A. Kadir (1917, İstanbul -1985, İstanbul) Şair, yazar. Kara Harp Okulu'nda öğrenciyken Nâzım Hikmet'le tanıştığı ve "muzır neşriyat" (zararlı kitaplar) okuduğu için tutuklandı

Mecruhîn-Zuafâ-i Askeriyeye

İmdad-Muavenet Cemiyeti IV:72b.

Meczup Memiş (19. yy) Memiş Paşa da denen İstanbul'un bu ünlü meczubu 19. yy'ın ikinci yarısında İstanbul çarşılarının renkli bir simasıydı. Başında armudi biçimli iki karış fes, setresinin önü tenekeden kesilmiş madalya ve nişan taklitleriyle dolu, belinde uzun bir kılıç, ayaklarında teki tekine uymayan kunduralar, daima güleç, gezer dolaşırdı. "Paşa, sana bu kılıcı kim verdi?" diye sorulduğunda, gururla "Moskof Kralı verdi!" der ve eklerdi: "Hele vermeyeydi!.." O durumda ne yapacağı sorulunca da iri gözlerini devirir: "Tacım tahtını başına geçirirdim!.." diye kükrerdi. "Sallan Paşa!.." sözünü duyunca da tıpkı baba hindiler gibi şi-şinir, poflar, gerdanını karnını çıkarır, kollarını açar, teneke nişanlarını şıngır-datırdı.

Meczuplar mad. V:319b, VII:88c. Medaris-i Semaniye III :4c. Medaris-i Süleymaniye III:4c. Meddah Kahveleri V:320a. Meddahlık mad. V:320a, III: 517a. Medici, Andrea de III:323c. Mediha Sultan II:34c, VI:25c. Mediko, Mois Dal VII:399a.

Medinetü'1-Kahr 7. ve 8. yy'da İstanbul'u kuşatmaya gelen Arapların Ga-lata'ya verdikleri ad. Kimi araştırmacılara göre Galata'nm kıyısında gelişen kasaba "Karaköy" adını, Medine-tü'1-Kahr'ın karşılığı olarak almıştır.

Medre Eskiden meyhanecilerin şarap taşımak ve saklamak üzere kullandıkları altı okkalık kaplara verilen ad. "Metre" sözcüğünden bozmadır. Halk arasında "hububat ölçeği" anlamında da kulla-

nılmaktaydı. Ancak bazı kaynaklarda kesin bir ölçü olmadığı, şarap ve hububat ölçmek için kullanılan medrenin her eyalette değiştiği belirtilmektedir.

Medreseler mad. V:320c, I:405a,

ilgili maddeler: Abdülhamid I Medresesi I:37c Ankaravî Mehmed Efendi Medresesi I:275a

Ayasofya Medresesi I:460b Cafer Ağa Medresesi II:365c Cedid Abdurrahim Efendi Medresesi II:391a

Cedid Ali Paşa Medresesi II:391c Cedid Mehmed Efendi Medresesi II:392c

Çandarlı ibrahim Paşa Camii ve Medresesi II:468a Darü'l-Hilafetü'l-Âliyye Medresesi II:564b

Defterdar ibrahim Paşa Medresesi III:17b Ebu'1-Fazl Mahmud Efendi Medresesi

Efdalzade Medresesi III:133b

Ekmekçizade Ahmed Paşa Medresesi

III:l46b

Esekapı Mescidi ve Medresesi

III:199c

Fethiye Medresesi III:301c

Feyzullah Efendi Medresesi III:308c

Hadım Hasan Paşa Medresesi

III:489a

Haliliye Medresesi III:5l4a

Hasan Ağa Medresesi III:56lb

Haydar Paşa Medresesi IV:25b

Hekimbaşı Ömer Efendi Medresesi

IV:4lb

Kaba Halil Efendi Medresesi

IV:321b

Karagümrük Medresesi IV:453b

Kepenekçi Sinan Medresesi IV: 547a

Malulzade Medresesi V:282c

Medresetü'l-Eimme ve'1-Huteba

V:326b

Medresetü'l-Hattatin V:326b

Medresetü'l-lrşad V:326c

Medresetü'l-Kuzat V:326c

Medresetü'l-Mütehassisin V:327b

Medresetü'l-Vaizin V:327b

Mehmed Ağa Medresesi V:356b

Mu'id Ahmed Efendi Medresesi

V:496b

Mustafa Rakım Efendi Türbesi ve

Medresesi V:5ö7a

Nişancı Mehmed Bey Medresesi

VI:85a

Rüstem Paşa Medresesi \T:374c

Siyavuş Paşa Medresesi VII:20b

Sultan Selim Medresesi VII:63c

Şeyhülislam Esad Efendi Medresesi

VII:176b

Tetimmeler VII:258b

Üçbaş Medresesi VII:333b Medresetü'l-Eimme ve'1-Huteba mad.

V:326b, III:139b, V:326c. Medresetü'l-Hattatin mad. V:326b,

I:228a, IIL139b, V:70a, VI:127b,

204a, VII:342b, 449c. Medresetü'l-İrşad mad. V:326c,

III:139b, V:326b, 327c. Medresetü'l-Kuzat mad. V:326c,

I:498b, III:139b, IV:433c, V:324b.

Medresetü'l-Mütehassisin mad. V:327b, I:368c, III:139b.

Medresetü'l-Vaizin mad. V:327b, III:139b, V:326c.

Medved Beyoğlu'nda, Galatasaray'da, Hammalbaşı Caddesi üzerinde, ingiliz Sarayı'mn karşı köşesinde, 1930' larda faaliyet göstermiş, Rus bar-res-toranı.

Mega Reva VII:493a.

Megali İdea VI:367a.

Megalipolis IV:254a.

Megarahlar İlgili maddeler: Bizantion IL258a Bizas II:260a

Megu III:188c.

Mehmed I V:5a, VII:344a.

Mehmed H mad. V:327c, I:17b, 62b, 97b, 120b, 151b, 171a, 179a, 217c, 251c, 27lc, 284a, 343b, 350a, 448b, 546a, 549c, II:26a, 83b, 104c, 114a, 152b, 193c, 197a, 200c, 272a, 282b, 319a, 34la, 390b, 408b, 434b, 551b, ni:13b, 64a, 138b, 172c, 188a, 204c, 264a, 265c, 270b, 288b, 305b, 307a, 404c, 446c, 451a, 463c, 494b, 504a, 525b, IV: la, 10a, 74a, 89a, 422c, 433b, 512c, 531a, V:la, 319c, VI:78c, 355a, 457b, 458c, 519b, 56la, VII:72b, 73a, 80b, 253c, 279a, 281a, 291c, 305c, 333a, 344a, 5l6b. İlgili maddeler: Alaca Hamam I:174b Amirutzes, Georgios I:246c Ayasofya Medresesi I:460b Çinili Köşk IL517c Eyüb Sultan Külliyesi IIL237a Fatih Darüşşifası III: 264a Fatih Külliyesi III:265c Fatih ve istanbul III:272a Fetih III:302a Hindiler Tekkesi IV:74a Rumeli Hisarı VI:355a Simkeşhane VI:56la Tahtakale Hamamı VII: 192a Tersane-i Âmire VII:253c

Yedikule Hisarı ve Zindanı VII:460b Mehmed n Türbesi bak. Fatih Külliyesi Mehmed m mad. V:333c, I:21c, 105b, 435c, 44lb, II:394c, 4lla, IV:440b, V:336b, 503a, 540c, VI:398a, VII:72a.

İlgili madde:

Mehmed III Türbesi V:338b Mehmed m Köşkü VII:80c. Mehmed m Türbesi mad. V:338b,

Mehmed IV mad. V:339a, I:7b, 18a, 28a, 110e, 121c, 2ö8c, 553b, II:3c, 500a, 551c, III:156c, IV:ll4c, 123a, 368c, 439c, 489a, V:92a, 96c, 545a, VI:132b, 308b, VII:89c, 229c, 288c, 303c, 465a. ilgili madde: Çinili Köşk (Beşiktaş) II:517a

Mehmed IV Çeşmesi Büyükçamlıca'da-dır. Aynasının etrafını çerçeveleyen üç parça kesme taş üzerine oturtulmuş kitabesi ile bir sarnıç kapısı görünümündedir. içeride mermer havuzu vardır. Aslında II. Mehmed (Fatih) tarafından yaptırılmıştır. 1071/1660 tarihli kitabesi, çeşmenin IV. Mehmed tarafından tamirini göstermektedir.

Mehmed IV Çeşmesi Edirnekapı'da, Emir Buharî Camii'nin avlu kapısı dı-şındaydı. 1087/l676'da kesme taştan inşa edilmiş, 1285/1868'de tamir ettirilmişti.

Mehmed IV Çeşmesi Üsküdar'da, Küçük-çamlıca Suyu başındadır. 1064/l654'te kesme taştan, klasik üslupta inşa ettirilmiştir. Oymalı, küçük bir aynataşı vardır. Sivri kemeri değişik renkte taşlarla örülmüştür. Kilit taşında ve yanlardaki boşluklarda rozetler görülmektedir. Üst pervazı baklava motifleri ile süslü bir korniş ile çevrilmiştir.

Mehmed V mad. V:344b, I:156b, 464b, 523c, 537c, ILlOla, 386b, 401c, 444a, 505b, III:267a, 567b, IV:133a, VT:188b, 318b, VII:329a, 484c.

ilgili maddeler:

Mecidiye Camii (Yeşilköy) V:3l6a Mehmed V Türbesi V:349b Reşadiye Mektebi VI:318c Mehmed V Türbesi mad. V:349b, III:252b, VI:195c.

Mehmed VI (Vahideddin) mad.

V:349c, I:268c, II:455b, III:91a,

255a, V:84c, VI:23b, 129c. Mehmed (Âşık, Konyalı) III:4la. Mehmed (Avcı) bak. Mehmed IV Mehmed (Bosnalı) IV:295b.

Mehmed (Derviş) (?, İstanbul - 1591, istanbul) Hattat. Tophanelidir. Yazıyı, Ahmed Karahisarî'den öğrendiği için Karahisarî Dervişi, Derviş Çelebi ve Mütevellizade unvanlarıyla anılır. Hocası yolunda yazmaya gayret etmiştir. Eserleri çok olan hattat, Ahmed Karahisarî ekolüne bağlıdır. Ölümünde Süt-

Mehmed

291

Mehmed Bey

lüce'deki Caferabad Tekkesi'nde hocasının yanına gömüldü.

II:358c, VII:536c. Mehmed (Efşancı) II:510c.

Mehmed (Hafız Berberzade) (?, İstanbul - 1710 ?, İstanbul) Hattat. Hafız Osman'dan icazetname aldı. Cami hocasıydı. Birçok Kuran, hilye, delail ve kıt'a yazmıştır. Hafız Osman ekolüne bağlıdır.

Mehmed (Kavanoz) IV:323a. Mehmed (Kavuklu Kör) IV:213a. Mehmed (Mumcuzade) II:174b. Mehmed (ö. 1640, Şeyh) IV:442b.

Mehmed (ö. 1641, Şah Fenarîzade) III:279a.

Mehmed (Pir) (?, İstanbul -1738, İstanbul) Hattat. Önce Valide Sultan Camii kâtibi olan babası Abdullah'tan meşk etti ise de Kazasker Abdülbâki Arif Efen-di'den icazetname aldı. Medrese eğitimi gördü ve müderris oldu. Edirne payesi ile Üsküdar kadılığına getirildi. Pirî mahlasıyla şiir de yazdı.

Mehmed (Resulzade) (?, İstanbul - 1719, ?) Hattat. Siyahî Ahmed Efendi'den meşk ederek icazetname aldı. Galata ve Mısır kadılıklarında bulundu. Mekke Kadılığı'ndan dönerken Mısır yakınlarında öldü. İran ta'lik ekolüne bağlıdır.

Mehmed (Şehzade) VII: 152a.

Mehmed (Şekerzade) mad. V:354b.

Mehmed (Şeyh) ilgili madde: Babanakkaşzadeler I:518a

Mehmed (Zülüflü Kuşçu) V:98a.

Mehmed Abdi Baba (Seyyid) II:134b.

Mehmed Abdullah Efendi (Musazade) (?, ? - 1782, İstanbul) Çeşmizade'ye vakanüvis halifesi (yardımcı) oldu. Yaşadığı dönemin önde gelen kişileriyle ilişki kurdu. Sonradan kaybolan Ve-kayiname adlı eserinde gözlemlediği olayları ve kişileri anlattı. Tarihçi Ahmed Vasıf Vekayiname'yi kendi eserinde kullandığından içerdiği bilgiler, dolaylı olarak günümüze ulaşmıştır.

Mehmed Abdülkerim Efendi (Bostan-zade) II:310c.

Mehmed Abdünnafî Efendi (ö. 1857) I:88a. ;

Mehmed Abdünnebi Efendi VI: 127b.

Mehmed Abdürreşid Efendi (ö. 1837) V:150a.

Mehmed Abud Efendi I:60b, 187a.

Mehmed Afvî (?, ? - 1732, İstanbul) Mir Mehmed adıyla da tanınır. Doğancı Boşnak Hüseyin Paşa'mn oğludur. Defterdarlığa kadar yükselmiş, mevkuf atçı iken ölmüştür. Mezarı Sinan Paşa Türbesi yanındadır. AynîTaribi'nin Türk-çeye çevrilmesi çalışmalarına katılmış, tamamlayamadığı geniş bir Osmanlı

tarihi kaleme almıştır.

Mehmed Ağa (Bektaşî, Kara Abalı) II:l63b, IV:440b.

Mehmed Ağa (Cebecibaşı) II:390c.

Mehmed Ağa (Darüssaade Ağası) VI:396c.

Mehmed Ağa (Hacı, Kasapbaşı) III:498c.

Mehmed Ağa (Hacı, Kavak ustası) IV:496b.

Mehmed Ağa (Kethüda, Divitdar) VI:l43a.

Mehmed Ağa (Mirahur) ilgili madde:

İmrahor Mescidi IV:l68b Mehmed Ağa (Mirahur-ı Sani) IILllc. Mehmed Ağa (ö. 1543, Arakiyeci, Hacı) • madde:

Kapı Ağası Mescidi ve Tekkesi IV:431c

Mehmed Ağa (ö. 1590, Hacı) V:356b. Mehmed Ağa (ö. 1598, Habeşî) ilgili madde:

Mehmed Ağa Külliyesi V:355c Mehmed Ağa (16. yy, el-Hac) IV:550a.

Mehmed Ağa (ö. 1622 ?, Sedefkâr) mad. V:354b, II:377c, III:3c, 146b, IV:129c, V:397a, VI:85c, 169a, VII:56a.

ilgili madde: Sultan Ahmed Külliyesi VII:55a

Mehmed Ağa (Fmdıklılı) (1658, İstanbul -1723, İstanbul) Hocazade Mehmed Ağa, Silahdar Fmdıklılı Mehmed Ağa olarak da tanınır. Sarayda çuhadarlığa ve en son silahdarlığa yükselmiş ve emekli olmuştur. Silahdar Tarihi adıyla bilinen eseri, Kâtib Çelebi'nin Fezleke-i Tevarih 'ine yazılmış bir zeyl-dir. Bu eser, 1654-1695 arası olaylarını kapsamaktadır.

I:110a, II: 172a, IV:440a, V:548b. Mehmed Ağa (ö. 1742, Kayserili Mimar) mad. V:355a, L117a, II:184b, IV:483a.

ilgili madde-.

Yıldız Dede Tekkesi VII:5l6c Mehmed Ağa (19. yy, el-Hac) IV:551b. Mehmed Ağa (Sekbanbaşı)

ilgili madde:

Sekbanbaşı Mehmed Ağa Mescidi VI:490c

Mehmed Ağa (Şamlı) II:500b. Mehmed Ağa (Şatırcıbaşı) VII:503a. ilgili madde: Üskübiye Mescidi 343a

Mehmed Ağa (Şemdanî Hacı, Tokadı) VII:93a.

Mehmed Ağa (Teberdar) II:333a. Mehmed Ağa Bahçesi II: 364a. Mehmed Ağa Camii IILöb.

Mehmed Ağa Çeşmesi Küçükayasofya' da, Medrese Sokağı'ndadır. Banisinin kimliği bilinmiyor. 1133/1720'de taş ve tuğla ile örülmüş bir haznenin önünde, kesme taştan klasik tarzda inşa edilmiştir. Teknesi kırılmıştır.

Mehmed Ağa Çeşmesi Üsküdar'da, Balcılar Yokuşu ile Tabaklar Camii Soka-ğı'nın kesiştiği köşededir. Darüssaade Ağası Mehmed Ağa tarafından 9957 1586'da klasik tarzda, kesme taştan yaptırılmıştır. Aynataşı oymalıdır. Teknesi ve setleri sağlam durumdadır. Üst kenarında işlemeli bir korniş bulunmaktadır. Üstü piramit şeklindedir. Sivri kemerinin ortasında bir rozet ve üzerinde kitabe taşı vardır.

Mehmed Ağa Çeşmesi Üsküdar'da, At-pazarı'ndadır. Kemeraltı Çeşmesi de denir. Üçüzlü çeşmedir. Darüssaade Ağası Mehmed Ağa tarafından 9897 1581'de klasik üslupta, kesme taştan inşa ettirilmiştir. Üstü çatısızdır. Kitabesi, kemerinin üzerinde, baştan başa tek satır halinde, sülüs hatla yazılmıştır. Yarıya kadar toprağa gömülü durumdadır.

Mehmed Ağa Hamamı III :6b.

Mehmed Ağa Külliyesi mad. V:355c, I:21c, VI:426b, VII:l6b.

Mehmed Ağa Medresesi Eminönü îlçe-si'nde, Cağaloğlu'nda, Divanyolu ile Babıâli caddelerinin kavşağında bulunuyordu. 990/1582-83'te Bâbüssaade Ağası Mehmed Ağa tarafından yaptırılmış olup, 19. yy'm sonlarından önce tamamen ortadan kalktığı anlaşılmaktadır.

Mehmed Ağa Medresesi (Sultanahmet) mad. V:356b.

Mehmed Ağa Sebili Çarşıkapı'da, Makas-çılar'da olduğu ve bakkal dükkânı olarak kullanıldığı bilinmekte olan sebil, III. Murad'm darüssaade ağası Mehmed Ağa tarafından yaptırılmıştı. Mermer sütunlarla ayrılmış dört penceresinde beşer su verme deliği bulunuyordu. Pencereleri dökme demir şebekeliydi. II. Abdülhamid tarafından 130871890da tamir ettirilmişti.

Mehmed Ağa Sebili Divanyolu'nda, Medrese Sokağı'nın başında bulunmaktaydı. 988/1580'de Darüssaade Ağası Mehmed Ağa tarafından Mimar Davud Ağa' ya yaptırılmıştı.

Mehmed Ağa Tekkesi I:21b, ILlOöb. îlgili madde:

Mehmed Ağa Külliyesi V:355c Mehmed Ağa Türbesi III:6b.

Mehmed Akif Efendi (?, ? 1758, İstanbul) Mirmiran Ebubekir Paşa'mn oğludur. Teşrifatçılık görevinde bulundu. Salacak'ta bir mescit yaptırdı. Mezarı Üsküdar'dadır. Tarih-i Cülus-i Sultan Mustafa Han bin Sultan Ahmed Han adlı eserini sade bir dille kaleme almıştır. Bu eser, III. Mustafa'nın (hd 1757-1774) ilk saltanat yıllarını

vermektedir.

Mehmed Alaeddin Efendi (ö. 1680, Şeyh Seyyid) VII: 106a, 110a.

Mehmed Ali Alemi (ö. 1887) VI:329a.

Mehmed Ali Baba (ö. 1544, Seyyid Karyağdı) II:134a.

ilgili madde: Karyağdı Tekkesi IV:475c

Mehmed Ali Bey (Musahibzade) V:520b.

Mehmed Ali Bey (1836 ?, İstanbul -1895, İstanbul) Besteci, klarnetçi, bando yöneticisi. Türkiye'nin ilk klar-netçisidir. Muzıka-i Hümayun'un bando bölümünde Guatelli Paşa'mn yardımcılığım yaptığı için ilk Türk bando yöneticisi olarak da anılır. "Plevne Marşı" ve "İzmir Marşı" en bilinen eserleridir.

V:532a, VI:12a. Mehmed Ali Bey (Siverekli) IV:335a.

Mehmed Ali eş-Şükrî (ö. 1810) VI:328b.

Mehmed Ali Hilmi Dedebaba (ö. 1907) mad. V.-357c, II:131a, 137a, III:131a, VL242c, VII: 129a, 130a.

Mehmed Ali Müştak Efendi (ö 189D IV:376c.

Mehmed Ali Paşa bak. Çalımlı, Mehmed Ali

Mehmed Ali Paşa (Kavalalı) (1769, Kavala - 1849, İskenderiye) Vezir ve vali. Napoleon'un kuvvetlerine karşı savaşta gösterdiği başarıyla 1805'te vezir rütbesiyle Mısır valisi oldu. İdari ve ekonomik reformlarla Mısır'ın modernleşmesi yönünde adımlar attı. Kendisine bağlı bir yönetimi pekiştirirken, Arabistan ve Yunanistan'daki ayaklanmaların bastırılmasına yardımcı oldu. Sarayla çatışmaya girdikten sonra Anadolu'ya düzenlediği iki seferde (1831-1833, 1839-1841) Osmanlı ordularım yendi. Avrupa ülkelerinin müdahalesiyle padişahın hükümranlığını tanıdı, ama Mısır'ın yönetiminde ailesinin veraset haklarını kabul ettirdi.

I:8b, 45b, 59c, II:199c, III:258a, IV:59c, 99b, VII:4l4c, 549c.

Mehmed Ali Paşa (ö. 1868, Damat) I:80a, 81a, IV:436b.

Mehmed Ali Paşa (?, ? - 1915, İstanbul) Hekim. Mekteb-i Tıbbiye'de ilm-i nebatat (botanik) dersleri verdi. Ahırka-pı'da bir botanik bahçesi açtı. Cauvet' nin botanik kitabını llm-i Nebatat-ı Tıbbiye adıyla çevirdi.

II:312a. Mehmed Ali Şemseddin Efendi (ö.

1885) VT:327a.

Mehmed Arif Ağa (18. yy) Mimar. 1793-1795 arasında hassa başmimarlığı görevinde bulundu. Beşiktaş Sarayı yakınındaki kayıkhanenin inşasını ve III. Selim döneminde, Küçüksu Kas-rı'mn onarımını yönetti.

Mehmed Arif Dede Efendi (ö. 1813, Seyyid) IV:431c.

Mehmed Arif Dede Efendi (ö. 1822) II:4l5a, VI:98a, 534a.

Mehmed Arif Efendi (ö. 1810, Dürri-zade) IV:5l4b.

İlgili madde-. Dürrîzadeler IILllOc

Mehmed Arif Efendi (Arapzade) (1740, İstanbul - 1826, İstanbul) Şeyhülislam. İlköğrenimini babası Şeyhülislam Arapzade Ahmed Ataullah Efendi'den gördü. İlmiye aşamalarını geçtikten sonra Alemdar Olayı sırasında Ataullah Efendi'nin yerine şeyhülislamlığa getirildi (21 Temmuz 1808). IV. Mustafa'nın tahttan indirilmesi için gerekli fetvayı verdi. II. Mahmud'un tahta çıkışının 18. günü (15 Ağustos 1808) azledildi. Ta'lik yazıda usta bir hattattı.

Mehmed Arif Efendi (Meşrebzade) (1791, İstanbul - 1858, İstanbul) Şeyhülislam. Anne tarafından Kazasker Meşreb Ali Efendi'nin torunu, Müderris Şatırzade Emin Efendi'nin oğludur. 1816'da müderris oldu. Çeşitli devlet görevlerinde bulundu. 1845'te Mec-lis-i Vâlâ-yı Ahkâm-ı Adliye üyeliğine getirildi. Yetim mallarının korunması amacıyla Emval-i Eytam'ı kurdu. 1854-1858 arasında şeyhülislamlık yaptı. Bu dönemde kadı yetiştirmek için Mual-limhane-i Nüvvab adıyla Süleymani-ye'de bir okul açtı. Tanzimatın yeniliklerini destekledi. Bursalı Dede Efendi'nin Siyasetnamesini Türkçeye çevirmiştir. Türbesi Edirnekapı dışında, Mustafa Paşa Tekkesi'nin önündedir.

ili madde-.

Şeyhülislam Mehmed Arif Efendi Türbesi VII: 177b

Mehmed Arif Efendi (ö. 1889, Şeyh) IV:377a, V:517a.

Mehmed Arif Efendi (ö. 1902) VI:329b.

Mehmed Arif Efendi (ö. 1908, Şeyh Yorganî) V:466a, VILlllb.

Mehmed Arif Efendi (Şeyh) IV:2a.

Mehmed Arif Hilmi Efendi (ö. 1909) VI:392c.

Mehmed Arif Paşa (?, ? - 1879, İstanbul) Şehremini. Zaptiye'den yetişti. Tomruk müdürlüğü ve Beyoğlu zaptiye müdürlüğü yaptı. Üsküdar ve Beyoğlu mutasarrıflıklarında bulundu. Ocak 1878'de zaptiye nazırı oldu. Mayıs 1879'da şeh-reminliğine getirildi. Bu görevde iken Eylül 1879'da öldü.

Mehmed Asaf IV:346a, 346c. Mehmed Asım Bey (ö. 1816) V:94c.

Mehmed Âşir Efendi (ö. 1903) IV:485c.

Mehmed Âşir Efendi (ö. 1905, Şeyh

Seyyid) VI:393b, VII:397a, 397b. Mehmed Aş kî Efendi (ö. 1854, Tiryaki)

IV:376c.

Mehmed Ata III:545c, VI:380c. Mehmed Ataullah Aşkî Efendi (ö.

1932) I:97b.

Mehmed Ataullah Bey (Kapıcıbaşı) IV:554b.

Mehmed Ataullah Dede (ö. 1910) III:363b, 364c, IV: 108a, V:422a, 430b, VL308c.

Mehmed Ataullah Efendi (ö. 1785,

Seyyid) III: 11 la.

Mehmed Ataullah Efendi (ö. 1788) I:397b, VI:38c.

Mehmed Ataullah Efendi (Şeyh Seyyid)

İlgili madde: Ataullah Efendi Tekkesi I:397b

Mehmed Ataullah Efendi (Tersane Emini) VI:13c.

Mehmed Ataullah Hasbi Efendi (ö. 1890) IV:50c, VL329b.

Mehmed Avni Nureddin Bey VI:496b.

Mehmed Baba (ö. 1799, Seyyid) II:135a.

Mehmed Baha IV:448b Mehmed Baha Dağî VI:380a.

Mehmed Bahaeddin Efendi (ö. 1866) IV:377a.

Mehmed Bahaeddin Efendi (Şeyh) IV:4l6a.

Mehmed Bahaeddin Nadi Efendi (ö.

1879, Seyyid) VII:170c.

Mehmed Bahaî Efendi (ö. 1654) IV:368b.

Mehmed Bakır Efendi (ö. 1589, Dök-mecizade) VII:496a.

İlgili madde: Düğmecibaşı Mescidi III: 107a

Mehmed Bey (Eyyubî) (1804, İstanbul -1850, İstanbul) Besteci ve musiki hocası. 12 yaşında Dede Efendi'nin öğrencisi oldu, bu dersleri hocasının ölümüne kadar sürdürdü. Musiki hocalığı ve bu alandaki bilgisi ile tanınır. Geleneğin Dede'den öğrendiği musiki inceliklerini, aralarında Zekâi Dede, Hacı Arif Bey, Rifat Bey gibi çok ünlü bestecilere öğreterek hocasından sonraki meşk zincirinin ana halkalarından biri oldu. Az ama çok güzel eserler besteledi. Eyüp'te bir sokak onun adını taşır.

II:4l7a, V:528c, VU:544c. Mehmed Bey (Feyzibeyzade) VII:l63c.

Mehmed Bey (İbrahim Paşazade) V:181a.

Mehmed Bey (Mabeyinci Hafız) VII:349c.

Mehmed Bey (Mihaloğlu) V:139a. Mehmed Bey (ö. 1566, Eğri Abdizade) ilgili madde: Nişancı Mehmed Bey Medresesi

Mehmed Bey

252

253

Mehmed Efendi

VI:85a

Mehmed Bey (ö. 1924) V:386b. Mehmed Bey (Pir Mustafa Paşazade)

lili madde-.

Sultaniye Çayırı Çeşmesi ve Namazgahı VII:69c

Mehmed Bey (Şehrizor Beylerbeyi Mustafa Paşazade) VII:70a.

Mehmed Bey (Şekercizade) VII:343b. Mehmed Bey (Topkapılı Hakimzade) VI:20c.

Mehmed Bey Çeşmesi Beykoz'da, Sultaniye Çaym'nda, namazgah yakınındadır. Banisi Pir Mustafa Paşa'mn oğlu Mehmed Bey'dir. 1179/1765'te inşa edilmiştir. Dört cephelidir. Cephelerin ikisi geniş, ikisi dardır. Mermerle kaplıdır. Yalakları bozulmuştur.

Mehmed Beybaba Tekkesi Fatih İlçesi'n-de, Şehremini'de, Deniz Aptal Mahal-lesi'nde, 19. yy'ın ikinci yarısında Bektaşî şeyhlerinden Çanakkaleli Mehmed Beybaba (ö. 1895) tarafından kendi evinde tesis edilmiş, günümüzde tamamen ortadan kalkmıştır. Mehmed Beybaba son dönem Bektaşî şairlerindendir.

Mehmed bin Ahmed (Nerkesî) (1592 ?, Saraybosna - 1635, Gebze) IV. Mu-rad'ın maiyetinde vakanüvis olarak seferlere katıldı. Gerek inşa kitabı gerekse Vasi el-Kâmilfi Ahvalü 'l- Vezi-rü'l-Âdiladh tarihi, İstanbul'da yüksek zümrenin kullandığı Osmanlıca'nın en ağır ve anlaşılmaz örneği sayılır. Bu nedenle de anlaşılması güç, Arapça ve Farsça tamlamalarla bezeli, tumturaklı yazılara eskiden Nerkesî lisanı denmekteydi.

Mehmed bin Ahmed (Teşrifatzade) (?, ? - 1696'dan sonra, ?) II. Mustafa döneminde (1695-1703) Defter-i Teşrifat adıyla çok önemli bir protokol kuralları kitabı yazdı. Eserinde cülus, kılıç kuşanma, umum hıPati, ulufe dağıtımı, sancak-ı şerif çıkarılması, sefer-i hümayun, veladet (şehzade doğumu), şehzade sünneti, divan ve meşveret toplantıları vb gibi İstanbul yaşamını da yakından ilgilendiren resmi ve dini gelenekleri açıkladı.