A research on the application of participatory rural appraisal approach

6.7. Seyrek Beldesi Erkek ve Kadın Grubu

Seyrek Beldesi; Yunanistan’ın Selanik şehrine bağlı dört ayrı köyden gelen göçmenlerden oluşmuştur. Beldenin birbirleriyle geçinemeyen dört ayrı köyden göç edenlerden oluşması sürekli bir toplumsal çatışmayı da beraberinde getirmiştir. Son 10 yıl öncesine kadar birbirlerinden kız alıp vermeyen bu gruplar arası çatışmalar günümüzde de devam etmektedir. Çalışmanın yapıldığı dönemde bu köy içi çatışma Belediye seçimlerinde politik çatışma biçimini almıştır. Projenin yürütülmesi bundan büyük ölçüde etkilenmiştir. Özellikle erkek grubunun kurulmasında Belediye’nin katkısının istenilmiş olması tamamen zararlı olmuştur. Belediye seçimlerde iki parti arasında el değiştirmiş, her dönemde proje çalışmalarına yardım eden belediye başkanının rakipleri gruba katılmamışlar, hatta çalışmaya kuşku ile bakmışlar, kimi zaman sabote etmişlerdir. Belediye seçimle el değiştirdiğinde bu defa aynı şeyler diğer yönden yaşanmıştır. Erkek grubunda kolaylaştırıcı işlevi yapan Tarım İlçe Müdürlüğü çalışanlarının gece çalışmayı kabul etmemeleri (köyün lojmanlarına yakınlığına rağmen), isteksiz çalışmaları erkek grubunun başarısızlığında büyük rol oynamıştır. Kolaylaştırıcılar köydeki bir kısmı büyük üreticilerin bilgisinin kendi bilgilerini aştığını ileri sürerek köydeki çalışmalarının başından itibaren başarısız olacağına inanmışlardır. Bu durum da kolaylaştırıcıların isteksiz olmasında rol oynamaktadır. Kolaylaştırıcılar köy içi çatışmanın tarihe dayanan sosyolojik yönünü görememekte, olayı yalnızca politik bir çatışma olarak yorumlamaktadırlar. Kolaylaştırıcılar, üreticilerin daha bilgisiz olduklarını düşündükleri yamaç ve dağ köylerinde çalışmaları halinde daha başarılı olacaklarını, kendilerini onların yanında daha rahat hissedeceklerini ileri sürmüşlerdir. Bu köydeki çalışmaların başarısızlığını önleyebilmek için Tarım İl ve İlçe Müdürlüklerinde denetlemeden, motivasyona ve meslek içi eğitime kadar her şeyin değişmesinin gerektiği söylenebilir. Bu koşullarda bunların hiç biri yapılamamaktadır. Mart-Haziran 1999 arasında erkek grubu 5 dolayında toplantı yapmıştır. Bu toplantılara katılım çok düşük sayılarda olmuştur. Kolaylaştırıcılar ve köy Belediyesi tarafından doğru dürüst bir organizasyon yapılmamıştır. Bazan eski muhtarlık binasına bazan da belediye binasına katılımcılar çağırılmıştır. Belediye binasında yapıldığında muhalefette bulunan köy kesimi binayı düşman mekanı saymış, bu nedenle de toplantıya katılmamıştır. Bu toplantılarda pamukda besleme, toprak tahlili, pamukda entegre mücadele (Bornova Zirai Mücadele Araştırma Enstitüsünden uzmanların da katılımı ile) konuları ele alınmış; ancak konulara katılımcılar ilgi duymamış, kolaylaştırıcılar eylemi takip etmemiş, köyden de çalışmaları sürükleyecek, önderlik edecek kişiler çıkmamıştır. Koordinatörlerin ilgisi ve her toplantıya katılımına rağmen sonuç değişmemiştir. Belediye Başkanları belki de yoğun çatışma havası içinde çalışmalara çok yakın ilgi gösterememişlerdir.

Kadın grubu çalışmaları

Kadın grubu çalışmaları 25 Haziran 1999’da başlamıştır. Kolaylaştırıcıları Tarım İlçe Müdürlüğünden gıda mühendisi ve ev ekonomisti birer çalışandır. Kadın grubu katılımcıları beşi evli, ikisi bekar 21-35 yaşları arasında kadınlardır. Toplantılar 25.6.1999’da başlamıştır.

İlk toplantıda sorunlar ve toplantılarda ele alınması gerekli konular belirlenmiştir. Bunlar:

• 
  Köylüler arası küskünlüğün giderilmesi
  
• 
  İnsan psikolojisi hakkında bilgilenme ihtiyacı (köydeki çatışmanın çözümlenmesi ihtiyacını yansıtıyor)
  
• 
  El emeği ile yapılan nakışların değerlendirilmesi
  
• 
  Sosyal faaliyetlerin eksikliği
  
• 
  Kadın sağlığı
  
• 
  Aile içi ilişkiler
  
• 
  İlkyardım
  
• 
  Çocukları bırakacak bir kreşin olmayışı
  
• 
  Meslek kurslarının olmayışı
  
• 
  Kuaförün eksikliği
  

1. oturum

İlk oturumda, köyde yaşayanların arasındaki küskünlük sorunu ele alınmış ve bunun nedenleri grup üyeleri ile tartışılmıştır. Tartışmaların sonucunda, küskünlüğün siyasi nedenlerden kaynaklandığı görüşüne varılmıştır. Çözüm olarak aşağıdaki eylem kararları alınmıştır. Bunlar;

1. Karşı tarafa olumlu bir adım atılması. Bu çerçevede eski başkanın ziyaret edilmesi kararlaştırılmıştır. Ancak, önce koordinatör Dr. B. Karaturhan’ın arabulucu olarak eski başkanı ziyaret etmesi ve havayı yumuşatması istenmiştir.

2. Fanatik kamplaşmayı körükleyecek davranışlardan kaçınılması

3. Tüm köyü ilgilendiren önemli bir konuda özellikle de “Aile içi iletişim” konusunda bir konferans verilmesi

Bu oturum sonrası tüm köye yönelik “İletişim” konulu bir konferans düzenlemesine karar verilmiştir. Bu konferansın E.Ü. Tarımsal Uygulama ve Araştırma Merkezi ile Başbakanlık Sosyal Hizmetler İl Müdürlüğü Çocuk Esirgeme Kurumu İzmir Toplum Merkezi tarafından organize edilmesi kararlaştırıldı. Konferansta konuşmacı olarak, bir psikiyatr hekim, bir psikolog ve bir sosyal hizmet uzmanının katılması uygun bulunmuştur. Eski başkanla yapılan görüşme sonucunda köydeki tüm tarafların konferansa katılmaları sağlanmıştır. Ancak, toplantıya katılacak konuşmacıların ünvanlarının (psikolog, psikiyatr hekim vb.) telaffuz edilmemesi istenmiştir. Zira, bu ünvanlar bilindiği takdirde “köye deli doktorları geldi, biz deli miyiz” diye tepki verebilecekleri belirtildi. Ayrıca; köyden kişilere çok fazla söz verilmemesi, zira kavga çıkabileceği de ifade edilmiştir.

Bu oturumdan sonra ana başlığı “iletişim” olan ve uzmanların katıldığı toplantı Köy meydanında düzenlendi. Köyün hemen hemen tamamı (kadınlar daha uzaktan) toplantıya köy meydanına sıralanan sandalyelere oturarak katılmışlardır. Uzmanlardan birinin kolaylaştırıcılığında ve tersi önerilmesine rağmen bu uzmanın inisyatif kullanmasıyla bir forum havası içinde toplantı sürdürülmüştür. Söz alanların çoğunluğu çatışmayı körükleyici tarzda konuşmuşlardır.
2. oturum

“İletişim” konulu konferanstan sonraki ilk oturumda, öncelikle toplantı değerlendirildi. Toplantının beklenildiği gibi sorunları çözmeye yardımcı olmadığı sonucuna varıldı. Zira, halktan olumlu bir çaba sarfeden olmadı. Bu değerlendirmeden sonra, oturuma katılan sosyal hizmet uzmanı ve psikolog sorunların çözümüne yönelik bazı önerilerde bulundular. Bunlar;

1. Yanlışa yanlışla karşılık verilmemesi (bu çerçevede karşı tarafa olumlu bir adım atılması ve onların nişan,düğün gibi kutlamalarına katılmak.)

2. İnsanların, birbirlerinin sinirlerini bozmak için yaptığı davranışlara karşı sakin ve soğukkanlı olmak. Böylece, karşı taraf beklemediği bir davranış biçimi ile karşılaştığı için eylemden vazgeçecektir.

3. Köydeki yerel liderlerin bulunması ve onların arabuluculuk yapmalarının sağlanması

4. Toplantıların tarafsız bir yerde yapılması

5. Belediye Başkanının eşi ve Halkla İlişkiler Müdiresinin gruptan çıkarılması (böylece, grubun politik yanının dengelenmesi sağlanabilir).

6. Köyün tamamını ilgilendirecek konferanslar düzenlenmesi

7. Ortak çıkarlarda buluşulmasının gerekliliği

8. Belediyenin herkesin malı olduğunun ve herkese hizmet vermesi gerektiğinin benimsenmesi

9. Tartışılan şeylerin yanlış olduğu ve hedef saptırdığı mesajının karşı tarafa verilmesi

10. Sürtüşmelerle bir yere gelinemeyeceği mesajının verilmesi

Tüm bu öneriler sıralandıktan sonra, köyde siyasetin yeni algılandığı ve köyün kuruluşundan beri devam eden toplumsal çekişmelerin seçimlerle tekrar su yüzüne çıktığı sonucuna varılmıştır. ancak bu aşamadan sonra köydeki iç çatışmalar daha da yoğunlaşmış ve adam yaralama düzeylerine ulaşmıştır. Belediye Başkanı ve diğer ilgili katılımcılar bu koşullarda çalışmaların yararlı olamayacağını düşündüklerini, çabaların boşa gittiğini koordinatörlere bildirmişler ve toplantıları sürdürmemelerini üzülerek önermişlerdir.