Rical-i devlet-i âliye ise sadrazamı, nazırları, müşirleri kapsıyordu. Rical-i ilmiye ulemanın, rical-i askeriye ordunun, rical-i kalemiye bürokratların önde gelenlerine deniyordu.

Ricault, I. M. VII:281a. Ricci, RafaeUo IV:304c.

Rice, D. Talbot II:263c, 346c, 348a, VII:226c.

Richter, Jean-Paul mad. VI:323a, VII:324a.

Rider, Georges le III:334a.

Rieder, Robert III:439c, IV:29b, 32b. Rıfat bak. Rıfat

Rifat, Oktay mad. VI:334a, II:288a, 447a, IV:340b, 4l3c, V:l69c.

Riggs, Elias VI:287c.

Rigotti, Annibale mad. VI:331c.

Rikâbdar Padişahın atla bir yere gidişinde üzengisini tutarak binmesine ve inmesine yardımcı olan, atının yanında yaya yürüyen saray ağası. Ayrıca bütün gün padişahın yanında bulunur, silahdar ve çuhadarla birlikte özel buyruklarını yerine getirirdi. Sadrazamın, vezirlerin de rikabdar denen yardımcıları vardı.

Rikâb-ı Hümayun Sözcük anlamı "padişahın üzengisi" olan deyim, padişahların maiyeti için kullanılırdı. Bu anlamda "rikâb-ı kâmyâb-ı hazret-i zıllul-lahı" (Allah'ın yeryüzündeki gölgesi sayılan padişahın maiyeti) deyimi de geçerliydi. Padişaha her zaman yaklaşabilen, hizmetini gören, alaylarda özel üniformaları ile yanında yer alan, yaver, solak, peyk, mabeyinci vb, rikâb-ı hümayunun asıl kadrosunu oluşturmaktaydı. Padişahın saraydan çıkışlarında iki yanında yürüyen ve güvenliğini sağlayan hassa görevlilerine de rikâb ağalan denmekteydi. Ayrıca padişahlar sık sık rikâb merasimleri düzenleterek devlet adamlarını huzurlarına kabul ederlerdi.

Risale-i Mimariyye Mimar Sedefkâr

Mehmed Ağa'nın biyografisi hakkında yakınlarından olan fakat hakkında başka bilgi bulunamayan Cafer Efendi tarafından I6l4-löl5'te yazılmış eser. Bilinen tek nüshası Topkapı Sarayı Kitaplığı'ndadır. Eser, Sinan için yazılan biyografik yapıtlara göre çok daha ayrıntılı ve hem Mehmed Ağa'yı hem de sanatını daha iyi tanıtan bir yapıttır. Bir hassa mimarbaşısının yaşamı ve Osmanlı mimari sözlüğü açısından çok değerli bilgiler içermektedir. Yapıtın tümü değerlendirildiği zaman mimari ile iç içe yaşayan bir Osmanlı aydınının mimariyi nasıl değerlendirdiği görülür. Mimari alana ilişkin sözcükleri içeren bölümler ise büyük tarihi değer taşımaktadır. Osmanlı mimari tarihi için en önemli kaynaklardan biridir.

Risaliti, Geri III:323c. Ritter, Helmut IV:248b. Ritter, Otto IV:30b.

Riva (Çayağzı) mad. VI:335a. Riva Deresi Ll52a, 184a, II:51b, III:78c, 79c, VII:179c.

Riyaset-i Cumhur İnce Saz Heyeti

III:260b, 296a. Riyaset-i Cumhur Musiki Heyeti

VI:12c.

Riyaziyeci İzzet Bey Yalısı Beykoz İlçe-si'nde, Anadoluhisan'nda Toplarönü mevkiindedir. 19. yy'm sonlarında inşa edilmiştir. Art nouveau karakterde, asimetrik cepheli, tepesi alınlıklı, direkli tahtaboşu ve alt çıkması ile bütünlük arz etmeyen bir yapıdır.

Robert, Christopher Rhinelander

VI:335c.

Robert de Clari VI:463a.

Robert Kolej mad. VJ:335c, I:134c, 3l6c, 371b, 413a, II:75b, 115a, 290a, VI:288b, 358b, VII:42b, 260a, 365c.

ilgili madde:

Robert Kolej Binaları \T:338a Robert Kolej Binaları mad. VI:338a. Robert Kolej Korusu bak. Korular Robertson, James mad. VI:338c,

II:98a, 191b, 431a, IV:434c. Rochat, E. F. IV:475b.

Rodosîzade Fethi Ahmed Paşa Camii

bak. Ahmed Ağa Camii

Rodoslu Yalısı II:170a. Rodriguez, Alfred III: 46a. Roe, Thomas I:218a.

Roemer VI:275b.

Rogerios Ailesi Norman asıllı Bizans ailesi. Rogeres ve Rokerios da denen ailenin bilinen ilk üyesi Robert Gu-iscard'ın ordusunda görevli bir Norman şövalyesi idi. Rogerios adlı bir üyesi Bizans sarayında etkili oldu. Konstantinos Rogerios, Pantokrator Manastırı'nda yapılan törenlerde yılda üç kere hayırsever biri olarak zik-

redildi; kardeşi loannes Rogerios Da-lassenos, II. İoannes'in kızı Maria ile evlendi, "kayser" unvanını aldı; 1143' te 400 kadar Norman askeri ile iktidarı ele geçirmeye teşebbüs etti; oğlu Andronikos (Rogerios) Komnenos 1191'de Blahernai Sarayı'nın muhafız alayının başındaydı ve Teotokos Hrisokamariotissa Manastırı'nın kurucusuydu. Aleksios Rogerios 1166'da Konstantinopolis Konsili'ne katıldı.