Aaron Temkin Beck (1921-)

Terapist daha sonra yine İODKF kullanıp, danışanın bir başka otomatik düşüncesi üzerinde pratik yapmasını isteyebilir ya da bir başka konuya geçebilir

Ara inançların Belirlenmesi ve Değiştirilmesi

• Terapistler ara inançları şu tekniklerle belirler:

• İnancın otomatik düşünce olarak belirtilmiş olduğunu fark edebilir

• Danışana, bir varsayım cümlesinin ilk bölümünü sunarak gerisini tamamlamasını isteyebilir

• Danışana bir kural ya da tutumunu doğrudan sorabilir

• Aşağı doğru ok tekniğini kullanabilir

• Danışanın otomatik düşüncelerini araştırarak, bunlar arasında ortak bir tema oluşturabilir

• Danışan tarafından doldurulmuş bir işlevsel olmayan tutumlar ölçeğine bakabilir

Ara inançların değiştirilmesinde kullanılabilecek bazı teknikler;

• Ara inançların değiştirilmesinde kullanılabilecek bazı teknikler;

• İnançların Değiştirilmesinde Diğerlerinin Referans Olarak Alınması: Danışanlar, diğer insanların işlevsel olmayan inançlarına bakmaktadırlar. Başkalarına bakış açıları daha objektif olduğundan, kendileri için geçerli ya da geçersiz olarak gördükleri durumlarla, diğerleri için geçerli ya da geçersiz olarak gördükleri durumların, ne kadar farklı olduğunu fark etmektedirler.

• “Farz Edelim ki” Şeklinde Davranmak: Inançlardaki değişmeler, paralel olarak davranışlardaki değişmelere yol açarken, aynı şekilde davranışlardaki değişmeler de ilgili inançlardaki değişmeyi hızlandırmaktır. Eğer, herhangi bir inanç zayıfsa, danışan hedeflenen davranışı daha çabuk ve kolay bir şekilde, çok fazla bilişsel müdahaleye gerek kalmadan değiştirebilmektedir

Derine Doğru İnme Tekniği: Bu teknik, otomatik düşüncenin anlamını ve bunun olumsuz yanını sormaya dayalı bir yöntemdir. Danışana eğer, olumsuz otomatik düşünce doğruysa bunun nesi kötü ya da hasta için bunun anlamı veya zararı nedir diye sorulmaktadır.

• Derine Doğru İnme Tekniği: Bu teknik, otomatik düşüncenin anlamını ve bunun olumsuz yanını sormaya dayalı bir yöntemdir. Danışana eğer, olumsuz otomatik düşünce doğruysa bunun nesi kötü ya da hasta için bunun anlamı veya zararı nedir diye sorulmaktadır.

• İnançları Değiştirmek İçin Bilişsel Cetvel: Bu teknik, çift kutuplu olduğu, diğer değişle “ya ak, ya kara” ya da “ya hep ya hiç” tarzındaki otomatik düşüncelerin ve inançların değiştirilmesi için yararlı olabilmektedir

• Mantıksal-Duygusal Rol Yapma: Aynı zamanda “tez-antitez” tekniği de denilen bu teknik, terapist diğer teknikleri kullanıp da işe yaramadığında kullanılmaktadır. Özellikle de danışan, söz konusu inancın işlevsel olmadığını entelektüel olarak gördüğünü ancak, duygusal olarak kabul edemediğini, içine sindiremediğini söylediği zamanlarda yararlanılmaktadır. Terapist önce, danışandan belirli bir inancının “duygusal” yönünü oynamasını istemektedir. Kendisinin de “mantıksal” yönünü oynayacağını belirtmektedir. Bunun altındaki mantığı da açıklamaktadır. Daha sonra, terapistle danışan rollerini değiştirmektedirler. Rollerin bu şekilde değiştirilmesi sayesinde danışan mantıksal tartışmayı terapistin örneklediği gibi ifade etme fırsatını bulmaktadır. Terapist, danışanın kullandığı duygusal gerçekleri, aynen danışanın kullandığı sözcüklerle ifade etmeye çalışmaktadır. Danışanın kendi sözcüklerini aynı şekilde kullanıp, yeni eklemeler katmama suretiyle terapist, hastanın kendi zihnini kurcalayan sorunlarına karşılık vermesine yardımcı olmaktadır.

Temel İnançlar

• Temel inançlar, otomatik düşüncelerden daha derinlerde yer aldığı için, bu inançları ortaya çıkarmak daha zordur. Buna göre, temel inançları saptamanın en önemli yöntemi, danışanın otomatik düşüncelerindeki ortak temalardan yola çıkmaktır. Bu yöntemin daha çok tercih edilmesinin nedeni, yorumdan çok bilgiye dayalı olmasıdır. Burada yapılmaya çalışılan şey, danışanın otomatik düşüncelerindeki ana temaların sevilmeme, çaresizlik, değersizlik ana gruplarından hangisine daha çok uyduğunu saptamaktır. Temel inançları saptamada bir diğer yöntem, değişime dirençli otomatik düşüncelere dikkat etmektir. Bu düşünceler bireyin temel inançlarıyla örtüşüyorsa, bunların üzerinde ne kadar iyi çalışırsa çalışılsın danışan hala böyle hissedebiliyorum diyebilmektedir. Böyle düşüncelerle karşılaşıldığında bunların içerik olarak danışanın temel inancıyla aynı olabileceği akla getirilmelidir

• Ara inançların değiştirilmesinde kullanılan birçok teknik Temel inançların değiştirilmesinde de kullanılmaktadır

• Temel İnanç Çalışma Formu: Terapist, eski bir inancı belirleyip, yenisi üzerinde de çalıştıktan sonra, danışana“Temel inançlar Çalışma Formu” ile tanıştırmaktadır. Temel inançların değiştirilmesi işlemi, ancak danışan otomatik düşüncelerini belirlemeyi öğrendikten, işlevsel olmayan düşüncelerini değiştirebileceğini anladıktan ve terapistle iyi bir terapötik ilişki kurulduktan sonra başlatılmalıdır. Temel İnanç Çalışma Formu‟nun iki bölümü vardır: Üst kısmında, danışanın eski ve yeni inancına ne kadar inandığı saptanmaya çalışılmaktadır. Terapist ve danışan bu formu, artık her seansın başında birlikte doldurmaktadır. Alttaki bölüm ise, eski inancını destekleyen kanıtlara yeni bir bakış açısıyla bakmaya başlayan danışan tarafından, hem seans sırasında hem de seanslar arasında ev ödevi olarak doldurulmaktadır.

Terapiyi Sonlandırmak ve Belirtilerin Tekrar Ortaya Çıkmasını Önlemek

• Bilişsel Terapinin amacı, danışanın sorunlarının terapist tarafından çözülmesi değil, danışanın kendi kendisinin terapisti olmasını sağlamak ve belirtilerin tekrar ortaya çıkmasını önlemektir. Kendisini danışanın her türlü sorununu çözmekle yükümlü gören bir terapist, danışanın kendisine bağımlılık geliştirmesi ya da gelişmiş olan bağımlılığı pekiştirme riskini göze almaktadır. Ayrıca, danışanın kendi becerilerini sınama ve güçlendirme olanağını da elinde tutmaktadır