A. Kadir (1917, İstanbul -1985, İstanbul) Şair, yazar. Kara Harp Okulu'nda öğrenciyken Nâzım Hikmet'le tanıştığı ve "muzır neşriyat" (zararlı kitaplar) okuduğu için tutuklandı

Mehmed Paşa (Muhsinzade) (1706, istanbul - 1774, Karinabad) Sadrazam. Vezir rütbesiyle çeşitli yerlerde beylerbeyliği ve muhafızlık yaptıktan sonra 1765'te sadrazamlığa getirildi. Beylerbeylerinin ayan seçimine karışmasını yasakladı. Rusya ile savaşa karşı çıktığı için 1768'de görevden alındı. Yenilgiler üzerine 1771'de ikinci kez sadrazam oldu. Cephede geçirdiği üç yılın sonunda Küçük Kaynarca Antlaş-ması'm imzaladı, istanbul'a dönerken yolda öldü.

I:32a, II:4l5c, III:207b, V:552a, 553a, VI:97a.

Mehmed Paşa (Silahdar, Seyyid) (1710, istanbul - 1788, Kandiye) Sadrazam. Çeşitli yerlerde beylerbeyliği ve muhafızlık yaptı. 1770'te sadrazamlığa getirildi, ama savaşlarda başarılı olamadığı için ertesi yıl görevden alındı. Hakkında idam kararı veren Yeğen Mehmed Paşa'nın sadrazamlıktan alınmasıyla son anda infazdan kurtuldu. Daha sonra çeşitli yerlerde valilik yaptı.

II:399c, IVtlllc, lllb, V:248a, 249a, 553a.

Mehmed Paşa (Kethüda) (18. yy) Devlet adamı. Kethüdalığın ardından kaptan-ı deryalığa getirildi (1762). Daha sonra Bekir Paşa'nın ölümüyle boşalan Mısır beylerbeyliğine atandı.

İlgili maddeler:

Kethüda Mehmed Paşa Çeşmesi (Cağaloğlu) IV:551c

Kethüda Mehmed Paşa Çeşmesi (Üsküdar) LV:552a

Mehmed Paşa (Damat, Kara) (?, ? -1811, istanbul) Kaptan-ı derya. Sarayda ket-hüdalık ve başmirahurluk yaptı. Vezir rütbesiyle kaptan-ı deryalığa getirildi. Bu görevi sırasında öldü.

IV: 129a.

Mehmed Paşa (Derviş) (1765, Mora -1837, İskenderiye) Sadrazam. II. Mah-mud tarafından 1818'de sadrazamlığa getirildi. Başarısızlığı yüzünden 1820' de görevden alındı. Daha sonra Anadolu beylerbeyliği ve iskenderiye şey-hülharemliği yaptı, istanbul ve Bur-sa'da vakıflar kurdu.

V:126c, VI:517a.

Mehmed Paşa (Rumeli Beylerbeyi) II:201a, 206a, 206b.

Mehmed Paşa (Sadrazam) İlgili madde:

Vezir Mehmed Paşa Çeşmesi ve Namazgahı VII:383a

Mehmed Paşa (Seyyid, Tophane Müşiri) IV:8b, 9a.

Mehmed Paşa (Tunuslu) V:5c. Mehmed Paşa (Vezirazam) IV:490c. Mehmed Paşa Camii mad. V:363a.

Mehmed Paşa Çeşmesi Eyüp llçesi'nde, Kalenderhane Caddesi'ndedir. Banisi Sokollu Mehmed Paşa'dır (ö. 1579). Klasik üslupta kesme taştan yapılmıştır. Geniş bir cepheye sahip olan çeşmenin önündeki yol seviyesi yükseltildiğinden teknesi çukurda kalmıştır. Kemerinin altındaki kitabeden 9777 1569'da yaptırılmış olduğu anlaşılmaktadır. Kitabe metni Sokollu Mehmed Paşa'nın yaptırdığı öbür çeşmelerin kitabelerini de yazan Prizrenli Nihadî Çelebi'nindir. Bugün, bakımsız durumdadır. III: 15c.

Mehmed Paşa Kasrı LV:494b.

Mehmed Paşa Sarayı VII:55b.

Mehmed Pehlivan (Bursalı, Suhteoğlu) III:454a.

Mehmed Perişan Baba II:130b, VL242c.

Mehmed Pertev Paşa (Seyyid) (1785, Darıca - 1837, Edirne) Devlet adamı ve şair. Reisülküttab olarak Avrupa devletlerinin müdahalelerine karşı koymaya çalıştı. Ağır hükümler içeren Edirne Antlaşması'nın imzalanmasından sonra 1830'da görevden alındı. Daha sonra Kavalalı Mehmed Ali Paşa' dan mali destek alınmasını sağladığı için sadaret kethüdalığına getirildi. Veliaht Abdülmecid'i tahta geçirmeyi tasarladığı gerekçesiyle 1837'de görevden alındı; sürüldüğü Edirne'de boğduruldu. Döneminin tanınmış şairle-rindendi. Bir Divariı vardır.

IV:484b, V:117b, 150c, VI:5l6c, 517a. Mehmed Pirî Paşa Tekkesi III:l67a.

Mehmed Raif Bey mad. V:363c, IV:445b, V:370c.

Mehmed Raif Efendi (ö. 1885) I:55b, IV:375c.

Mehmed Raif Efendi (Seyyid) VLl63c. Mehmed Rasih Efendi VII:177c.

Mehmed Rasiııı (Eğrikapılı) mad. V:364b, 365b, VI:429a, VII:4l2c.

Mehmed Rasim (Hassa Başmimarı)

IV:l67a. Mehmed Rasim (Hattat) VL102b:

Mehmed Raşid Efendi (ö. 1735, Vaka-nüvis) bak. Raşid Mehmed Efendi

Mehmed Raşid Efendi (ö. 1834) II:396a, VI:492b, 492c.

Mehmed Raşid Efendi (ö. 1878) L19c,

Mehmed Raşid Efendi

300

301

Mehmed Şem'î

IV:377a.

Mehmed Raşid Efendi (ö. 1945) Vl:533b, 534a.

Mehmed Rauf mad. V:364c, I:73a, II:286b, III:276a, IV:79a, 345b, 346b, V:405c, VI:536c.

Mehmed Razi Efendi (ö. 1852, Şeyh Seyyid) VILlOöb, illa.

Mehmed Receb Efendi (ö. 1816, Şeyh

Buharah) VI:36a, 199c. Mehmed Refî (ö. 1720, Hace) VL36b.

Mehmed Refî (ö. 1769, Kâtipzade) mad. V:365b, L 10a, 238c, V:364c, VI:402c, VII:177a, 178a.

Mehmed Refik Bey (Süleymanpaşaza-de) VI:491a.

Mehmed Refik Efendi (Hacı) (1813, Bosna - 1872, istanbul) Şeyhülislam. Küçük yaşta yetim kaldığı için Bosna Kadısı Ispartalı Hüseyin Efendi'nin himayesinde yetişti, daha sonra da onun damadı oldu. Kayınpederiyle birlikte gittiği Şam'da 1838'de Nakşibendî tarikatına girdi. Çeşitli devlet kademelerinde görev yaptı. Derin fıkıh bilgisiyle genç yaşta fetva eminliğine atandı. 1865'te Meclis-i Intihab-ı Hükkâm başkanlığına ve Meclis-i Vâlâ-yı Ahkâm-ı Adliye üyeliğine getirildi. 1866-1868 arasında şeyhülislamlık yaptı. Mezarı Fatih Camii'nin haziresindedir.

Mehmed Rıfat (ö. 1879, Hattat) III:170b, VII:482a.

Mehmed Rıfat Bey (Manastırlı) VI: 134a. Mehmed Rıfat Mısrî IV: 106a. Mehmed Rıfkı Efendi (ö. 1854) VI:38b.

Mehmed Rıza Efendi (ö. 1749) I:lla, IV:374c.

Mehmed Rıza Efendi (ö. 1889) VI:38c.

Mehmed Rızaeddin Efendi (ö. 1891, Şeyh Seyyid) VILlOöb, 110a.

Mehmed Rızaeddin Yaşar Efendi

(ö. 1913, Şeyh) VI:97b, 98a.

Mehmed Ruhi Dede (ö. 1810) IL170b, III:363a, V:429a.

Mehmed Ruşen Efendi (el-Hac) II:395b.

Mehmed Ruşen Efendi (ö. 1794, Mu-danyalı) II:395b, VI:60a.

Mehmed Ruşen Efendi (ö. 1891)

II:395b.

Mehmed Rüşdî III:275b. Mehmed Rüşdî Efendi (ö. 1816) VI:4lc.

Mehmed Rüşdî Efendi (Reisülküttab)

III:498c. Mehmed Sabir Efendi (ö. 1764)

II:399b, VII:189b. Mehmed Sabri Efendi (ö. 1826)

V:394c, VI:327c. Mehmed Sabri Efendi (ö. 1862)

V:394c, VT:327c.

Mehmed Saburî Efendi (ö. 1717) II:396a, VI:468c.

Mehmed Sadeddin Efendi (ö. 1765, Eğrikapılı) IV:49c, VI:533c.

Mehmed Sadeddin Efendi (ö. 1791) VILllOc.

Mehmed Sadeddin el-Saidü'1-Enverî (ö. 1813) V:474c, VI:392c.

Mehmed Sadeddin Süheyl Efendi (ö.

1924) rV:376c.

Mehmed Sadık Bey (ö. 1765) V:94c. Mehmed Sadık Dede (ö. 1764) II:l69b.

Mehmed Sadık Dede (ö. 1778) III:362c, IV:483a, V:428a.

Mehmed Sadık Efendi (ö. 1776)VI:393c.

Mehmed Sadık Efendi (ö. 1801, Şeyh) VL98a, 533c.

Mehmed Sadık Efendi (ö. 1821, Şeyh) V:394b, VI:327a, 327c.

Mehmed Sadık Efendi (Zaimzade) (?, istanbul - 1823, İstanbul) Muhasebecilik, mukabelecilik, Humbarahane nazırlığı gibi görevlerde bulundu. I. Abdülhamid'in (hd 1774-1789) saltanatını anlatan Vak'a-i Hamidiyye adlı bir eseri vardır. Mezarı Selimiye'dedir.

Mehmed Sadık Efendi (ö. 1846, Şeyh, Ali Efendi oğlu) IV:506b.

Mehmed Sadık Efendi (ö. 1846, Şeyh,

M. Recep Efendi oğlu) VI:199c. Mehmed Sadık Efendi Çeşmesi I:83b.

Mehmed Sadık Hilmi Efendi (1826) VI:324c, 327c, VII:331a.

Mehmed Sadık Paşa VL278c. Mehmed Safvet III:39a, 4lb.

Mehmed Safvetî Efendi (ö. 1778)

II:399b, VII:330b.

Mehmed Sahib Beyefendi (ö. 1910, Pirîzade)

ilgili madde: Pirîzadeler VL252c

Mehmed Sahib Efendi (ö. 1675, Pirîzade)

ilgili madde:

Pirîzadeler VI:251c Mehmed Said bak. Halet Efendi

Mehmed Said bak. Said Bey (Kemalpa-şazade)

Mehmed Said (Dedezade) (?, istanbul -1759, ?) Hattat. Rumeli kazaskerliğinden emekli Seyyid Mehmed Dede'nin kızının oğlu olduğu için "Dedezade" olarak anılır. Ta'lik yazıyı ismail Re-, fik'ten yazdı. Üç yabancı dil bilirdi. Mehmed Esad Yesarî'nin hocasıdır. İran talik ekolüne bağlıdır.

V:362a. Mehmed Said Bey (ö. 1937) III:391a.

Mehmed Said bin Ahmed (?, İstanbul -1721, istanbul) Hattat. Mehmed Rasim Efendi'den meşk etti, icazetname aldı, gene ondan Fars edebiyatı konusunda faydalandı. Yanyalı Esad Hoca Efendi'den de Arapça öğrendi. Bilgili bir kişiydi. Yazıda usta idi. Boş vakit-

lerini yazı çalışmaları yapmakla geçirirdi. Birçok Kuran ve delail yazdı. Şiirle de uğraştı. Hafız Osman ekolüne bağlıdır.

Mehmed Said Dede (ö. 1799) V:429a. Mehmed Said Dede (ö. 1853) II:170c, 170b.

Mehmed Said Efendi (Şehrizade) (1730, İstanbul -1764, İstanbul) Tarihçi. Birçok eseri olmasına karşılık yaşamına ilişkin bilgi yoktur. Eserlerinden bazıları İstanbul tarihiyle ilgili ve önemlidir. HeştBibiştkısa bir istanbul tarihi olduğu gibi, Nevpeyda adlı eserinin son bölümü de 1591'e değin Osmanlı tarihini içermektedir. Zubdetü'l-Te-varih yaratılıştan I. Mahmud'a (hd 1730-1754) kadar bir dünya tarihidir. Tuhfetü 'l-Mustafaviyyefi Beyânı Ka-pudananü 'l-Devletü'l-Âliyye'de ise Osmanlı kaptan paşalarının biyografileri vardır. Zubdetü 'l-Muta 'allike adlı eseri de yine Baltaoğlu Süleyman' dan Soğanyemez Mahmud Paşa'ya kadar kaptan paşaları anlatmaktadır.

V:l47a.

Mehmed Said Efendi (Mirzazade) (1710, İstanbul -1774, İstanbul) Şeyhülislam. Şeyhülislam Mirzazade Mehmed Efendi'nin oğludur, ilmiye aşamalarını geçtikten sonra 1770-1773 arasında şeyhülislamlık yaptı. Üç buçuk yıl kadar yürüttüğü şeyhülislamlık görevinden yaşlılık nedeniyle istifa etti. Karacaah-met Mezarlığı'nda gömülüdür.

Mehmed Said Efendi (ö. 1792, Şeyh

Seyyid) VL393b, VII:397a. Mehmed Said Efendi (ö. 1802, Şeyh)

II:79a, III:443a.

Mehmed Said Efendi (ö. 1811) FV:374a. Mehmed Said Efendi (ö. 1827) VL329b. Mehmed Said Efendi (ö. 1856, Gelen-bevî) ni:391a.

Mehmed Said Efendi (ö. 1857) VII:331a.

Mehmed Said Efendi (ö. 1876, Şeyh Seyyid) VII: 548a.

Mehmed Said Efendi (ö. 1895, Şeyh) VI:517a.

Mehmed Said Efendi (Pirîzade) IV:97b, 237a.

Mehmed Said Efendi Çeşmesi Kanlıca' da, Yenimahalle'de, Hacı Muhiddin Caddesi ile Fikirtepe Sokağı'nın kesiştiği yerdedir. Kazasker Mehmed Said Efendi tarafından 1194/1780'de inşa ettirilmiştir. Haznesi sıvalıdır. Üstü kiremit örtülüdür. Önünde mermerden basit bir aynataşı vardır.

Mehmed Said Paşa (ingiliz) V:319a.

Mehmed Said Paşa (Yirmisekiz Çelebiza-de) (?, ? - 1761, Maraş) Devlet adamı, ibrahim Müteferrika ile birlikte Türkçe kitap basan ilk matbaayı kurdu. Diplomatik görevlerde ve saray hizmetlerinde bulundu. 1755'te sadrazamlığa getirildi, ama ertesi yıl bilinmeyen bir ne-

derde görevden alınarak Istanköy'e sürüldü. Daha sonra çeşitli yerlerde valilik yaptı. Botanik ve zooloji sözlüğü niteliğinde bir kitabı ve İsveç'teki elçiliğine ilişkin anılarının yer aldığı bir sefaretnamesi vardır.

VLlOla. ili madde:

Yuşa Mescidi ve Tekkesi VII:538c

Mehmed Said Paşa (Damat) (?, ? - 1868, İstanbul) Devlet adamı. 1840'ta kap-tan-ı deryalığa getirildi. II. Mahmud'un kızı Mihrimah Sultan'la evlendi. Ab-dülmecid'in önerdiği sadrazamlık görevini kabul etmedi. 1847'de ticaret nazırı oldu.

II:191b, VI:331a.

Mehmed Said Paşa (Küçük) (1838, Erzurum - 1914, İstanbul) Sadrazam. Ha-zine-i hassa ve adliye nazırlıklarında bulundu. Savcılık kurumunun oluşturulmasını, ceza ve ticaret usulü kanunlarının çıkarılmasını sağladı. 1879'dan başlayarak dokuz kez sadrazamlık yaptı. Düyun-ı Umumiye'yi kurdu, bürokrasiye yeni düzenlemeler getirdi ve yeni okullar açtırdı. Ittihad ve Terak-ki'nin desteğiyle Aralık 1911'de getirildiği son sadrazamlık görevinden Arnavutluk'taki ayaklanma nedeniyle Temmuz 1912'de ayrıldı. Anılarını içeren kitapları vardır.

II:189a, 560c, III:181b, 377a, 494a, IV:421b, V:345c.

Mehmed Said Ziver Bey (ö. 1873) VI:200c.

Mehmed Salahaddin Efendi (Şeyh) VII:25a.

Mehmed Salih (?, ? - 1820, İstanbul) Hattat. Özellikle nesih ile uğraştı. Yazıyı Akmolla Ömer Efendi'den öğrendi. Enderun'a yazı hocası oldu. Eli çok metin olduğundan ağaçların en sağlamı şimşir demek olan "Çemşir Hafız" lakabıyla tanınmıştır. 366 Kuran yazdığı söylenirse de hattat Muhsinzadc Abdullah Bey, 454. Kuran'ım gördüğünü söylemiştir. Atmeydanı ve Yeni-bahçe'de iki çeşmenin kitabeleri onun elinden çıkmıştır. Hafız Osman ekolüne bağlıdır.

Mehmed Salih Baba (ö. 1917, Hafız) IV:476a.

Mehmed Salih Efendi (?, ? 1761, İstanbul) Şeyhülislam. Galata ve Mısır kadılıklarında bulunmuş Kırımlı Yahya Efendi'nin oğludur, ilk eğitimini Kırım civarında aldıktan sonra İstanbul'a gelmiş ve Şeyhülislam Yenişehirli Abdullah Efendi'nin yanında yetişmiş, ardından onun damadı olmuştur, ilmiye aşamalarını geçtikten sonra 1758-1759 arasında şeyhülislamlık yapmıştır.

Mehmed Salih Efendi (ö. 1800) IV:3l4a, 5l4b.

MehmedSalih Efendi (ö. 1823)VII:548a. Mehmed Salih Efendi (ö. 1854)VII:331a.

Mehmed SalihEfendi (ö. 1865) VII: 139a.

Mehmed Salih Efendi (ö. 1869, Şeyh)

VI:235a, VII:7a. Mehmed Salih Efendi (ö. 1893) FV:375b.

Mehmed Salih Sahvî (ö. 1759, Şeyh İsazade) III:49c.

Mehmed Salih Sırrı Efendi (Şeyh el-Hac) IL368a.

Mehmed Salih Şem'î (Çavuşzade) (?, İstanbul - 1757, İstanbul) Hattat. Yazıda hocası Mehmed Rasim Efendi'dir. Şiirle de uğraştı. 40 yaşına gelmeden ölen hattatın mezarı Eğrikapı dışındadır. Hafız Osman ekolüne bağlıdır.

Mehmed Salim Ağa (Kaftancı) IIL207a. Mehmed Selahaddin Efendi V:513b.

Mehmed Selim Efendi (?, ? - 1726, İstanbul) Saraybosna Kadısı Gülpazarlı Hüseyin bin Abdülhalim'in oğludur. İstanbul'da öğrenim gördü ve müderris oldu. Daha sonra nişancılık ve Galata kadılığı görevlerinde bulundu. Mezarı Karacaahmet'tedir. Arapça bir eserinden başka Tarih-i Feth-i istanbul adlı Türkçe bir eseri daha bilinmektedir.

Mehmed Selim Paşa (Sadrazam) (1773, Bender - 1831, Şam) Sadrazam. Saray hizmetlerinin ardından 1819'da vezir, 1824'te sadrazam oldu. Yeniçeri Oca-ğı'nın kaldırılması, yerine Asâkir-i Mansure-i Muhammediye'nin kurulması onun dönemindedir. 1828-1829 Osmanlı-Rus Savaşı'nın başlarında askeri yenilgiler üzerine görevden alındı ve bir süre sürgünde kaldı. Şam beylerbeyliği sırasında eşkıya tarafından öldürüldü.

VII:357a.

Mehmed Seyfeddin Efendi (ö. 1883) IV:375c.

Mehmed Sıddık Efendi (ö 1794)

VI:38c, 59c. Mehmed Sıdkı Efendi (ö. 1828)

VI:394b. Mehmed Sıdkı Efendi (ö. 1855, Seyyid

Edirneli) VII:331a. Mehmed Sıdkı Efendi (ö. 1856, Şeyh)

IV:105c.

Mehmed Sırrı Efendi (ö. 1729) IV:373b, 373c.

Mehmed Sırrî Efendi (ö. 1811)

IV:375b. Mehmed Sinan Efendi (ö. 1924, Şeyh)

VH:113b, 124c. Mehmed Siyahkalem V:331c, 332c.

Mehmed Subhi Çelebi (Talikîzade) IIL565b.

Mehmed Subhi Efendi (1711, İstanbul -1769, Babadağı) Vakanüvis. Beylikçi Halil Fehmi'nin oğludur. Darphane eminliği, defter eminliği yaptı. 1735'te vakanüvisliğe atandı. Sefer nedeniyle Babadağı'nda sadrazam karargâhında iken öldü. Tarih-i Vekayi ya da Subhi Tarihi denen eseri 1730-1743 ara-

sındaki olayları kapsamaktadır. Mehmed Sultan Efendi IV:108c.

Mehmed Sururi Baba (ö. 1885, el-Hac) IV:500a.

Mehmed Süreyya (ö. 1909) mad. V:365c, IV:440b, 445a.

Mehmed Süreyya Baba (ö. 1930)

VT:384a.

Mehmed Şah Efendi (ö. 1523) III:279a. Mehmed Şâhî Efendi (Okçuzade, ö.

1629) II:394c. Mehmed Şakir Bey IV:490a.

Mehmed Şakir Bey (Yanyalı Müftizade) VII:562c.

Mehmed Şakir Dede Efendi (ö 1847)

V:70c. Mehmed Şakir Efendi (ö. 1812) VI:34b.

Mehmed Şakir Efendi (ö. 1849, Kavaklı) VII:548a.

Mehmed Şakir Efendi (ö. 1859, Hop-çuzade) IV:378c.

Mehmed Şakir Efendi (ö. 1862, Seyyid) II: 396a, IV:15c, 506c.

Mehmed Şakir Efendi (ö. 1884) II:395b.

Mehmed Şakir Paşa (?, ? - 1905, istanbul) Asker. Paris'te öğrenim gördü. Müşirliğe kadar yükseldi. Diplomatik görevlerle birkaç kez Almanya'ya gitti, istanbul'u ziyaretinde II. Wil-helm'i karşıladı ve Kudüs'te mihmandarlığını yaptı.

V:366a, 530a. Mehmed Şakir Paşa Türbesi mad.

V:366a. Mehmed Şefik Bey mad. V:366c, 562a.

Mehmed Şefik Efendi (Eryuvası, Şeyh) IV:109b.

Mehmed Şefik Efendi (Mutasarrıfzade) (?, İstanbul - 1715 ?, İstanbul) Vakanüvis. Hacegânlık rütbesini elde etmiş ve Divan-ı Hümayun'da kalem şefliği görevinde bulunmuştur. Vakanüvisliğe atandığı yıl öldüğü sanılmaktadır. Tarih-i Abdullah adlı eserinde 1703 olaylarını (Edirne Vak'ası) anlatmıştır. Şe-fikname adlı eseri ise anlaşılamaya-cak kadar ağır bir Osmanlıca ile yazılmıştır ve yine 1703 olaylarını içermektedir.

Mehmed Şehabeddin Efendi (ö. 1911) II:395b.

Mehmed Şem'î (Molla, Meşrepzade) (1808, Maraş - 1882, İstanbul) İstanbul'da okudu, istanbul'da ve taşrada müderrislik ve kadılık yaptı. Kazaskerliğe kadar yükseldi. İlaveli Esma-rü't-Tevarih adlı ayrıntılı eserinde 1878 tarihine kadarki Osmanlı padişahlarının, sadrazamların, şeyhülislamların, seraskerlerin, kaptan paşaların, seyitlerin, kazaskerlerin, istanbul kadılarının, evkaf müfettişlerinin kısa biyografileri, bunlarla ilgili tarihler yer almaktadır. Mezarı Üsküdar Atik Valide Camii'nin avlusundadır.

Mehmed Şemseddin

302

303

Mekteb-i Sultani

VI:380a.

Mehmed Şemseddin (ö. 1741, Ebu'r-Rıza) II:121a, VII:215a.

ilgili madde:

Ebu'r-Rıza Tekkesi III:122b Mehmed Şemseddin Dede (ö. 1760) III:362c, IV:483a, V:428a.

Mehmed Şemseddin Dede (ö. 1858) IV:483b, V:428b.

Mehmed Şemseddin Dede (ö. 1909) IV:483b, V:428b.

Mehmed Şemseddin Efendi (Hafız) III:295c.

Mehmed Şemseddin Efendi (ö. 1812) IV:374a.

ilgili madde:

Mehmed Şemseddin Efendi Tekkesi V:367a

Mehmed Şemseddin Efendi Tekkesi

mad. V:367a, VI:519c.

Mehmed Şemsi Efendi (ö. 1893) VI:392c.

Mehmed Şerafeddin Efendi (ö. 1884) IV:375b.

Mehmed Şerefeddin Efendi (ö. 1892)

IL396a, IV:15c, 506c. Mehmed Şerif VII:252a.

Mehmed Şerif Efendi (Şerifzade) (1710, İstanbul -1779, İstanbul) Şeyhülislam. Kadı Yenişehirli Şerif Efendi'nin oğludur. Medrese öğrenimi gördü. İlmiye aşamalarını geçtikten sonra 1773'te III. Mustafa tarafından şeyhülislamlığa atandı. 6 ay kadar sonra I. Abdülhamid tarafından azledildi. Talik yazıda usta bir hattattı. Fetvaları Fetâvâ-yi Şerifzade adı altında toplanmıştır.

Mehmed Şerif Efendi (Esadefendizade) (1717, İstanbul - 1789, İstanbul) Şeyhülislam. Babası Şeyhülislam Ebuis-hakzade Mehmed Esad Efendi'den ders aldıktan sonra Sahn-ı Seman Medresesi'nde öğrenimini tamamladı. 21 yaşında müderris oldu. İlmiye aşamalarını geçtikten sonra 1778-1782 arasında şeyhülislamlık yaptı. 1789'da ikinci kez getirildiği bu görevden iki ay kadar sonra azledildi. Şair Fitnat Hanım'ın kardeşidir. Divan'i ve Fu-sulü'l-Ârâfi Şanü'l-Mülük ve'l-Vü-zera adlı bir eseri vardır.

Mehmed Şerif Efendi (ö. 1861) IILlllb.

Mehmed Şerif Efendi (ö. 1885) IV:50c. Mehmed Şevki Bey (Albay) III:560a. Mehmed Şevki Efendi (ö. 1914) V:421c. İlgili madde:

Babanakkaşzadeler I:518a Mehmed Şevki Efendi(ö. 1917) VI:331a. Mehmed Şeyhî Efendi (ö. 1731) VL36b.

Mehmed Şeyhî Efendi (ö. 1775) I:96a, V:70b.

Mehmed Şükrî Efendi (Şeyh Hacı)

V:304b.

Mehmed Şükrullah Efendi (ö. 1868) VILlllb, 446b.

Mehmed Şükrullah Şirvanî V:331b.

Mehmed Şükrü Bey (Kadıoğlu ailesi) VI:197a.

MehmedTahir (?, İstanbul -1845, İstanbul) Hattat. Celi sülüs yazıda bir ekol kurmuş olan Mahmud Celaleddin'in en usta öğrencisidir. Bu yüzden kendisine Celaleddin-i Sani denmiştir. Bir müddet Abdülmecid'e yazı hocalığı etmiştir. Harem İskelesi yakınındaki Defterdar Camii ile Galata'da Kapüçi Camii'nin yazıları onundur. Pek çok eseri vardır. Hepsi hocasının üslu-bundadır.

Mehmed Tahir (İbnülhakkı) IV:344c.

Mehmed Tahir (Baba) (1864, İstanbul -1909, İstanbul) Gazeteci ve yayımcı. 1894-1895 yıllarında Malumat ve Servet dergilerini yayımladı. Yenilikçi edebiyata karşı geleneksel edebiyattan yana oldu. Jurnaller yazarak saraydan çıkar sağladı. Avrupa'ya sahte nişan ve beratlar sattığı anlaşılınca İstanbul dışına sürüldü. II. Meşruti-yet'ten sonra affedildi.

IV:344c. ilgili madde: Malumat V:283a

Mehmed Tahir Ağa (ö. 1781, Seyyid Kapıcıbaşı)

ilgili madde: Tahir Ağa Tekkesi YII:189b

Mehmed Tahir Ağa (18. yy, Mimar) mad. V.-367c, II:64c, 378a, IV:539b, V:467b, 552a.

ilgili maddeler: Abdülhamid I Külliyesi I:36a Beylerbeyi Camii II:203b Beylerbeyi Hamamı II: 205a Laleli Külliyesi V:190c Mustafa III Camii V:554a Yusuf Ağa Sıbyan Mektebi VII:536b

Zeyneb Sultan Camii ve Sıbyan Mektebi VII:550b

Mehmed Tahir Bey (Bursalı) (1861, Bursa - 1925, İstanbul) Bursalı Tahir Bey olarak da tanınır. Harbiye'de okudu. Askeri okullarda öğretmenlik yaptı. II. Meşrutiyet'te Bursa Mebusu oldu. Yaşamının son yıllarını İstanbul'da bi-yografya ve bibliyografya çalışmaları ile geçirdi. Çengelköy'deki köşkünde öldü. Osmanlı bilgin, şair ve şeyhlerinin biyografilerini toplayarak 3 ciltlik Osmanlı Müellifleri'm yazdı. Bu büyük eserdeki kişilerin çoğu İstanbullu ya da yaşamlarının bir bölümünü İstanbul'da geçirmişlerdir. Bu bakımdan Osmanlı Müellifleri, İstanbullu aydınları, bilim ve fikir adamlarını, bunların eserlerim tanıtan başlıca kaynaklardandır.

V:386b. Mehmed Tahir Bey (ö. 1960) IV:50c.